< Return to Video

Hiç yaşamamış olan en büyük matematikçi - Pratik Aghor

  • 0:07 - 0:10
    Nicolas Bourbaki, 1950'lerde
  • 0:10 - 0:13
    Amerikan Matematik Derneğine
    başvurduğunda
  • 0:13 - 0:17
    zamanının en etkili
    matematikçilerinden biriydi.
  • 0:17 - 0:20
    Uluslararası dergilerde
    makaleler yayınlamıştı
  • 0:20 - 0:22
    ve ders kitaplarının okunması zorunluydu.
  • 0:22 - 0:27
    Ancak başvurusu basit bir nedenden dolayı
    kesin bir şekilde reddedildi—
  • 0:27 - 0:30
    Nicolas Bourbaki diye biri yoktu.
  • 0:31 - 0:34
    20 yıl önce, matematik kargaşa içindeydi.
  • 0:35 - 0:39
    Tanınmış birçok matematikçi Birinci
    Dünya Savaşı'nda hayatını kaybetmişti
  • 0:39 - 0:41
    ve alan parçalara ayrılmıştı.
  • 0:41 - 0:46
    Farklı dallar kendi hedeflerine ulaşmak
    için farklı metodolojiler kullandı.
  • 0:46 - 0:49
    Ortak bir matematiksel dilin olmaması,
  • 0:49 - 0:52
    çalışmalarını paylaşmayı
    veya genişletmeyi zorlaştırdı.
  • 0:52 - 0:57
    1934'te bir grup Fransız matematikçi
    bundan bıkmıştı.
  • 0:57 - 1:01
    Prestijli bir okul olan
    École Normale Supérieure'de okurken,
  • 1:01 - 1:05
    kalkülüs dersinin ders kitabını
    o kadar tutarsız buldular ki
  • 1:05 - 1:07
    daha iyisini yazmaya karar verdiler.
  • 1:08 - 1:10
    Küçük gruba hızla yeni üyeler katıldı
  • 1:10 - 1:13
    ve proje büyüdükçe hırsları da arttı.
  • 1:14 - 1:16
    Sonuç, matematiğin her dalını birleştiren
  • 1:16 - 1:20
    mantıksal tutarlı bir çerçeve
    oluşturmaya çalışan
  • 1:20 - 1:23
    "Éléments de mathématique" eseriydi.
  • 1:23 - 1:26
    Metin bir dizi basit aksiyomlarla—
    argümanını oluşturmak için
  • 1:26 - 1:29
    kullandığı yasalar
    ve varsayımlarla başladı.
  • 1:30 - 1:34
    Sonra, yazarları alan genelinde yapılan
    çalışmalarla uyumlu
  • 1:34 - 1:37
    çok daha karmaşık teoremler türettiler.
  • 1:37 - 1:40
    Ancak, gerçekten ortak noktayı bulmak için
  • 1:40 - 1:43
    çok sayıda probleme uygulanabilen
  • 1:43 - 1:45
    tutarlı kurallar belirlemelilerdi.
  • 1:46 - 1:49
    Bunu başarmak için, fonksiyon da
    dahil olmak üzere
  • 1:49 - 1:52
    en önemli matematiksel nesnelerin
    bazılarına
  • 1:52 - 1:55
    yeni ve net tanımlar verdiler.
  • 1:55 - 1:58
    Fonksiyonları girdileri kabul eden
  • 1:58 - 2:01
    ve bir çıktı üreten makineler
    olarak düşünmek mantıklıdır.
  • 2:01 - 2:05
    Ancak fonksiyonları iki grup arasındaki
    köprüler olarak düşünürsek,
  • 2:05 - 2:09
    aralarındaki mantıksal ilişkiler
    hakkında fikirler üretebiliriz.
  • 2:09 - 2:13
    Örneğin, bir sayı grubu
    ve harf grubu düşünün.
  • 2:13 - 2:17
    Her sayısal girdinin
    aynı alfabetik çıktıya karşılık geldiği
  • 2:17 - 2:20
    bir fonksiyon tanımlayabiliriz
  • 2:20 - 2:23
    ancak bu çok ilginç bir ilişki kurmaz.
  • 2:24 - 2:28
    Alternatif olarak, her sayısal girdinin
    farklı bir alfabetik çıktıya
  • 2:28 - 2:31
    karşılık geldiği
    bir fonksiyon tanımlayabiliriz.
  • 2:31 - 2:35
    İkinci fonksiyon,
    girdide bir işlem yapmanın
  • 2:35 - 2:39
    eşlenen çıktısı üzerinde
    karşılıklı etkilerinin olduğu
  • 2:39 - 2:41
    mantıksal ilişki kuruyor.
  • 2:41 - 2:44
    Grup, fonksiyonları
    tanım kümeleri arasında
