Hans Rosling o HIV: nowe fakty i zdumiewające wizualizacje danych.

Hans Rosling, prezentuje nowe wizualizacje danych, by wyjaśnić zawiłości przyczyn jednej z najniebezpieczniejszych (i najmniej rozumianych) chorób: HIV. Dowodzi, że zapobieganie zakażeniom, a nie leczenie, to klucz do zakończenia epidemii.

(Brawa)

AIDS odkryto w 1981, a wirusa w 1983.

Diagramy pęcherzykowe z Gapmindera pokażą,

gdzie występował wirus w roku 1983,

przynajmniej szacunkowo.

Na tej osi widzimy

procent dorosłych chorych.

Na tej osi: dochód w dolarach na osobę.

Rozmiary pęcherzyków pokazują,

ilu chorych przypada na kraj,

zaś kolor - na kontynent.

W USA w 1983r

widzimy procentowo mało zachorowań,

ale przez dużą populację, pęcherzyk jest spory.

W USA było sporo chorych.

Tutaj widać Ugandę.

Niemal 5% zachorowań

i spory pęcherzyk, jak na tak mały kraj.

Chyba najwięcej zachorowań na świecie.

Co się stało?

Rozumiecie już diagram,

więc przez następne 60 sekund

odtworzymy światową epidemię HIV.

Mam tu nowy wynalazek.

(Śmiech)

Zamroziłem wiązkę wskaźnika laserowego.

(Śmiech)

(Brawa)

Do biegu, gotowi, start!

Szybki wzrost w Ugandzie i Zimbabwe.

Szybki wzrost w Ugandzie i Zimbabwe.

W Azji, pierwszy zainfekowany kraj to Tajlandia.

Osiągnęli 1 - 2%.

Uganda zaczyna spadać,

a Zimbabwe wzbija się w górę.

Dramatycznie rośnie liczba chorych w RPA.

Dużo chorych w Indiach,

ale procentowo mało.

Tu niemal to samo.

Uganda spada, Zimbabwe spada,

Rosja rośnie do 1%.

Przez ostatnie dwa, trzy lata

światowa epidemia HIV stanęła w miejscu.

Zajęło to 25 lat.

Stały poziom nie oznacza jednak poprawy,

a tylko brak pogorszenia.

Średnia zachorowań na HIV

w skali światowej wynosi 1%.

Czyli 30 do 40 milionów ludzi,

cała Kalifornia, co do nogi,

tak mają się sprawy dzisiaj.

Zróbmy teraz replay Botswany.

To średnio zamożny kraj na południu Afryki,

demokratyczny rząd, dobra gospodarka,

i oto, co się dzieje.

Zaczęli nisko, wystrzelili w górę,

osiągnęli szczyt w 2003 r.,

a teraz spadają.

Jednak spadają powoli,

bo dzięki dobrym rządom i gospodarce

mogą sobie pozwolić na leczenie.

Leczeni chorzy nie umierają na AIDS.

Wskaźniki procentowe nie spadną,

bo chorzy mogą przeżyć 10 - 20 lat.

Dlatego mamy problem z pomiarami.

W biedniejszych krajach, o niższych dochodach,

wskaźniki liczby chorych spadają szybciej,

bo ludzie nadal umierają.

Pomimo hojności PEPFAR,

nie do wszystkich docierają leki,

a nawet jeśli dotrą, to w biednych krajach

tylko 60% chorych leczy się dłużej niż dwa lata.

Dożywotnie leczenie jest nierealistyczne

w najbiedniejszych krajach.

Dobrze, że robi się chociaż to, co teraz.

Wrócił nacisk na zapobieganie.

Tylko powstrzymując infekcje

damy sobie radę.

Leki kosztują zbyt dużo.

Gdybyśmy mieli szczepionkę, to co innego,

ale leki są za drogie dla ubogich.

Nawet nie same leki, a leczenie

i potrzebna wraz z nim opieka.

Przyglądając się schematowi,

jedno widać wyraźnie:

niebieskie pęcherzyki.

Powiecie: Afryka choruje na HIV najwięcej.

Ja powiem: Afryka choruje na HIV inaczej.

Najwyższe wskaźniki HIV na świecie

znajdziemy w krajach afrykańskich,

a jednak Senegal

ma taki sam wskaźnik jak USA.

Także wskaźniki Madagaskaru

i wielu innych państw Afryki

są równie niskie, co poza Afryką.

Afryka nie jest jednorodna; to okropne uproszczenie.

Afryka nie jest jednorodna; to okropne uproszczenie.

Musimy z tym skończyć.

