< Return to Video

Vergilər və mükəmməl qeyri-elastik tələb

  • 0:00 - 0:03
    Fərqli vəziyyətlərdə vergi yükünü
  • 0:03 - 0:05
    kimin daşıyacağı barədə düşünək.
  • 0:05 - 0:07
    Bu videoda insulinə diqqət edəcəyik.
  • 0:07 - 0:08
    İnsulin maraqlıdır.
  • 0:08 - 0:11
    Bu diabet olan insanlarda qan şəkəri miqdarını
  • 0:11 - 0:12
    tənzimləmək üçündür, beləliklə siz təsəvvür
  • 0:12 - 0:14
    edə bilərsiniz ki, insanların ona yaşamaq
  • 0:14 - 0:16
    üçün ehtiyacı var.
  • 0:16 - 0:19
    Demək olar ki, onlar üçün sonsuz marjinal dəyəri var.
  • 0:19 - 0:21
    Beləliklə, onlar, qiymətinin nə qədər
  • 0:21 - 0:23
    olmasından asılı olmayaraq,
  • 0:23 - 0:24
    daima insulin almağa hazırdırlar.
  • 0:24 - 0:27
    Məsələn, insulinin qiyməti bir dollar olsa belə,
  • 0:27 - 0:30
    bu şəhərdəki həkimlər kollektiv olaraq bütün diabet
  • 0:30 - 0:32
    xəstələrinin ildə 3000 flakona ehtiyac duyduqlarını desələr,
  • 0:32 - 0:34
    onlar ildə 3000 flakon alacaqlar.
  • 0:34 - 0:36
    Bir flakonun qiyməti 80 dollar olarsa,
  • 0:36 - 0:37
    yenə də ildə 3000 şüşə alacaqlar.
  • 0:37 - 0:39
    Bu səbəbdən məqbul bir qiymət aralığında
  • 0:39 - 0:41
    tələb olunan miqdarda
  • 0:41 - 0:43
    bir dəyişiklik yoxdur.
  • 0:43 - 0:44
    Beləliklə, bu vəziyyətdə ən azı
  • 0:44 - 0:46
    məqbul bir qiymət aralığında
  • 0:46 - 0:51
    insulinə tələb əyrisi şaquli olur.
  • 0:51 - 0:53
    Aydındır ki, bir flakon üçün 9 milyon dollar
  • 0:53 - 0:56
    kimi qiymətlərə qalxsaydıq, birdən-birə
  • 0:56 - 0:59
    diabet xəstələrinin bəziləri
  • 0:59 - 1:00
    onu əldə edə bilməyəcəkdilər və qəflətən
  • 1:00 - 1:02
    əyri artıq şaquli ola bilməyəcəkdi.
  • 1:02 - 1:03
    Lakin ən azından məqbul bir qiymət
  • 1:03 - 1:05
    aralığında şaquli bir əyriniz var.
  • 1:05 - 1:08
    Beləliklə, buradakı bizim tələb əyrimizdir.
  • 1:08 - 1:10
    Bizim tələb əyrimiz budur.
  • 1:10 - 1:11
    Elastiklikdən bəhs etdiyimizi
  • 1:11 - 1:12
    xatırlayarsınız, bu tamamilə elastik olmayan
  • 1:12 - 1:15
    bir tələbdir.
  • 1:15 - 1:20
    Qeyri-elastik elastik olan bir tələb.
  • 1:21 - 1:22
    Bunu tamamilə elastik olmayan
  • 1:22 - 1:23
    bir kərpic kimi düşünə bilərik.
  • 1:23 - 1:24
    .
  • 1:24 - 1:26
    Kərpici nə qədər itələsəniz və ya çəksəniz də,
  • 1:26 - 1:29
    ən azından mənim güc səviyyəmlə,
  • 1:29 - 1:32
    kərpici deformasiya edə bilməyəcəksiniz.
  • 1:32 - 1:33
    Bu, çox elastik olan bir rezin bantın əksidir
  • 1:33 - 1:35
    və ya istifadə etdiyimiz elastiklik tərifi
  • 1:35 - 1:37
    barədə düşünə bilərsiniz,
  • 1:37 - 1:38
    elastiklik faizə bərabərdir,
  • 1:38 - 1:42
    kəmiyyətdəki faiz dəyişiklik,
  • 1:42 - 1:48
    qiymət dəyişiklikdir.
  • 1:48 - 1:49
    Burada qiyməti səbəblərdən asılı olaraq
  • 1:49 - 1:51
    nə qədər dəyişsək də, heç olmasa
  • 1:51 - 1:53
    bu qiymət aralığındakı bu əyri boyunca
  • 1:53 - 1:55
    insanlar yenə də ildə 3000 flakon tələb edəcəklər.
