Elektrotonik və fəaliyyət potensialı
-
0:01 - 0:03Neyron sükunətdə olarkən membran boyunca
-
0:03 - 0:06gərginlik fərqi olmasını artıq görmüşük.
-
0:06 - 0:09Bu diaqramda bu gördüyümüz membrandır.
-
0:09 - 0:09?
-
0:13 - 0:17Bura neyronun daxili və
-
0:17 - 0:19bura isə xaricidir.
-
0:19 - 0:22Bu xarici, və təbii ki, bu da xaricidir.
-
0:22 - 0:24Bura da, həmçinin xaricidir.
-
0:24 - 0:26Əgər, voltmetr ilə membran boyunca
-
0:26 - 0:28potensiallar fərqini ölçsək,
-
0:28 - 0:33yəni ki, buradakı gərginlikdən
buradakı gərginliyi -
0:33 - 0:35çıxsaq, yəni bununla bunun arasındakı
-
0:35 - 0:38gərginlik fərqi mənfi olardı - misal üçün deyək ki,
-
0:38 - 0:40ölçdüyümüz təqdirdə, təxminən
-
0:40 - 0:4270 millivolt nəticə alardıq.
-
0:42 - 0:44Nəticə millivolt ilə mənfi 70-dir.
-
0:48 - 0:51Əslində, bunları hər iki
qrafik üçün edəcəm. -
0:51 - 0:53İkisini də istifadə edərək olduqca
-
0:53 - 0:56fərqli olan iki ssenari təsvir edəcəyik.
-
0:56 - 0:58Buradakı sarı rəngli başqa voltmetr də
-
0:58 - 1:02nisbətən uzaqda yerləşməyinə baxmayaraq
-
1:02 - 1:06nəticə olaraq mənfi 70 millivolt göstərir.
-
1:06 - 1:09Gəlin, indi maraqlı bir şey edək.
-
1:09 - 1:12Deyək ki, müəyyən bir səbəbdən
-
1:12 - 1:17membranda natrium keçiriciliyi yaranır.
-
1:17 - 1:20Beləliklə, natrium içəri axmağa başlayır.
-
1:20 - 1:22Bunun baş verməsinin iki səbəbi var.
-
1:22 - 1:24Biri onun müsbət ion olmasıdır.
-
1:24 - 1:25Xaricdə yük daha müsbətdirsə,
-
1:25 - 1:29müsbət yüklər daxilə keçməyə çalışacaq.
-
1:29 - 1:31Daxilə yerdəyişmənin digər səbəbi isə,
-
1:31 - 1:34xaricdə natriumun qatılığ;nın
-
1:34 - 1:35daxildən daha çox olmasıdır.
-
1:35 - 1:38Yəni onlar qatılıq qradiyentini izləyəcək.
-
1:38 - 1:41Xaricdə natriumun qatılığının daxilə
-
1:41 - 1:43nisbətən çox olmasının səbəbi isə,
-
1:43 - 1:46artıq bildiyimiz kimi Na+/K+ nasosudur.
-
1:46 - 1:49Hər necəsə, bu artım baş verəcək.
-
1:49 - 1:51Müsbət yüklərin axınında bu artım olur.
-
1:51 - 1:52.
-
1:52 - 1:55Bəs neyronun daxilində nə baş verəcək?
-
1:55 - 1:58Bu müsbət yüklər burada olduğu zaman,
-
1:58 - 2:00neyrondakı digər müsbət yüklər
-
2:00 - 2:01ondan uzaqlaşmaq istəyəcək.
-
2:08 - 2:10Bu sadəcə sağa doğru istiqamətdə deyil,
-
2:10 - 2:12bütün istiqamətlərdə baş verəcək.
-
2:12 - 2:14Müsbət yüklər bütün səmtlərdə
-
2:14 - 2:16bir-birindən aralanmağa çalışacaq.
