Mortgage-Backed Securities I

-

İpoteğe dayalı menkul kıymetler hakkındaki sunumuma hoşgeldiniz.

Haydi başlayalım.

Bu videomuz, yeni bir sunum serisinin parçası olacak,

Çünkü şu an kredi piyasasında yaşanan gelişmeler,

hem bireysel finansman bakış açısıyla,

hem de tarihsel bir bakış açısıyla değerlendirme yapabilmek için

oldukça önemli.

İnsanların, her şeyin nasıl birbiriyle bağlantılı olduğunu ve

gelişmelerin olası sonuçlarının neler olabileceğini

anlayabilmesine yardımcı olmak için yeni bir video serisi hazırlayacağım.

Ama temel bilgilerle başlamalıyız.

İpoteğe dayalı menkul kıymet nedir?

Muhtemelen bunun hakkında çok şey okumuşsunuzdur.

Eskiden, diyelim ki 20 yıl önce,
bir ev satın almak amacıyla konut kredisi almaya gittiğimde neler olacağını biraz düşünelim,

-

-

Bazı şeyleri basitleştirmeye çalışacağım.

Sonra daha detaylandırırız.

-

Anlatacaklarım ABD piyasalarındaki uygulamalar, dolayısıyla $ olarak anlatıyorum gene. Aslında bu finansal uygulamaların çoğu uluslararası geçerli, ancak gene de düzenleyici kurumların uygulamaları, kanunlar, kurallar, mevzuat, .. bir ülkeden diğerine değişiklik gösterebiliyor.

Diyelim ki ev satın alacağım ve 100,000 $'a ihtiyacım var.

Yok yükseltelim, diyelim ki 1 $'a ihtiyacım var, bu aslında bugünlerdeki konut fiyatlarına daha yakın bir rakam.

-

Diyelim ki bir ev almak için 1 milyon $'lık krediye ihtiyacım var.

Alacağım kredinin teminatı, satın aldığım ev olacak.

-

Aldığım kredinin teminatının bu ev olması şu demek,

bankadan 1 milyon $ kredi alıyorum ve eğer bu krediyi geri ödeyemezsem banka evime el koyacak.

-

-

Anlamı bu.

Çoğu zaman, kredinin tek teminatı satın alınan ev olur,

yani sadece evin anahtarlarını bankaya vererek yükümlülüklerimden kurtulabilirim.

Onlar evimi alırlar ve benim de başka yükümlülüğüm, kredi borcum kalmaz,

tabi bu yola gidersem kişisel kredi sicilim de mahvolur.

Her neyse, şu an 1 milyon $'lık konut kredisine ihtiyacım var.

1 milyon $'lık liralık kredi almamın alışılmış yolu,

öncelikle bankaya gidip onlarla konuşmak.

Bankamız bu olsun.

Para onlarda.

Onlar bana 1 milyon $ kredi açacaklar, ben de onlara kredi faizi ödeyeceğim.

Şimdi oranları belirleyelim.

Tabii faiz oranları sürekli olarak değişir, önümüzdeki günlerde

faiz oranlarının niçin sürekli değiştiğine ilişkin de sunumlar hazırlayacağım.

Ama diyelim ki, aldığım kredi için %10 faiz ödeyeceğim.

Kolaylık olsun diye bu kredilerin sadece faiz ödemeli kredi olduklarını varsayıyorum.

-

Aslında klasik bir konut kredisinde, hem anapara hem de faiz

için ödeme yaparsınız.

Ana para, aslında size verilen kredidir.

Ödediğiniz taksidin içinde hem anapara hem de faizin bulunduğu klasik yöntemin hesaplaması biraz daha zordur.

Bize kolaylık olması açısından, bu videodaki kredilerde

önce sadece faiz kısmını ödediğimi,

anapara borcumu ise vade sonunda kapattığımı varsayacağız.

Diyelim ki 10 yıllık bir kredi aldım.