  • 1:55 - 2:00
    .
  • 2:00 - 2:04
    Gəlin burada bir təklif əyrisi çəkək,
  • 2:04 - 2:06
    buna bənzər bir təklif əyrisi alınacaq,
  • 2:06 - 2:08
    .
  • 2:08 - 2:12
    Bu təklifdir,
  • 2:12 - 2:14
    əgər vergiləriniz yoxdursa,
  • 2:14 - 2:16
    bazarda tənzimləmə yoxdursa,
  • 2:16 - 2:18
    burada çəkdiklərimə əsaslanaraq
  • 2:18 - 2:20
    tarazlıq qiyməti təxminən
  • 2:20 - 2:22
    75 dollar məbləğində olur.
  • 2:22 - 2:23
    Bu videodan əvvəl bir az araşdırma apardım,
  • 2:23 - 2:24
    həqiqətən bir flakon insulinin bazar qiyməti ilə
  • 2:24 - 2:27
    əlaqəli olduğu ortaya çıxdı.
  • 2:27 - 2:29
    Tarazlılıq miqdarı, çünki insanların
  • 2:29 - 2:31
    ehtiyac duyduğu dəqiq miqdar
  • 2:31 - 2:32
    3000 flakondur.
  • 2:32 - 2:34
    Tamamilə qeyri-elastik tələbə sahib
  • 2:34 - 2:36
    olduğunuz bu vəziyyətdə düşünmək üçün
  • 2:36 - 2:40
    bir qədər maraqlı bir şey var,
  • 2:40 - 2:42
    istehsalçı və istehlakçı artıqlığı nədir?
  • 2:42 - 2:45
    İstehsalçı artığı onların özləri üçün
  • 2:45 - 2:46
    nə qədər çox pul qazandıqlarıdır,
  • 2:46 - 2:49
    bunları fürsət dəyəri və ya
  • 2:49 - 2:51
    artan marjinal dəyər kimi
  • 2:51 - 2:52
    görə bilərsiniz və burada
  • 2:52 - 2:53
    dəfələrlə anlaşılmaz olacağıq,
  • 2:53 - 2:54
    bu burada istehsalçı artıqlığıdır.
  • 2:54 - 2:56
    Bu mübadilə qiyməti ilə təklif əyrimizə bərabər
  • 2:56 - 2:58
    olan qiymətlər arasındakı sahədir.
  • 2:58 - 3:01
    Beləliklə, istehsalçı artığı budur.
  • 3:01 - 3:04
    İstehsalçı artıqlığı.
  • 3:04 - 3:06
    İstehlakçı artıqlığımız işlərin
  • 3:06 - 3:07
    bir az maraqlı olduğu yerdir.
  • 3:07 - 3:09
    İstehlakçı artıqlığı,
  • 3:09 - 3:10
    insanların ödədiklərindən daha çox
  • 3:10 - 3:12
    marjinal dəyər əldə etmələridir.
  • 3:12 - 3:15
    Ənənəvi olaraq bunun tələb əyrisi ilə qiymət
  • 3:15 - 3:18
    arasındakı sahə olduğunu söylədik.
  • 3:18 - 3:21
    Ancaq indi birdən-birə bu sahə sonsuzdur.
  • 3:21 - 3:23
    Bu sahə sonsuzdur.
  • 3:23 - 3:24
    Bu barədə düşünməyin
  • 3:24 - 3:26
    bir yolu da odur ki,
  • 3:26 - 3:28
    diabet xəstələri insulindən
  • 3:28 - 3:28
    sonsuz marjinal fayda əldə edirlər.
  • 3:28 - 3:30
    Bu onlara sağlam bir həyat yaşamalarına şərait yaradır.
  • 3:30 - 3:33
    Bu onlara sağ qalmağa şərait yaradır.
  • 3:33 - 3:35
    Onlar üçün əslində insulin əvəzsizdir.
  • 3:35 - 3:38
    Sonsuz istehlakçı artıqlığına sahib olmaq
  • 3:38 - 3:40
    maraqlı bir ideyadır.
  • 3:40 - 3:41
    Bunun diabet xəstələri üçün çox böyük
  • 3:41 - 3:43
    bir şey olduğunu söyləmək mütləq deyil,
  • 3:43 - 3:44
    bu həqiqətən onların yaşamağı üçün
  • 3:44 - 3:46
    lazım olan bir vasitədir.
  • 3:46 - 3:48
    Əgər bu biraz daha elastik olsaydı
  • 3:48 - 3:49
    nə baş verərdi?
  • 3:49 - 3:51
    Real dünyaya qayıdaq.