-
2:16 - 2:17Yəni, bu istiqamətdə hərəkət
-
2:17 - 2:18digərini bir başqa
-
2:18 - 2:20istiqamətdə hərəkət etdirir,
-
2:20 - 2:22o, isə bir başqasını.
-
2:22 - 2:24Zaman keçdikcə, mavi voltmetrdəki
-
2:24 - 2:28gərginlik necə dəyişəcək?
-
2:28 - 2:31Zaman keçdikcə, daha çox müsbət
-
2:31 - 2:33yüklər, burada olan müsbət yüklər
-
2:33 - 2:34getdikcə yayıldığı üçün onlardan
-
2:34 - 2:36aralanmağa çalışacaq, və
-
2:36 - 2:39siz gərginliyin artdığını görəcəksiz.
-
2:42 - 2:44Tam şəkildə yayıldıqdan sonra isə,
-
2:44 - 2:48yenidən tarazlıq vəziyyətinə qayıda bilər.
-
2:48 - 2:53Neyronların daxilinə doğru irəliləsək,
-
2:53 - 2:55orada gərginliyin dəyişməsinin
-
2:55 - 2:57daha uzun çəkdiyini görərik, amma
-
2:57 - 3:01zamanla daha çox məsafəyə yayıldığına görə
-
3:01 - 3:04bu effekt nisbətən daha məhdud olacaq.
-
3:04 - 3:06Burada olan gərginliyin, buradakı kimi
-
3:06 - 3:10çox qabardığını görməyəcəyik.
-
3:10 - 3:15Bu cür, impuls deyə biləcəyimiz şəkildə
-
3:15 - 3:18yayılma elektrotonik yayılma adlanır.
-
3:18 - 3:19Gəlin, bunu yazım.
-
3:26 - 3:29Yaxud, elektrotonik potensialın yayılması.
-
3:32 - 3:34Burada bəzi xüsusiyyətlər var.
-
3:34 - 3:35Biri passiv olmasıdır.
-
3:35 - 3:37Burada çəkdiyimiz hissə
-
3:37 - 3:39elektrotonik yayılma deyil.
-
3:39 - 3:41Bu tip yayılma ondan sonra baş verir.
-
3:41 - 3:43Burada yüksək qatılıq olduqda,
-
3:43 - 3:45bir müddət sonra
-
3:45 - 3:47burada müsbət yükün yüksək
-
3:47 - 3:50qatılığı
-
3:50 - 3:51olacaq.
-
3:51 - 3:54Bu passiv fenomendir.
-
3:54 - 3:58Demək ki, burada baş verənlər passivdir.
-
3:58 - 4:00Və o, həmçinin ətrafa yayılır.
-
4:00 - 4:02Siz ondan daha çox uzaqlaşdıqca, impuls da
-
4:02 - 4:05ətrafa yayılmağa davam etdiyi üçün zəifləyir.
-
4:05 - 4:05.
-
4:05 - 4:07Demək o passivdir və dağılır.
-
4:11 - 4:14İndi bu ssenariyə bura gərginlik qapılı
-
4:14 - 4:19ion kanalları əlavə edərək
-
4:19 - 4:20yenidən baxaq.
-
4:20 - 4:22Deyək ki, burada çəkdiyim gərginlik
-
4:22 - 4:27qapılı olan natrium kanalıdır.
-
4:35 - 4:42Tutalım ki, o, mənfi 55 millivoltda açılır.
-
4:42 - 4:46O da təxminən buralarda olar.
-
4:46 - 4:49Bu onun açıldığı mənfi 55 millivoltdur.
-
4:49 - 4:51Gəlin qıcıq qapısını da ora çəkək.
-
4:51 - 5:02Həm də o, müsbət 40 millivoltda bağlanır.
-
5:02 - 5:03?
-
5:03 - 5:05Qıcıq qapısını göstərmək istəyirəm.
-
5:05 - 5:09Deyək ki, tam burada, həmçinin kalium
-
5:09 - 5:10kanalı var.
