Jak kręcić bez kantów? | Łukasz Janczar | TEDxKazimierz

Łukasz Janczar opowiada o mało jeszcze popularnej w Polsce grze zespołowej, która jest jednak w programie zimowych igrzysk olimpijskich. Curling to sport polegający bardziej na strategii i taktyce niż na sprawności fizycznej, co pozwala grać ludziom w każdym wieku. Przybliżając zasady tego pięknego sportu, Łukasz wspomina także o duchu curlingu, który zakłada przedkładanie uczciwości nad potrzebę zwycięstwa za wszelką cenę, pozwalając na dobrą zabawę obu drużynom bez względu na wynik meczu.

Animator lub też producent wydarzeń, niespełniony sportowiec (lekkoatletyka – rzut oszczepem, potem koszykówka, obecnie inny sport), od kilku lat pracuje dla Łodzi jako tzw. Urzędnik w ramach projektu Zielona Łódź, odpowiadając za imprezy w przestrzeni miejskiej (koncerty muzyki klasycznej, joga w parku, pikniki dla dzieci, turnieje streetballa albo zajęcia narciarstwa biegowego w centrum miasta). W toku kariery zawodowej epizod w korporacji międzynarodowej zakończony dość szybko z ulgą dla obu stron.

Pionier curlingu w Polsce, organizator turniejów w Łodzi, Bełchatowie oraz międzynarodowego, corocznego wydarzenia pod nazwą Mazury Curling Festival, zaangażowany w organizację Polskiej Ligi Curlingu i wielu innych wydarzeń w kraju. W łódzkim klubie curlingowym – zawodnik, trener, działacz, kierowca, kucharz, magazynier, księgowy, ojciec i matka. Wiceprezes Polskiej federacji Klubów Curlingowych. Z wykształcenia magister ekonomii, prywatnie ojciec trójki grzecznych dzieci w szczęśliwym konkubinacie. Czasu na inne hobby chwilowo zabrakło.

Prelekcja wygłoszona na konferencji TEDx. Konferencje TEDx korzystają z formatu TED, ale organizowane są niezależnie, przez lokalnych ochotników. Więcej informacji pod adresem http://ted.com/tedx

Dzień dobry.

Otrzymałem bardzo proste zadanie.

Proste, ponieważ mam opowiedzieć o czymś,

co z jednej strony
jest piękne, szlachetne,

z drugiej strony
jest bardzo ważne dla mnie

i zajmuje w tej chwili
dużą część mojego życia,

jest moją pasją.

To, o czym będę mówił,
wyzwala bardzo pozytywne emocje,

uczy bardzo pozytywnych,
szlachetnych zachowań,

buduje przyjaźnie, a jednocześnie
wspomaga rozwój fizyczny i intelektualny.

To, o czym będę mówił,
można robić na różne sposoby.

Można traktować to jako cel życia,
robić to codziennie,

ale można też traktować to jako rozrywkę

incydentalnie traktować jako pretekst
do spotkania z przyjaciółmi.

Być może część osób już się domyśla,
o czym będę mówił.

Dla pozostałych jeszcze mała podpowiedź.

Podejrzewam, jestem gotów się założyć,

że wielu z was widziało to w telewizji -

przełączając kanały,
nagle zatrzymywaliście się,

oglądaliście coś,
czego do końca nie rozumieliście,

ale z jakiegoś niewytłumaczalnego powodu
chcieliście to oglądać.

Podejrzewacie zapewne,
że jest w tym wszystkim jakiś haczyk.

Zapewniam: haczyka nie ma,

natomiast są inne przedmioty,

są czajniki, są szczotki,

jest lodowisko, są ludzie
i są ogromne emocje ludzkie.

Curling to wspaniała zabawa, rozrywka,

nie wiadomo z jakiego powodu
przez niektórych nazywana sportem.

(Śmiech)

W największym skrócie polega
na rzucaniu po lodzie czajnikami.

Oczywiście postaram się
troszkę przybliżyć tę rozrywkę, ten sport.

