Overview of the Middle Ages | World History | Khan Academy

[Lektor] W dzieciństwie nasze wyobrażenia na temat

średniowiecza, opierają się na opowieściach o rycerzach w lśniących zbrojach,

zamkach z fosami i wieżami, ale właściwie

od kiedy trwały Wieki Średnie?

Odpowiedź jest prosta, średniowiecze w Europie

to około 1000 od upadku cesarstwa

rzymskiego, by być dokładnym do upadku cesarstwa zachodniorzymskiego,

cesarstwo wschodniorzymskie przetrwało przez prawie całe

średniowiecze, czyli zaczęło się około 476

i trwało przez następne 100 lat,

do XIV i XV wieu.

I to dopiero będzie czas, w którym połączy się

rzymski świat, antyczna Europa, połączą się

w Europie XIV, XV i XVI wieku i

powstanie Europa

wielkich odkryć geograficznych, epoka

Odrodzenia.

Teraz w tym wideo zamierzamy

przyjrzeć się mapom różnym okresom

średniowiecza.

Średniowiecze można ogólnie podzielić na

trzy główne okresy, wczesne średniowiecze od upadku

cesarstwa zachodniorzymskiego do mniej więcej roku 1000.

Pełne (dojrzałe) średniowiecza, które było kulminacją

myśli średniowiecznej w Europie trwało

od roku 1000 do 1300, i w końcu schyłkowe średniowiecze

(jesień średniowiecza), które doprowadza nas do XV wieku i

nie jest uważane za najprzyjemniejszą epokę do życia w Europie.

Wiec, zacznijmy od tego, jak Europa wyglądał zaraz

po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego.

Jak można zauważyć, ta mapa dotyczy

okresu pomiędzy rokiem 476, w którym Odoaker przejął Rzym, a rokiem 493.

I jak możesz zobaczyć cesarstwo wschodniorzymskie wciąż widnieje na

mapie, ale cesarstwo zachodniorzymskie zostało już podzielone

pomiędzy przeróżne germańskie państewka, między innymi Wizygotów,

Franków i Królestwo Odoakera.

Wraz z upadkiem Rzymu wkraczamy we wczesne

średniowiecze.

Teraz to cesarstwo wschodniorzymskie uważa się za

cesarstwo rzymskie ze stolicą w Konstantynopolu

po rządami Justyniana kończy swoje podboje

i jest gotowa odzyskać Półwysep Apeniński,

czyli może odbić część terytorium będącego formalnie

częścią cesarstwa zachodniorzymskiego, ma też

trochę posiadłości w Północnej Afryce, nie zobaczycie tego na mapie.

Ale większość Europy Zachodniej pozostaje pod konktrolą

różnych germańskich królestw.

Przeskakujemy szybko do roku 814 [powinno być 800, który jest

gdzieś tu na naszej osi czasu.

I jak możemy zauważyć zarówno na mapie, jak in osi,

jest to data ważnego wydarzenia.

To koronacja Karola Wielkiego, króla Franków na Świętego

Cesarza Rzymskiego.

Na mapie widać imperium karolińskie, właśnie tu,

Karol Wielki podbił północne Włochy oraz to terytoria

leżące w granicach dzisiejszej Francji, Niemiec,

Szwajcarii, Holandii oraz Belgii.

Karol Wielki jest prawdziwie jedną z najbardziej opisaną postaci

Wieków Średnich, a właściwie wczesnego średniowiecza.

Jak możemy zauważyć, potrafił zjednoczyć większą część Europy Zachodniej.

Większość naszych wyobrażeń o królach, zamkach i rycerzach pochodzi

z czasów Karola Wielkiego.

Idea "Świętego Cesarza Rzymskiego" wzięła się z tego, że był

w stanie zapewnić bezpieczeństwo papieżowi.

Dlatego papież mówi: "Hej, zamierzam powiedzieć, że jesteś

kontynuatorem dziedzictwa imperium rzymskiego."

Teraz jak się później dowiemy bardziej szczegółowo w kolejnych filmikach,

tytuł Świętego Cesarz Rzymski albo inaczej

Cesarza Rzymskiego nie przechodzi na potomków Karola Wielkeigo,

dopiero w 962 Otto, który jest królem niemieckim

koronuje się znów na Świętego Cesarza Rzymskiego i

Święcie Cesarze Rzymscy towarzyszą nam nieprzewanie do 1806.

Kolejnym ważnym elementem wczesnego średniowiecza

i możecie zobaczyć to na tej mapie, jest islam, który

na przełomie VII i VIII wychodzi z Półwyspu Arabskiego i

podbija większą część Azji Mniejszej, Persji, Północnej Afryki, której

nie zobaczycie na mapie i większość

dzisiejszych terytoriów Hiszpanii, jak możecie zobaczyć

Kalifat Kordoby w tym miejscu.

Możecie też zauważayć Kalifat Abbasydów tu na wschodzie, który

kontrolował też część Północnej Afryki.

Teraz przeskoczmy do pełnego (dojrzałego) średniowiecza.

Mamy rok 1135, na naszej osi znajduje się

to mniej więcej tutaj, to powinien być rok 1100, a to 1150,

więc 1135 jest gdzieś tu.

I możecie już zauważyć parę ciekawych historii na

tej mapie, Święte Cesarstwo Rzymskie po Karolu Wielkim

zostało podzielone, zachodnia część jest teraz Królestwem Francji,

a zachodnia wciąż jest uznawana za Święte Cesarstwo Rzymskie lub

Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego.

