Daniel Pink on the surprising science of motivation

http://www.ted.com Career analyst Dan Pink examines the puzzle of motivation, starting with a fact that social scientists know but most managers don't: Traditional rewards aren't always as effective as we think. Listen for illuminating stories -- and maybe, a way forward.

TEDTalks is a daily video podcast of the best talks and performances from the TED Conference, where the world's leading thinkers and doers give the talk of their lives in 18 minutes. Featured speakers have included Al Gore on climate change, Philippe Starck on design, Jill Bolte Taylor on observing her own stroke, Nicholas Negroponte on One Laptop per Child, Jane Goodall on chimpanzees, Bill Gates on malaria and mosquitoes, Pattie Maes on the "Sixth Sense" wearable tech, and "Lost" producer JJ Abrams on the allure of mystery. TED stands for Technology, Entertainment, Design, and TEDTalks cover these topics as well as science, business, development and the arts. Closed captions and translated subtitles in a variety of languages are now available on TED.com, at http://www.ted.com/translate. Watch a highlight reel of the Top 10 TEDTalks at http://www.ted.com/index.php/talks/top10

Сөзімді сырымды ашумен бастайын.

Осыдан жиырма жыл бұрын үлкен қателік жасадым

Бұл ісім үшін әлі күнге дейін ұяламын

Бұл ісімді тірі жан білмесе екен деп те тілейтінмін

алайда сіздерге құпиямның бетін ашуым керек деп отырмын

1980 жылдардың соңында

жастықтың буына мас болып

заңгерліктің оқуына түстім.

Қазір Америкада

заңгер болу үшін арнайы білімің болу керек. Универсиетте мамандық алып, кейін заң мектебіне барасың.

Сонымен Заң мектебіне барып, ештеңе жарытпадым

нақтысын айтсам, түк бітірмедім.

Шындығында мен Заң мектебін бітіруге шамасы келген

үздік 90%-дың бірі болдым. (күлкі)

Рақмет.

Өмірімде заңгер болып көрмеппін.

Себебі менде рұқсат та жоқ еді. (күлкі)

Бірақ бүгін он ойланып, мың толғанып,

әйелімнің қарсылығына қарамастан

заңгерліктен қалған сарқыншақтарымнан құтылсам деп отырмын.

Сіздерге оқиға емес, бір іс туралы баяндасам деймін.

Біздің бизнес туралы ойларымызды қайта пысықтау үшін

фактілерге сүйенген, шым-шытырық оқиғасы бар құқықтық істі әңгімелеймін.

Сонымен төреші болып отырған ханымдар мен мырзалар,

мынаған назар аударыңыз.

Бұл "Балауыз шам сауалы" деп аталады. Бәлкім кейбіреулеріңіз бұрын көрген боларсыздар.

Бұны 1945 жылы Карл Дункер деген ғалым ойлап тапты.

Дункердің ойлап тапқан эксперименті әлеуметтік ғылымның әртүрлі жағдайында қолданылып келеді.

Оның жұмыс істеу тәсілі былай.

Мені эксперимент жасаушы деп ойлаңыз. Сізді бір бөлмеге алып келдім делік.

Қолыңызға балауыз, жапсырма шеге және сіріңке ұстаттым. "Сіздің жұмысыңыз...

... балауыз шамның майы үстел бетіне тамшыламайтындай етіп, қабырғаға жабыстыруыңыз керек" деймін.

Сіз не істейсіз?

Көпшілігі балауызды жапсырма шегемен қабырғаға жабыстырмақ болады. Бірақ ол жабыспайды

Енді кейбірі, осы жерде басын изеп отырғандар тәрізді

ұтымды тәсіл ретінде сіріңкені жағып,

балауыздың түбін балқытады. Сосын қабырғаға жабыстыруға тырысады.

Табылған ақыл. Бірақ жүзеге аспайды.

Соңында 5-10 минуттан соң, көпшілігі мына жерден көріп отырғаныңыздай шешімін табады.

Бар гәп - функционалды бекіту дегенге келіп тіреледі.

Cіз қорапты көргенде оның басты қызметі жапсырма шегені қоюға арналған деп ойлайсыз

алайда, оның басқа да қызметі болуы мүмкін,

яғни, балауыз шам тұғыры қызметін атқара алады.