Jest to gra zespołowa.

Dwa czteroosobowe zespoły
rywalizują na torze lodowym

o długości mniej więcej 40 metrów -

40 metrów to jest mniej więcej
dwukrotna długość tej sali -

wypuszczając na przemian
osiem kamieni w jednym kolorze.

Kamień po wypuszczeniu
nie może być ponownie dotknięty,

natomiast można wpływać na jego ruch

poprzez charakterystyczne dla tego sportu
pocieranie lodu przed kamieniem

za pomocą specjalnej szczotki.

W ten sposób zmniejszamy odrobinę tarcie,

ten kamień może polecieć trochę dalej,
w trochę innym kierunku.

Wygrywa ta drużyna, której kamień
znajduje się bliżej środka takich kółek,

nazywanych domem.

Te kółka są namalowane na lodzie.

Ta drużyna, której kamień
jest bliżej, wygrywa partię.

Mecz składa się z ośmiu
lub dziesięciu takich partii.

Rozegranie go zajmuje około dwóch godzin

Ten egzotyczny wciąż w naszym kraju sport

ma wbrew pozorom całkiem długą historię.

Na obrazach mistrzów
holenderskich z XVII wieku

wyraźnie widać postacie ludzkie

zabawiające się puszczaniem
po zamarzniętych kanałach Amsterdamu

takich charakterystycznych kamieni.

Mniej więcej w tym samym
czasie, w XVII wieku,

powstały w Szkocji
pierwsze kluby curlingowe.

Do dzisiaj w Szkocji znajduje się siedziba
Światowej Federacji Curlingu.

W XIX wieku curling trafił
na niezwykle podatny grunt,

czyli do Kanady.

Z racji na dosyć srogi klimat okazało się,

że ten sport świetnie odpowiada
wymaganiom Kanadyjczyków

i od tego czasu Kanada
jest stolicą światowego curlingu,

stamtąd pochodzą najlepsi zawodnicy,

tam znajduje się najwięcej lodowisk,
najwięcej zawodników.

Kilka lat temu Kanadyjczycy
niepokoili się,

że liczba curlerów spada,

bo zbliżała się do miliona osób.

Dla porównania w kolebce
curlingu, w Szkocji,

liczbę aktywnych zawodników ocenia się
na około pięć tysięcy,

w Polsce w granicach 200-250 osób,

czyli chyba odrobinę więcej,
niż znajduje się dzisiaj na tej sali.

Oczywiście na przestrzeni lat
gra ewoluowała,

zmieniały się odrobinę przepisy,
pojawiła się elektronika,

pojawił się pomiar czasu.

Tradycyjne zmiotki do śniegu
zostały zastąpione

przez wysoce zaawansowane technologicznie
karbonowe szczotki curlingowe.

Natomiast stosunkowo niewiele
zmieniały się same kamienie,

którymi rozgrywane są spotkania.

Wszystkie kamienie na świecie,
w pewnym uproszczeniu,

pochodzą z tego kawałka granitu.

Szkocka wyspa Ailsa Craig.

To z niej raz na kilka lat
wydobywany jest duży blok skalny,

z którego potem produkowane tam są
wszystkie kamienie curlingowe na świecie.

Będziecie mieli okazję takich kamieni
dotknąć, zobaczyć, podnieść.

Będzie to możliwe w przerwie kawowej -
zapraszamy na specjalne stoisko.

Każdy kamień waży 20 kilogramów
i ma dokładnie takie same wymiary,

co powoduje, że ten sport
jest w pewien sposób wymierny -

każdy turniej, każdy mecz na świecie
jest w pewien sposób porównywalny.

Co decyduje o popularności curlingu,

o tym, że co tydzień tysiące Szwajcarów,
Szwedów, Kanadyjczyków

spotykają się na lodzie,
żeby puszczać te kamienie?

Powodów jest zapewne wiele,

ja opowiem wam o kilku,
które są istotne dla mnie

i dla tych kilkudziesięciu osób,
z którymi regularnie uprawiam curling.