-
5:13 - 5:17Bu isə membran boyu gərginlik fərqinin
-
5:17 - 5:19formalaşmasının əsas səbəbi olan
-
5:19 - 5:24sızdıran kalium kanallarıdır.
-
5:24 - 5:25Bu kalium kanalları buradakı kanal
-
5:25 - 5:27qapandığı zaman açılır.
-
5:27 - 5:29Onlar tam dəqiq olmasa da sizdə bir fikir
-
5:29 - 5:32formalaşsın deyə misal üçün deyək ki,
-
5:32 - 5:36müsbət 40 millivoltda açılırlar.
-
5:36 - 5:42Mənfi 80 millivoltda da bağlanırlar.
-
5:42 - 5:50Oradakı açılır, buradakı isə bağlanır.
-
5:50 - 5:52İndi nə baş verəcək?
-
5:52 - 5:58Əvvəl də gördüyümüz kimi, neyronun sol
-
5:58 - 6:05tərəfində olan bu müsbət yüklər seli
-
6:05 - 6:10elektrotonik yayılmaya məruz qalır,
-
6:10 - 6:11və buna görə də biraz sonra
-
6:11 - 6:15bu nöqtədə membran boyu olan potensial
-
6:15 - 6:18daha az mənfi olmağa başlayır.
-
6:18 - 6:19Burada gördüyümüz kimi
-
6:19 - 6:22potensiallar fərqi daha az mənfi olur.
-
6:22 - 6:24Demək daha az mənfi olacaq.
-
6:24 - 6:26Amma bu, sadəcə artıb, daha sonra isə
-
6:26 - 6:28azalmayacaq, çünki potensial tam olaraq
-
6:28 - 6:32mənfi 55 millivolt olduqda nə olur?
-
6:32 - 6:36Bu zaman, o, natrium kanalının açılmasına
-
6:36 - 6:37təkan verir.
-
6:37 - 6:41Gərginlik yetəri qədər artdıqda natrium
-
6:41 - 6:47kanalları açılır və içəri
natrium seli daxil olur. -
6:47 - 6:48Bu nəyə gətirib çıxaracaq?
-
6:48 - 6:54Bu isə gərginliyi artıracaq.
-
6:54 - 6:56Və belə bir görüntü alınacaq.
-
6:56 - 6:59Natrium isə içəriyə axmağa davam edəcək.
-
6:59 - 7:00Gərginlik daha da müsbət olur.
-
7:00 - 7:02Çünki, unutmayın ki, bu içəri doğru olan
-
7:02 - 7:03axımın iki səbəbi var.
-
7:03 - 7:05Birincisi, daha çox yük olmasıdır.
-
7:05 - 7:07Xaric daxildən daha müsbət olduğu üçün
-
7:07 - 7:09gərginlik qradiyenti boyunca və ya
elektrokimyəvi -
7:09 - 7:13qradient ilə içəri daxil olurlar.
-
7:13 - 7:17Həmçinin burada natriumun qatılığı
-
7:17 - 7:19Na⁺ / K⁺ nasosuna görə daha çox olduğundan
-
7:19 - 7:22qatılıq qradienti ilə də içəri daxil olurlar.
-
7:22 - 7:23.
-
7:23 - 7:26Yəni ki, artıq gərginlik qradienti olmasa
-
7:26 - 7:30belə onlar axmağa davam edirlər,
-
7:30 - 7:31və onların axmağının səbəbi artıq
-
7:31 - 7:33qatılıq qradientidir.
-
7:33 - 7:35Amma, müsbət 40 millivolta çatdıqda
-
7:35 - 7:37bu kanal qapanır.
-
7:37 - 7:39Bununla da içəri axın dayanır.
-
7:39 - 7:42Həm də kalium kanalı açılır.
-
7:42 - 7:44İndi isə, yerli olaraq baxsaq,
-
7:44 - 7:47tam burada neyronun daxili xaricə nisbətən
-
7:47 - 7:48daha müsbət yüklənib.