Yani 10 yılın her yılı için, 100,000 $ faiz ödeyeceğim.

Yılda 100,000 $ faiz, tamam mıyız?

Onuncu yılın sonunda ise o yılın faizi olan 100,000 $'ı ve

ayrıca kredimin açılış tutarı olan, 1 milyon $'ı da geri ödeyeceğim.

-

Yıl 1, 2, 3, nokta, nokta, nokta, 9, 10.

Yani, birinci yıl 100,000 $ ödüyorum.

İkinci yıl 100,000 lira öderim.

Üçüncü yıl 100,000 $ ödüyorum.

Nokta, nokta, nokta.

Dokuzuncu yıl 100,000 $ ödüyorum.

Ve 10. yılda 100,000 $ ödüyorum,

artı anapara borcum olan 1 milyon $'ı da ödüyorum.

Yani toplam 1,1 milyon $ ödüyorum.

Benimle banka arasındaki nakit akışı

bunun gibi olacak.

Klasik bir kredi işleminde durum böyle olacaktı- aslında benim aldığım krediye klasik, standart bir kredi demek istemiyorum zira sadece faizin ödendiğini, ve anaparanın ise vade sonuna kadar ertelendiğini varsaydık.

Ancak klasik bir krediden kastım, krediyi bana açan kurumun bu krediyi elinde tutmaya devam etmesi.

.

İpoteğe dayalı menkul kıymetle klasik konut kredisinin temel farkı,

krediyi açan bankanın bunu elinde tutmaya devam etmesi.

-

Taksitlerimi, yani faiz ve anaparayı,

direk olarak bana bu konut kredisini açmış olan bankaya ödüyorum.

Bankaların geçmişten beri yaptığı işlem buydu.

-

Başka bir kişi daha var, çizelim, şapkası da olsun,

Diyelim ki bu kişi çok zengin ve bankaya 1 milyon $ yatırıyor.

-

.

Hayatı boyunca biriktirdiği para bu, veya amcasından miras kalmıştır, bilmiyorum.

-

Banka bu büyük yatırımcıya,diyelim ki %5 faiz ödüyor.

-

Sonra da ondan aldığı 1 milyon $'ı bana kredi olarak veriyor.

Ben ise borçlandığım tutar üzerinden bankaya %10 faiz ödüyorum.

Aradaki fark da bankaya kalıyor, tamam mıyız?

Ona %5 ödüyor ve benden %10 alıyor.

bir ara, mevduat ve krediyi,
ve daha genel olarak bilançoyu nasıl dengelediklerine değiniriz,

örneğin bu yatırımcı parasını vadesinden daha önce çekmek isterse ne oluyor, vs.

-

Burada dikkat etmemiz gereken husus,

benim ödemelerimi direk bu bankaya yapmam.

İpoteğe dayalı menkul kıymetler piyasası bu kadar gelişmeden önce

klasik anlamdaki kredilerin genel işleyişi bu şekildeydi.
Geri ödemelerinizi, krediyi aldığınız bankaya yapardınız.

Şimdi de ipoteğe dayalı menkul kıymetler için bir örnek verelim.

-

İşte, hala buradayım.

Hala yaşıyorum ve hala 1 milyon $'a ihtiyacım var.

-

.

Gene bankaya gidiyorum.

Banka da hala orada.

-

Geçen seferki gibi, banka bana 1 milyon $ kredi veriyor.

-

Ben de bankaya her yıl %10 faiz ödüyorum.

-

Yani, buraya kadar eski sisteme çok benziyor.

Ama eski sistemde, yaptığınız ödemeler direk bu bankada kalırdı.

-

Evimi almak için bana verdiği 1 milyon $ da.

Sonra finansal bir yenilik icat ettiler.

Banka dedi ki, niye kredi verebilmek için mevduat toplamaya çalışıp duruyorum?

Mevduat toplamaya çalışacağıma,

bu kredileri üçüncü bir tarafa satayım?