  • 3:51 - 3:52
    Real dünyada bunlar
  • 3:52 - 3:53
    bir az daha bahalaşarsa,
  • 3:53 - 3:54
    bəzi diabet xəstələri olacaq ki,
  • 3:54 - 3:55
    dozaları aşağı salmağa və ya
  • 3:55 - 3:57
    buna bənzər şeylər etməyə çalışacaq.
  • 3:57 - 4:00
    Gerçək bir dünyada, əyri əslində
  • 4:00 - 4:02
    çox cüzi bir elastikliyə sahib ola bilər.
  • 4:02 - 4:03
    O hələdə çox dik bir yamaca sahib olacaq,
  • 4:03 - 4:06
    ancaq əslində bir qədər elastikliyə sahib olacaqdır.
  • 4:06 - 4:07
    Təsəvvür edə bilərsiniz ki,
  • 4:07 - 4:10
    bunu yuxarı və yuxarı qaldırmağa davam etsəm,
  • 4:10 - 4:12
    və bu bir nöqtədə ərazini məhdudlaşdıracaq,
  • 4:12 - 4:13
    amma bəlkədə buraya qədər qalxacaq.
  • 4:13 - 4:16
    Bəlkə burada o 2 milyon dollar kimi
  • 4:16 - 4:18
    bir şey olsaydı, tələb kəskin şəkildə azalacaqdı,
  • 4:18 - 4:20
    amma məhdudlaşacaqdı.
  • 4:20 - 4:23
    Ancaq bu, çox, çox, çox böyük bir istehlakçı artıqlığıdır.
  • 4:23 - 4:24
    İndi bundan əlavə olaraq,
  • 4:24 - 4:25
    düzgün yönləndirilməmiş bir siyasətçi
  • 4:25 - 4:27
    insulindən vergi almaq qərarına gəlsə
  • 4:27 - 4:28
    nə baş verəcəyini düşünək.
  • 4:28 - 4:30
    Tamamilə pis və dəstəkləməyəcəyim
  • 4:30 - 4:31
    bir ideyadır, amma gəlin
  • 4:31 - 4:33
    yükü kimin üstələnəcəyi barədə düşünək.
  • 4:33 - 4:34
    Güman edirəm ki, vergi qoymaq məcburiyyətində
  • 4:34 - 4:36
    olsaydınız bu yükü kimin üstələnəcəyini təsəvvür
  • 4:36 - 4:37
    edə bilərdiniz, əslində bunu görəcəyik.
  • 4:37 - 4:39
    Bunu təklifimiz və tamamilə qeyri-elastik olan
  • 4:39 - 4:42
    tələb əyrimiz vasitəsi ilə düşünəcəyik.
  • 4:42 - 4:46
    Ən sonda qəbul edilən bir flakon üçün
  • 4:46 - 4:48
    10 dollar vergidir.
  • 4:48 - 4:50
    Sadəcə bunu faiz əvəzinə sabit bir məbləğ
  • 4:50 - 4:52
    kimi edirəm, beləliklə qəbul olunan
  • 4:52 - 4:53
    təklif qiyməti baxımından
  • 4:53 - 4:57
    sabit bir dəyişiklik əldə edirik.
  • 4:57 - 4:59
    İstehsalçılara görə əldə etməli olduqları budur.
  • 4:59 - 5:01
    3000 flakon istehsal etmələrini istəyirsinizsə,
  • 5:01 - 5:03
    onlar 75 dollar almalıdırlar.
  • 5:03 - 5:06
    Əgər birinci flakon aydın deyilsə
  • 5:06 - 5:07
    onlar 60 dollar əldə etməlidirlər.
  • 5:07 - 5:11
    İstehsalçıların əldə etməsi lazım olan şey və vergi əlavə etməkdir,
  • 5:11 - 5:12
    yeni bir əyri çəkə bilərik.
  • 5:12 - 5:13
    Bunu dəfələrlə etdik.
  • 5:13 - 5:15
    İlk flakon üçün istehsalçının 60 dollara ehtiyacı var,
  • 5:15 - 5:18
    ancaq vergini də əlavə etdikdə 70 dollar olacaq.
  • 5:18 - 5:20
    70 dollar olacaq.
  • 5:20 - 5:22
    1000 flakon, görünür ki belə olacaq, dəqiq bilmirəm,
  • 5:22 - 5:23
    60 və ya başqa miqdarın üzərinə vergini
  • 5:23 - 5:26
    əlavə edirsiniz, buraya qədər qalxacaqsınız.
  • 5:26 - 5:28
    3000 flakon üçün, istehsalçıya təqribi 75, 76 dollar
  • 5:28 - 5:31
    lazımdır, üzərinə 10 dollar əlavə edirsiniz,
  • 5:31 - 5:34
    nəticədə 85, 86 dollar edəcək.