-
7:48 - 7:52Buna görə də indi, müsbət yüklü
-
7:52 - 7:53kalium ionları bu müsbət yüklənən
-
7:53 - 7:57mühitdən çıxıb getmək istəyirlər.
-
7:57 - 8:00Gərginlik getdikcə daha da aşağı düşür,
-
8:00 - 8:02və kalium sadəcə daxildə müsbət, xaricdə
-
8:02 - 8:06mənfi yükləndikdə, və ya daxildə nisbətən
-
8:06 - 8:08daha müsbət yükləndikdə etdiyi kimi,
-
8:08 - 8:11sadəcə gərginlik qradiyenti deyil, həm də
-
8:11 - 8:14qatılılıq qradiyenti boyunca da hərəkət
-
8:14 - 8:16etdiyi üçün neytraldan da aşağı düşür.
-
8:16 - 8:18Na⁺ / K⁺ nasosu sayəsində daxildə kaliumun
-
8:18 - 8:21qatılığı, xaricdəki ilə müqayisədə
-
8:21 - 8:22nisbətən daha çoxdur.
-
8:22 - 8:25Beləliklə, kalium sadəcə xaric olmağa
-
8:25 - 8:27davam edir, gərginlik mənfi 80 millivolta
-
8:27 - 8:32çatdıqda isə kalium kanalları qapanır,
-
8:32 - 8:38sonra isə tarazlıq vəziyyətinə qayıdırıq.
-
8:38 - 8:40İndi, bu bizi niyə maraqlandırır?
-
8:40 - 8:43Artıq elektrotonik yayılma baş verib.
-
8:43 - 8:45Amma impuls ətrafa dağılmağa davam edir,
-
8:45 - 8:48və yetəri qədər uzaqlaşsanız
-
8:48 - 8:51impuls çox çətinliklə hiss ediləcək.
-
8:51 - 8:53Yəni, bunun əsas olaraq etdiyi
-
8:53 - 8:54impulsu yenidən artırmaq oldu.
-
8:54 - 8:58O, sadəcə impulsu artırdı və bir müddət
-
8:58 - 9:03sonra onlar, elektrotonik yayılma yenidən
-
9:03 - 9:05əmələ gəldiyi üçün, bir-birlərindən
-
9:05 - 9:09mümkün qədər uzaqlaşmağa çalışdıqda
-
9:09 - 9:12membran boyunca potensiallar fərqini
-
9:12 - 9:16bu sarı voltmetr olan yerdə ölçək,
-
9:16 - 9:21burada əvvəl balaca dağılmış qabarma
-
9:21 - 9:23olduğu halda, indi isə daha da
-
9:23 - 9:27yaxşı bir qabarma yaranacaqdır.
-
9:27 - 9:30Və burada daha bir gərginlik qapılı
-
9:30 - 9:34kanalınız olsaydı, o yenidən aktivləşərdi.
-
9:34 - 9:42Bu, gərginliyin bir növ fəal artması
-
9:42 - 9:44olduğu üçün, fəaliyyət potensialı adlanır.
-
9:48 - 9:50Buna impulsun artması olaraq baxıla bilər.
-
9:50 - 9:54İmpuls elektrotonik olaraq yayılır,
-
9:54 - 9:57daha sonra gərginlik qapılı kanallar
-
9:57 - 10:00aktivləşərək yenə impulsu artırır.
-
10:00 - 10:03Görəcəyimiz kimi, neyron artıq təsvir
-
10:03 - 10:06elədiyimiz kimi impulsu yaymaq üçün,
-
10:06 - 10:10impulsun passiv şəkildə yayılması üçün,
-
10:10 - 10:12sonra isə daha uzun məsafə qət etməsi üçün
-
10:12 - 10:17impulsu artıran bir
birləşmədən istifadə edir.