-

Biliyorum, bu biraz kafa karıştırıcı olabilir.

Bir krediyi nasıl satarsın?

Diyelim ki burada ben varım.

Hatta varsayalım ki benden bin tane var.

-

.

-

Hepimiz bankadan borç alıyoruz.

Şimdi, benden bin tane var.

-

İlla bin kişi olmak zorunda değil, büyük bir sayı olsun diye bin dedim.

.

Hepimizin toplamına baktığımızda, 1,000 kere 1 milyon $ kredi almış olduk.

-

Yani bankadan aldığımız konut kredilerinin toplamı 1 milyar $ oldu.

Kredimizin faiz oranını hatırlayalım, %10 faiz ödüyorduk.

Hepimizin fazi oranı aynı, %10,

yani 1 milyar $ üzerinden %10 kredi faizi ödeyeceğiz.

-

1 milyar $'ın %10'u ne kadar ediyor bakalım,

100 milyon $ faiz ödeyeceğiz.

Bu durumda banka diyor ki, kasalarımdaki 1 milyar $'ı konut kredisi olarak kullandırdım, para şimdi bu kişilerde

- hoş artık parayı kasalarında nakit olarak tutmuyorlar, sadece bankanın bilgisayar kayıtlarında gözüküyor, her neyse.

-

Daha çok para kazanmak için ne yapsam..

bize konut kredisini açmış olan bankanın yaptığı şu,

bizim konut kredilerimizin hepsini paketliyor, hepsi bir araya gelince 1 milyar $'lık kredi oldu,

sonra başka bir bankaya gidiyor, bir yatırım bankasına,

bana bu alacaklarım karşılığında 1 milyar $ verir misin diye soruyor.

-

Yatırım bankası da onlara 1 milyar $ veriyor.

Şimdi ben ve diğer binlerce ben, konut kredilerimizin geri ödemelerini

artık krediyi aldığımız bankaya değil de,

bu yeni bankaya ödemeye başlayacağız. Tamam mıyız?

.

Yani şimdi ne oldu?

Bankanın yaptığı neydi, bu 1,000 tane krediyi bir araya toplayıp bir grup oluşturdu,

bu kredilerin toplamı toptan pazarda yani bankalararasında işlem görecek kadar büyük bir rakam oluşturdu,

ve buradaki yatırım bankasına bu 1,000 tane krediyi sattı.

-

Yani, bu banka bu kredilerin faiz ve ana para ödemelerini toplama hakkını almak için 1 milyar $ ödedi.

-

Yani olan şey, bu banka nakit parayı aldı ve

bu banka da bundan sonra yapılacak bütün kredi geri ödemelerini alacak.

Şimdi bu bankanın neden böyle yaptığını merak ediyor olabilirsiniz

Büyük ihtimalle bu işlemlerde arada komisyon kazanıyorlardır,

veya daha çok müşteriye kredi vermek istiyorlardır,

sebepleri her ne ise.

Tabi temel sebep gene de arada komisyon kazanıyor olmaları.

-

Büyük ihtimalle de bu adama biraz daha az bir değer transfer edecektir.

-

Şimdi, umarım krediyi transfer etme kavramını anlamışsınızdır.

-

Bu adam parayı ödedi ve

bundan sonraki ödemeler ona yönlendirilecek.

Bu sunumda sadece 2 dakika daha vaktim kaldı,

Bir sonraki sunumda, bu yatırım bankasında çalışan kişinin konut kredilerini,

ipoteğe dayalı menkul kıymete dönüştürmek için ne yapabileceğine odaklanacağım.

-

Bu banka ticari banka değil, bir yatırım bankası. Biliyorsunuz ABD mevzuatında yatırım ve ticaret bankalarının fonksiyonları ayrı.

-

Bu detay ipoteğe dayalı menkul kıymetleri anlamak için pek önemli değil ancak gene de bir sonraki videomuzda anlatırım.

-

.

Tekrar görüşmek üzere hoşçakalın.

-