  • 2:44 - 2:46
    elemanları nasıl eşlediklerine göre
    tanımlamaya başladı.
  • 2:46 - 2:50
    Bir fonksiyonun çıktısı
    tek bir girdiden geliyorsa,
  • 2:50 - 2:52
    onu birebir fonksiyon olarak tanımladılar.
  • 2:52 - 2:58
    Eğer her çıktı en az bir girdiye
    eşlenebiliyorsa, bu örten fonksiyondu.
  • 2:58 - 3:04
    Birebir örten fonksiyonlarda, her eleman
    mükemmel bir şekilde birebir eşleşiyordu.
  • 3:04 - 3:09
    Bu, matematikçilerin fonksiyonun
    tanım kümeleri arasında
  • 3:09 - 3:12
    her iki yönde de çevrilebilecek
    bir mantık oluşturmalarını sağladı.
  • 3:13 - 3:17
    Soyut ilkelere sistematik yaklaşımları,
    matematiğin sezgisel bir bilim olduğu
  • 3:17 - 3:21
    ve mantığa aşırı bağımlılığın
    yaratıcılığı kısıtladığı
  • 3:21 - 3:25
    yönündeki yaygın
    inanışa taban tabana zıttı.
  • 3:25 - 3:28
    Ancak bu asi bilim insanları grubu,
    genelgeçer bilgileri
  • 3:28 - 3:30
    neşe içinde görmezden geldi.
  • 3:30 - 3:33
    Alanda devrim yapıyorlardı
    ve bu olayı
  • 3:33 - 3:36
    şimdiye kadarki en büyük gösterileriyle
    kutlamak istediler.
  • 3:36 - 3:39
    "Éléments de mathématique"i
    ve sonraki tüm çalışmalarını
  • 3:39 - 3:43
    ortak bir takma ad altında
    yayınlamaya karar verdiler:
  • 3:43 - 3:46
    Nicolas Bourbaki.
  • 3:46 - 3:51
    Sonraki 20 yılda Bourbaki'nin yayınları
    standart referanslar haline geldi.
  • 3:51 - 3:55
    Grup üyeleri şakalarını da
    işleri kadar ciddiye aldılar.
  • 3:56 - 4:01
    İcat ettikleri matematikçi,
    sadece seçilmiş ortaklarıyla görüşen,
  • 4:01 - 4:04
    münzevi bir Rus dahi olduğunu iddia etti.
  • 4:04 - 4:08
    Bourbaki adıyla telgraflar gönderdiler,
    kızının düğünü olduğunu duyurdular
  • 4:08 - 4:12
    ve varlığından şüphe duyan
    herkese alenen hakaret ettiler.
  • 4:13 - 4:17
    1968’de, bu oyunu
    daha fazla sürdüremediklerinde,
  • 4:17 - 4:20
    yapabilecekleri tek şekilde
    şakalarına son verdiler.
  • 4:20 - 4:25
    Bourbaki’nin ölüm ilanını tamamen
    matematiksel kelime oyunlarıyla bastılar.
  • 4:26 - 4:31
    Bariz ölümüne rağmen, Bourbaki'nin adını
    taşıyan grup hala yaşıyor.
  • 4:31 - 4:34
    Herhangi büyük bir keşifle ilgisi
    olmamasına rağmen,
  • 4:34 - 4:38
    Bourbaki'nin etkisi güncel çoğu
    araştırmada görülmektedir.
  • 4:38 - 4:43
    Matematiksel ispatlardaki modern vurgu,
    onun titiz yöntemlerine çok şey borçludur.
  • 4:43 - 4:49
    Nicolas Bourbaki hayali olabilir—
    ama mirası çok gerçek.
Title:
Hiç yaşamamış olan en büyük matematikçi - Pratik Aghor
Speaker:
Pratik Aghor
Description:

Tüm dersi görüntülemek için: https://ed.ted.com/lessons/the-greatest-mathematician-that-never-lived-pratik-aghor

Nicolas Bourbaki 1950'lerde Amerikan Matematik Derneğine başvurduğunda, zamanının en etkili matematikçilerinden biriydi. Uluslararası dergilerde makaleler yayınlamıştı ve ders kitaplarının okunması zorunluydu. Ancak başvurusu basit bir nedenden dolayı kesin bir şekilde reddedildi: Nicolas Bourbaki diye biri yoktu. Bu nasıl mümkün olabilir? Pratik Aghor bu gizemi araştırıyor.

Ders Pratik Aghor, animasyon Província Studio tarafından yapıldı.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:50

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.