- Title:
- Elektrotonik və fəaliyyət potensialı
- Description:
-
Neyronun memran potensialında iki fərqli tip dəyişmə. Sal Khan tərəfindən yaradıldı.
Növbəti dərsi izləyin: https://www.khanacademy.org/science/health-and-medicine/human-anatomy-and-physiology/nervous-system-introduction/v/saltatory-conduction-neurons?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=healthandmedicine
Öncəki dərsi qaçırmısınız? https://www.khanacademy.org/science/health-and-medicine/human-anatomy-and-physiology/nervous-system-introduction/v/correction-to-sodium-and-potassium-pump-video?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=healthandmedicine
Khan Academy-də Sağlamlıq və Tibb: Heç bir orqan ürək kimi sevginin simvolu deyil. Bunun səbəblərindən biri ürəyin təxminən 5 litr (1.3 qallon) qanı hər dəqiqə qan damarlarımız boyunca 100,000 kilometr (62,000 mil) hərəkət etdirməsi ola bilər! O bunu hər gün günboyunca istirahət etmədən etməlidir. Bu həqiqi sevgidir. Ürəyinizin necə işlədiyi, ürəyiniz boyunca necə axıdığı, ürəyinizi tərk etdikdən sonra haraya getdiyi və "Lub Dub" səsini necə yaratması haqqında öyrənin.
Khan Academy haqqında: Khan Academy qeyri-kommersiya məqsədli və hamıya, həryerdə pulsuz və dünya səviyyəli təhsil çatdırmaq üçündür. Biz bütün yaşlardan öyrənənləin öz sürətləri ilə mənimsəyə biləcəyi tədris materiallarına girişi olmalı olduğuna inanırıq. Biz bütün dünadakı şağirdlər və müəllimlərə kömək etmək üçün ağıllı proqramlar, "dərin öyrənmə" və intuitiv istifadəçi interfeysi istifadə edirik. Resurslarımız məktəböncəsi təhsildən riyaziyyat, biologiya, kimya, fizika, iqtisadiyyat, maliyyə, tarix, qrammatika və birçox başqa sahələr daxil olmaqla universitet təhsilinə qədər əhatə edir. Biz testin yaradıcıları olan College Board ilə əməkdaşlıq sayəsində yaradılmış fərdi pulsuz SAT imtahanı hazılığı da təklif edirik. Khan Academy bir çox dillərə tərcümə olunub və hər il bütün dünyada 100 milyondan çox insan tərəfindən istifadə olunur. Daha çox məlumat üçün www.khanacademy.org saytını ziyarət edin, bizə Facebookda qoşulun və ya bizi @khanacademy adressində Twitterdə izləyin. Və unutmayın ki, siz hərşeyi öyrənə bilərsiniz.
Havayı. Hamı üçün. Həmişə. #YouCanLearnAnything
Khan Academy-nin Sağlamlıq və Tibb kanalına abunə olun:
https://www.youtube.com/channel/UC1RAowgA3q8Gl7exSWJuDEw?sub_confirmation=1Khan Academy-yə abunə olun:
https://www.youtube.com/subscription_center?add_user=khanacademy - Video Language:
- English
- Team:
Khan Academy
- Duration:
- 10:18
![]() |
nargiz_bakhshiyeva edited Azerbaijani subtitles for Electrotonic and action potential | |
![]() |
nargiz_bakhshiyeva edited Azerbaijani subtitles for Electrotonic and action potential | |
![]() |
nargiz_bakhshiyeva edited Azerbaijani subtitles for Electrotonic and action potential | |
![]() |
nargiz_bakhshiyeva edited Azerbaijani subtitles for Electrotonic and action potential | |
![]() |
nargiz_bakhshiyeva edited Azerbaijani subtitles for Electrotonic and action potential | |
![]() |
NihalNY edited Azerbaijani subtitles for Electrotonic and action potential | |
![]() |
NihalNY edited Azerbaijani subtitles for Electrotonic and action potential |