Myślę, że jest to w jakiś sposób wymierne.

Najważniejszy powód dla mnie jest taki,

że o ile w curlingu oczywiście mamy
pewne przepisy techniczne,

jak szerokość toru czy wymiary kamienia,

o tyle równie ważny, a nawet istotniejszy
jest kodeks zachowań curlera.

Ten kodeks można streścić w jednym zdaniu,

że curler prędzej przegra mecz,
niż wygra, oszukując.

Jeżeli pojawicie się na lodowisku

i przy nieudolnym szczotkowaniu
poślizgniecie się i przewrócicie,

nic się nie stanie.

Jeśli będziecie próbowali
wybić kamień przeciwnika

pomylicie się i wybijecie własny,
też nikt nic nie powie.

Natomiast jeżeli będziecie
próbowali oszukiwać,

to nie macie czego szukać na lodowisku.

Nawet jeżeli wygracie najbliższy mecz,

to po prostu nikt więcej
nie będzie chciał z wami grać.

W curlingu rola sędziego ograniczona jest
do niezbędnego minimum.

Tak naprawdę sędzia pojawia się wtedy,
kiedy zawodnicy sami między sobą

nie są w stanie rozstrzygnąć
powstałego sporu.

Taka sytuacja najczęściej ma miejsce,

kiedy po zakończeniu partii,
kiedy wszystkie kamienie się zatrzymują,

zawodnicy nie są w stanie na oko ustalić,

który z tych kamieni znajduje się
najbliżej środka domu.

Wtedy pojawia się na lodzie sędzia
ze specjalnym cyrklem,

którym mierzy odległość od środka domu.

Natomiast wszystkie spory
w pierwszej kolejności

rozwiązują zawodnicy.

Przenosząc to na realia takiego sportu,
który pewnie znacie wszyscy:

piłka nożna, mecz Ligi Mistrzów.

W polu karnym starcie z obrońcą,

Ronaldo się przewraca,
obrońca pierwszy wstaje, biegnie...

"Słuchaj, Cristiano,
chyba cię trochę za mocno kopnąłem.

Wydaje mi się, że powinien być karny".

(Śmiech)

A Cristiano na to mówi:

"Nie ma takiej konieczności,

to nie było wcale takie mocne kopnięcie"

(Śmiech)

W curlingu, wierzcie mi, nawet
podczas najpoważniejszych zawodów

wygląda to w ten sposób.

Tak jak wspomniałem, po zagraniu kamienia
kamień sunie po lodzie,

nie można go dotknąć nogą ani szczotką,
ani żadną inną częścią ciała

i żaden szanujący się curler
tego nie zrobi.

Natomiast oczywiście w ferworze walki
występuje taka sytuacja,

że gdzieś ten kamień trącimy,
lekko zmienimy jego kierunek, siłę.

I co w tym momencie?

Nie rozglądamy się, nie patrzymy,
czy biegnie sędzia dać nam żółtą kartkę.

Nie patrzymy, czy przeciwnik
dostrzegł nasze przewinienie.

Obowiązkiem zawodnika jest zgłoszenie tego
poprzez podniesienie ręki:

"Przeciwniku, dotknąłem kamienia".

I do naszego przeciwnika należy decyzja,
co z takim kamieniem możemy zrobić -

czy przesunąć go trochę w lewo,
bo tak uzna przeciwnik,

że tam pewnie by był,
gdyby nie nasze dotknięcie,

czy też może właśnie powiedzieć:
"Słuchaj, to nie ma znaczenia,

twoje dotknięcie kamienia
nie miało wielkiego znaczenia".

A więc curling to fair play,
curling to szacunek

wynikający z wielowiekowej tradycji
szacunek dla przeciwnika.

Przed meczem zawodnicy witają się
poprzez podanie ręki, życzenie dobrej gry,

każdy każdemu zawodnikowi.