Енді мен сіздерге Балауыз сауалы экспериментіне қатысты оқиғаны әңгімелегім келіп тұр.

Бұны АҚШ-тағы Принцтон Университетінің ғалымы Сэм Глуксберг жүргізген еді.

Бұл оқиға ерік-жігердің күшін танытады.

Сонымен ол экспериментке қатысушыларды жинап:

"Бұл мәселенің шешімін кім жылдам табар екен," - дейді.

Бір топқа: "Бұл мәселенің жауабын табу үшін адамдар

қаншалықты ұзақ ойланатынын есептемекпін" дейді.

Екінші топқа жүлде тағайындайды.

"Егер жылдам орындағандар 20 %-дың

ішінде болсаңыз, 5 доллар аласыз", - дейді.

Егер бүгінгі сынаққа қатысқандардың арасындағы ең...

жылдамы болсаңыз 20 доллар аласыз. Бұл бірнеше жыл бұрынғы инфляция кезінде болған еді.

Сол кездің ақшасымен қарайтын болсақ бұл аз минутта көп ақша табуға түрткі еді.

Сұрақ. Бұл топ сауалдың жауабын

қаншалықты жылдам тапты? Жауабы: орташа

есеппен, үш жарым минуттай уақыттары кетті.

Ойлап қарасақ, бұл ақылға қонымсыз тәрізді иә?

Америкада дегінім ғой. Мен нарықтық қатынасқа сенемін.

Яғни, біреуге ақша беремін десең,

ол жақсырақ қызмет етуі керек.

Сыйақылар, үстемақылар жұмыс істеуге ынталандырады.

Бұл - бизнестің заңы. Бірақ бұл орындалмай отыр.

Сіз ойлауды шыңдап, шығармашылықты арттыратын

тәсілді таптыңыз бірақ ол өзін ақтамады.

Керісінше шығармашылықты құрсаулап, ойды тежеді. Ең қызығы...

бұл эксперимент қырық жыл бойы қайталанып келеді,

яғни, бұл қорытынды кездейсоқ емес.

Сен мынаны істесең, осыны аласың деген ынталандыру

тек белгілі бір жағдайлар үшін жарамды. Себебі

көп жұмыстар үшін бұл қағмда жұмыс істемейді.

Немесе кесірін тигізеді. Әлеуметтік ғылымның ашқан

ең маңызды жаңалығы осы

Бірақ көпшілігі бұны елемейді. Соңғы бір-екі жылымды

адам мотивациясы ғылымына арнадым. Нақтылай айтсам, ішкі және сыртқы

мотивацияларды зерттедім. Түсінгенім, сәйкессіздік көп.

Себебі ғылымға үңілсеңіз оның айтып отырғаны басқа да

бизнестің орындап отырғаны басқа. Ең қиыны бизнес

орындаушы жүйені құрап тұр. Бизнесіміз долбар мен бюрократияға толы

Адамдарды қалай ынталандырамыз. Адам ресурсын

тиімді жүзеге асырамыз? Осының бәрі сыртқы

мотивацияға байланысты. Ақшаны көбірек беремін деп жұмысқа жегу

ХХ ғасырдың жұмысына жарайтын болар, бірақ

ХХІ ғасырда механикалық тапсырмалар көбейгенде ,

көтермелей отырып жазалау өзін ақтамайды.

Кесірін тигізеді. Айтып отырғанымды Глукбергтің келесі экспериментімен түсіндірейін

Осы экспериментке ұқсас тәжірибе жасап

проблеманы сәл басқашалау ұсынды.

Балауыздың майы үстелге тамшыламайтындай етіп жабыстырыңдар. Бірдей, иә?

Бір топқа уақыт белгіледі. Келесі топқа ақша беремін деді.

Сонда не болды? Бұл жолы ынталандырған топ

екінші топты шаң қаптырды.

Қалайша?

Себебі жапсырма шегелер қораптың ішінде емес

Тым оңай екен, иә?

(күлкі) Яғни, ынталандыру тәсілі

егер тапсырманы орындау оңай, әрі орындау

жолы анық көрсетілсе, өзін ақтайды.

Жүлдеге ынталандыру бір ойды ғана ойлауға

баулиды. Сондықтан да ол көп жағдайда орындалады.