  • 5:34 - 5:36
    Yeni bir əyri əldə etdik,
  • 5:36 - 5:39
    qiyməti istehlakçı baxımından
  • 5:39 - 5:41
    istifadə edə bilər və ya
  • 5:41 - 5:43
    təklif üstəgəl vergi əyrisi kimi
  • 5:43 - 5:47
    görə bilərsiniz.
  • 5:47 - 5:54
    Mən bunu təklif üstəgəl vergi əyrisi
  • 5:54 - 5:55
    kimi adlandıracağam, bunu oxumaq çətindir,
  • 5:55 - 5:56
    amma bildirir ki vergi buradadır.
  • 5:56 - 5:58
    Bu təklif üstəgəl vergi əyrisidir.
  • 5:58 - 6:01
    Bu tamamilə qeyri-elastik
  • 6:01 - 6:03
    tələb əyrimizi harada kəsir?
  • 6:03 - 6:04
    Təsəvvür edə bilərsiniz, qiymətlər daha yüksək
  • 6:04 - 6:06
    olsa da, insanlar hələ ildə təxminən
  • 6:06 - 6:10
    3000 flakon almalıdırlar.
  • 6:10 - 6:12
    Bu miqdarda kəsişirlər,
  • 6:12 - 6:14
    amma indi yeni bir tarazlıq qiyməti var.
  • 6:14 - 6:18
    Bizim yeni tarazlıq qiymətimiz 10 dollar yüksəkdir.
  • 6:18 - 6:24
    Əgər öncəki 75, 76 dollar idisə, indiki 85, 86 dollardır.
  • 6:24 - 6:29
    Buradakı fərq 10 dollardır.
  • 6:29 - 6:30
    Gəlin bir neçə şeyi nəzərdən keçirək.
  • 6:30 - 6:31
    Bu vəziyyətdə hökumətin əldə edəcəyi
  • 6:31 - 6:35
    ümumi gəliri nəzərdən keçirək.
  • 6:35 - 6:37
    Ümumi gəlir10 dollar vurulsun ildə 3.000 flakon...
  • 6:37 - 6:40
    yəni vurulsun 3.000 olacaqdır.
  • 6:40 - 6:42
    .
  • 6:42 - 6:48
    Beləliklə, onlar ildə 30.000 dollar qazanacaqlar.
  • 6:48 - 6:52
    Gəlin kimdə daha çox artıqlıq yarandığını düşünək.
  • 6:52 - 6:54
    Vergi gəliri,
  • 6:54 - 6:55
    buradakı vergi gəliridir.
  • 6:55 - 6:57
    Oradakı vergi gəliridir.
  • 6:57 - 6:59
    İstehsalçılar hələdə tam olaraq
  • 6:59 - 7:01
    eyni istehsalçı artıqlığına sahib olacaqlar,
  • 7:01 - 7:04
    buna görə də bütün vergi gəlirləri
  • 7:04 - 7:07
    birbaşa istehlakçı artıqlığından çıxdı.
  • 7:07 - 7:10
    Burada diqqəti çəkən bir başqa maraqlı şey də odur ki,
  • 7:10 - 7:12
    tamamilə qeyri-elastik tələbimiz olduğu üçün,
  • 7:12 - 7:13
    hətta siz qiyməti artırsanız belə
  • 7:13 - 7:16
    o tələb olunan miqdarı dəyişməyəcək,
  • 7:16 - 7:18
    hansı ki bizdə itki olmayacq,
  • 7:18 - 7:19
    çünki bu tamamilə qeyri-elastik idi.
  • 7:19 - 7:21
    Əslində eyni miqdarda istehsal edirik,
  • 7:21 - 7:26
    beləliklə bu vəziyyətdə artıqlığı diabet xəstələrindən
  • 7:26 - 7:29
    hökumətə köçürməyiniz lazımdır,
  • 7:29 - 7:31
    lakin sizin itirilmiş bir artığınız yoxdur,
  • 7:31 - 7:36
    çünki itirilmiş bir sahə yoxdur,
  • 7:36 - 7:39
    güman edirəm bunu təklif əyrisi ilə tələb əyrilərinin
  • 7:39 - 7:44
    kəsişdiyi yer arasında deyə bilərsiniz.
  • 7:44 - 7:45
    Bunu düşünməyin bir başqa yolu da
  • 7:45 - 7:48
    qiymət artdıqca kəmiyyət tələbinin azalmamasıdır.
  • 7:48 - 7:51
    .
Title:
Vergilər və mükəmməl qeyri-elastik tələb
Description:

more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
07:51

Azerbaijani subtitles

Revisions Compare revisions