Takie podejście jest pozbawione szacunku

i niezbyt mądre.

(Brawa)

Przez jakiś czas mieszkałem i pracowałem w USA.

Odkryłem, że Salt Lake City i San Francisco bardzo się różnią.

(Śmiech)

Podobnie w Afryce: różnic jest wiele.

Skąd tyle zachorowań? Przez wojnę?

Nie. Spójrzcie tutaj.

W rozdartym wojną Kongu ledwie 2% – 4%.

A po sąsiedzku, spokojna Zambia: 15%.

Mamy solidne dane o uchodźcach z Konga.

Zarażonych jest 2% do 3%,

a w Zambii, bez wojny, dużo więcej.

Nowe badania wykazują,

że wojny i gwałty, mimo całej grozy,

nie stoją za wzrostem zachorowań.

Zatem co? Bieda?

Okazuje się, że w makro skali,

im więcej pieniędzy, tym więcej HIV.

To uproszczenie,

więc przyjrzyjmy się Tanzanii.

Podzielę Tanzanię na 5 grup dochodowych,

od najwyższego dochodu do najniższego.

od najwyższego dochodu do najniższego.

Najlepiej zarabiający, zamożni ale nie bogaci,

najczęściej mają HIV.

Różnica sięga od 11% do 4%,

a w przypadku kobiet nawet więcej.

Mieliśmy wiele hipotez, ale wspólne wyniki analiz

afrykańskich instytutów i badaczy z całego świata

pokazują, że nie mieliśmy racji.

Tak wyglądają różnice w Tanzanii.

A teraz spójrzmy na Kenię.

A teraz spójrzmy na Kenię.

Podzieliłem Kenię na prowincje.

O tak.

Zauważcie różnice w obrębie jednego kraju:

mamy i najniższy poziom, i najwyższy.

Dla większości prowincji skromny.

O co chodzi?

Skąd takie ekstrema?

Chodzi o częstą zmianę partnerów,

rzadkie używanie prezerwatyw,

i rozrzut wiekowy partnerów,

czyli starsi partnerzy i młode partnerki.

Młode kobiety chorują częściej niż młodzi mężczyźni

w wielu wysoce zainfekowanych krajach.

Które to kraje?

Przeniosę pęcherzyki na mapę.

Z 4% światowej populacji nosicieli HIV

połowa znajduje się w tym rejonie.

HIV występuje na całym świecie.

Pęcherzyki widać na całej mapie.

W Brazylii jest wiele zachorowań.

W krajach arabskich niewiele, ale w Iranie sporo.

W Iranie mają narkomanię i prostytucję.

W Indiach wiele, bo jest ich dużo.

W południowo-wschodniej Azji, itd.

W tej części Afryki,

choć to trudne, musimy z jednej strony

nie wrzucać Afryki do jednego worka

i nie spłycać przyczyn problemów,

ale z drugiej strony przyznać,

że ten schemat został naukowo udowodniony.

UNAIDS dostarczyło solidnych danych

o zasięgu HIV.

Może to duża ilość partnerów.

Może odmiany wirusa.

Może jeszcze inne czynniki

ułatwiające przenoszenie choroby.

Dla zupełnie zdrowej pary heteroseksualnej

ryzyko infekcji przy jednym stosunku wynosi 1 do 1000.

Nie wyciągajcie tylko pochopnych wniosków

i bądźcie grzeczni wieczorem.

(Śmiech)

W niekorzystnych warunkach,

przy wielu chorobach wenerycznych - 1 do 100.

Przypuszczamy, że chodzi o związki równoległe.

Co to są związki równoległe?

W Szwecji nie mamy związków równoległych.

Mamy seryjną monogamię.

Wódka, Sylwester, nowa partnerka na wiosnę.

Wódka, noc świętojańska, nowy partner na jesień.

Wódka... i tak dalej.

Można zebrać pokaźną kolekcję "byłych".

Mamy okropną epidemię chlamydiozy,

która utrzymuje się od wielu lat.

HIV osiąga szczyt w 3 - 6 tygodni po zakażeniu.

Współżycie z wieloma partnerami w miesiącu

zwiększa ryzyko HIV bardziej, niż innych chorób.

Pewnie chodzi o wiele czynników naraz.

Cieszę się, że rozpatrując problem obecnie

opieramy się na faktach.

Ten diagram można obejrzeć za darmo.

Wrzuciliśmy dane z UNAIDS na Gapminder.org.

Rozwiązując kolejne globalne problemy

posłużmy się nie tylko sercem,

i nie tylko pieniędzmi,

ale także głową.

Dziękuję bardzo.

(Brawa)