I nawet jeśli wydaje się, że Cesarstwo było jednolite,

na przestrzeni wieków pojawiało się mnóstwo

rozproszonych germańskich królestw pod panowaniem

Świętego Cesarza, czasem bardziej zjednoczonych, kiedy

władza cesarska była silniejsza.

Teraz skupmy się na innych rzeczach, które możemy tu

zauważyć, tak jak widzieliśmy na ostatniej mapie, Cesarstwo Bizantyjskie

wciąż traci terytoria i możemy też zauważyć kalifaty, w tym przypadku Turków Seldżuckich

są w stanie zagarnąć jeszcze większą ilość nowych ziem.

Teraz, jednym z ważniejszych wydarzeń tego okresu, który przedstawia

mapa, i nie zobaczymy tego wyraźnie na mapie,

jest Wielka Schizma Wschodnia pomiędzy kościołem rzymskokatolickim

skupionym w Rzymie a kościołem prawosławnym skupionym w

Konstantynopolu, mamy całą serię filmików,

omawiające wszystkie przyczyny, które doprowadziły do podziału.

Dochodząc do tego czasu na mapie,

jedno z wydarzeń, z których dojrzałe średniowiecze jest najbardziej znane,

obok Wielkiej Schizmy, lub inaczej Wielkiej Schizmy Wschodniej,

czyli podziału pomiędzy tym, co ostatecznie przerodzi się w Kościół

rzymskokatolicki i Kościół prawosławny, ale za co dojrzałe średniowiecze

jest równie znane, czyli krucjaty.

Jak już wspomniano, Turkowie seldżuccy są w stanie

przejąć większość Anatolii (Azji Mniejszej) należącej do

Cesarstwa Bizantyjskiego.

Zachód postanawia wysłać, jak ich ostatecznie będziemy nazywać,

Krzyżowców, do pomocy w odzyskaniu straconych na rzecz muzułmanów terenów.

I tak, tutaj widzicie początek krucjat w 1096,

pod sam koniec XI wieku.

Jak możecie zauważyć krucjaty były popularne jeszcze przez

ponad 200 następnych lat.

I krzyżowcy próbowali odzyskać ziemię z rąk

muzułmanów, w szczególności Ziemię Świętą, której większa część

jest niewidoczna na poniższej mapie.

Ale okazuje się, że kiedy krzyżowcy odbili ziemię,

nie oddali jej bizantyjczykom, tylko

utworzyli państwa krzyżowe, i możesz je zobaczyć

dokładnie w tym miejscu, tutaj zaznaczone na niebieskawo.

Więc jeszcze raz, mamy Wielką Schizmę Wschodnią i Krzyżowców,

co dalej pogłębia podział pomiędzy wschodem a zachodem

I to jest bardzo ważne, kiedy w 1204

sami Krzyżowcy grabią Konstantynopol,

odbierając Konstantynopol Bizantyjczykom, co staje się

punktem kulminacyjnym podziałów.

Bizantyjczycy ostatecznie odzyskują Konstantynopol,

ale to jest początek końca

Imperium Bizantyjskiego.

Teraz, nawet jeśli dojrzałe średniowiecze jest znane z napięć pomiędzy

wschodem i zachodem, mimo tego, że

wiadomo, że krucjaty, z których większość była całkiem

nieudana mimo bycia bardzo bardzo bardzo krwawymi dla

krzyżowców, dojrzałe średniowiecze jest uważane

za najlepszy czas średniowiecza.

Technologia rolnictwa połączona z lepszą pogodą właściwie

znacząco zwiększyła wydajność rolniczną

tamtego czasu.

Ale około wieku 1300, historycy uznali,

że rozpoczyna się późne średniowiecze.

Jak możecie zauważyć tu, na tej mapie z późnego średniowiecza,

Europa zaczyna przypominać Europę nam znaną

w późniejszych epokach, jak tylko nadejdzie czas odrodzenia,

wiek wielkich odkryć geograficznych.

W tym momencie, większość Półwyspu Iberyjskiego była

odzyskana z rąk muzułmańskich władców, z tym,

że Granada wciąż była muzułmańska.

Większość Imperium Bizantyjskiego była przejęta przez

Turków osmańskich, nie zdobyli jeszcze Konstantynopola,

które upadnie w 1453.

Mapa tutaj pokazana przedstawia przybliżony wygląd Europy

z XIV wieku.

Więc ten czas, o którym mówimy trwa do upadku Konstantynopola w 1453,

kończąc formalnie Cesarstwo Bizantyjskie.

I to, z czego późne średniowiecze jest najbardziej znane, jest to,

że nie było przyjemnym czasem do życia w Europie.

W 1347, nadeszła czarna śmierć, która według niektórych szacunków

zabiła 50 milionów ludzi w Europie, co stanowiło w przybliżeniu 60%

populacji w tamtych czasach.

To jest również czas głodu, pogoda nie sprzyjała,

i nawet przed czarną śmiercią

głodowało się w XIV wieku.

Możesz też zauważyć tutaj pomiędzy 1337 a 1453

wojnę stuletnią, pomiędzy Francją a Anglią,

która trwała ponad 100 lat, kolejna nieprzyjemna

okoliczność do życia, szczególnie w Europie Zachodniej.

Ale kiedy przychodzimy do końca XV wieku, szczególnie

do XVI wieku, historycy uważają to za koniec średniowiecza

i wkroczenie do wieku wielkich odkryć geograficznych i

renesansu, który omówimy

w przyszłych filmikach.