Нақты не істеу керек екені анық көрініп тұрса,

еш ойланбастан тікелей соны орындайсың. Бірақ

әдепкі "Балауыз сауалында" ондай нақты шешім көрініп тұрған жоқ

Шешімді іздеп табу керек. Бірақ жүлдені ойлап

тұрған миың қосымша дүниені ойлауға мұрша бермейді.

Маңызды бір жайтты айтайын. Шығыс Еуропада

Азияның көп бөлігінде. Солтүстік Америка мен

Австралияда ақ жағалы қызметкерлер мұндай жұмысты көп істемейді

көбінесе мынадай жұмыс атқарады.

Бірқалыпты, ережеге бағынған, мидың сол жағын

жұмыс істететін, есептеу, қаржы сараптау, компьютер бағдарлау

оңайланып, күн өткен сайын автоматты атқаратын іске айналып келеді.

Компьютер программасы оны жылдам атқарады. Дүниенің

басқа бір шетінде арзан жұмыс күші бар. Ең маңыздысы мидың оң жағы

атқаратын шығармашылық, тұжырымдайтын қабілеттер.

Өз жұмысыңыз туралы ойлаңызшы.

Сіз күн сайын кездесетін проблемалар

немесе осы жерде айтып отырған проблемалардың

бір арнайы ережемен немесі бір деммен шешуге бола ма? Жоқ!

Күрмеуі шешілмеген түйін болып тұр. Түйіні болса да

тарқатылуы қиын. Осы бөлмедегі әрқайсымыздың

өзіміздің "Балауыз шам сауалымыз" бар.

Қай саланың болмасын өзінің балауыз сауалы бар.

Бірақ бизнестегісі болсын, басқасы болсын

ынталандыру арқылы шешуге тырысу өзін ақтап жатқан жоқ.

Осы нәрсе қатты алаңдатады.

Мәселе мынада. Бұл соқыр сенім емес.

Заңгер екенімді ұмытпаңыздар. Мені алдау оңай емес.

Бұл пәлсапа да емес. Мен америкалықпын. Пәлсапаға сенбеймін.

Бұл - ...

шындық!

Немесе менің туған жерім Вашингтон қаласында мұны

НАҒЫЗ шындық деп айтады.

(Күлкі)

Ойымды тарқатып түсіндіруге рұқсат етіңіз. Ұғынықты болсын.

Себебі сіздерге оқиға емес, іс туралы айтып отырмын, құрметті қазылар алқасы.

Бір істі көрсетейін. Дэн Релли - заманымыздың заңғар экономисті.

Үш әріптесімен бірігіп MIT студенттерімен тәжірибе өткізді.

MIT студенттеріне бірнеше ойын ойнатты. Ойын ішінде

шығармашылықты, әдеттегі дағдығы және зейінді қолдау керек.

Оларға жүлденің үш түрін ұсынды. Шағын жүлде

Орташа жүлде. Бас жүлде. Түсінікті ғой?

Жақсы орындасаң, бас жүлдені аласың деген сияқты.

Не болды дейсіз ғой? (жоғарыда көрсетілген)

(жоғарыда көрсетілген)

Содан кейін олар: "Жақсы. Бәлкім бұл мәдениетке

байланысты болар. Үндістанға барып, тәжірибені қайталайық" дейді.

Үндістанда өмір сүру стандарты төмен. Америкалықтар

үшін орташа жүлде деп есептелгені, олар үшін көп ақша. Ереже бірдей.

Бірнеше ойын. Жүлденің үш деңейі. Не болды дейсіз бе?

Орташа жүлде ұсынғандар шағын жүлде

ұсынғандардан жақсы ойнамады.

Ал бас жүлде ұсынғандардың нәтижесі ең нашары болды.

(жоғарыда көрсетілген)

(жоғарыда көрсетілген)

Бұл жерде социализмнің шашбауын көтеріп

жүргендердің бір келісіп алған саясаты бар ма?

Жоқ, себебі бұлар MIT экономистері.

Карнеги Мелон, Чикаго Университетінен. Бұл зерттеуді

кім қаржыландырғанын білесіз бе? Америка Құрама Штаттарының Ұлттық Банкі.

Бұл Америкалық тәжірибе.