Podczas meczu nie należy przeszkadzać
przeciwnikowi w wykonaniu zagrania,

należy nagrodzić pochwałą
jego dobre zagranie.

Nie należy ostentacyjnie pokazywać radości
w przypadku, gdy przeciwnik się pomyli.

Te zasady fair play obowiązują,
jest też ważny aspekt towarzyski:

po zakończonym meczu to drużyna zwycięska
tradycyjnie zaprasza pokonanych

na szklaneczkę szkockiej whisky.

A więc piękno, szlachetność,

ale także czysto estetyczne piękno
dla mnie jest bardzo istotne,

gładka, biała tafla lodowa,

sunący majestatycznie kamień.

ten kamień jest
z jednej strony twardy i ciężki,

ale naprawdę jest bardzo miły w dotyku,

taki obły.

Niesamowite dźwięki wydają
kamienie zderzające się ze sobą,

te bryły granitowe,

te dźwięki są zagłuszane przez
krzyki skipów i krzyki szczotkujących,

ale to też ma swój urok.

A więc jest także piękno,
jest w curlingu pewna magia.

Mówiąc "magia" nie mam na myśli
tych sztuczek, które widzieliśmy,

ale mam na myśli
niezbadaną do końca fizykę,

czyli sposób,
w jaki kamień obracając się -

bo kamień rotuje przez całą drogę -

porusza się po płaskiej nawierzchni.

Do dzisiaj naukowcy spierają się
o powody pewnych anomalii,

które występują na lodzie.

Curling jest świetnym potwierdzeniem
powiedzenia, że im więcej wiesz,

tym więcej pozostaje do poznania.

Z każdym kolejnym etapem
zaawansowania curlingowego

odkrywa się nowe obszary.

Z początku cieszymy się,

że wypuszczony przez nas kamień
w ogóle doleciał w dobre miejsce,

poleciał w dobrym kierunku.

Później zaczynamy dostrzegać,
że ten kamień trochę inaczej zachowuje się

podczas pierwszych partii,
trochę inaczej pod koniec meczu.

Zaczynamy zastanawiać się
nad strategią, nad taktyką.

Powiedzmy ustawiliśmy kamień
w samym środku tego kółka,

wydawało się idealny,

a przeciwnik wcale nie próbuje
tego kamienia wybijać,

wręcz przeciwnie, ustawia
tak zwanego "corner guarda",

czyli kamień, który jest
przed domem, gdzieś z boku.

Oczywiście, aby dojść do tego poziomu,

kiedy ta rozrywka
staje się grą strategiczną,

należy opanować pewien zasób
umiejętności czysto technicznych.

Ale są one na tyle proste,
że to jest kolejna zaleta curlingu.

Sam trening curlingowy
jest naprawdę przyjemny,

może być przyjemnością
nawet ten najprostszy trening.

Wiem, że są na sali miłośnicy biegania,

ja bardzo podziwiam biegaczy,

ale nie jestem w stanie przekonać się,
że wielotygodniowe przygotowania

do morderczego wysiłku,
jakim jest bieg maratoński,

że to jest tylko i wyłącznie przyjemność.

W curlingu jest to przyjemność
z racji na charakter tego sportu.

W curlingu decydującego znaczenia
nie ma ani szybkość,

ani wytrzymałość, ani skoczność,

nie wygrywa ten, kto jest najsilniejszy

i ten kamień puści najdalej.

Jest to gra wymagająca precyzji,
w której decydują cechy psychofizyczne,

umiejętność utrzymania koncentracji
na odpowiednim poziomie,

umiejętność strategicznego myślenia.

Oczywiście pewien poziom przygotowania
fizycznego jest w tej chwili potrzebny,

curling staje się coraz bardziej sportowy,

ale nie jest to decydujące.

W związku z tym, jeżeli nie cechy
czysto fizyczne decydują, okazuje się,

że curling jest świetną grą, jest bardzo
uniwersalny, jest grą dla każdego.

Na turniejach towarzyskich

rywalizują na równych zasadach
drużyny żeńskie i męskie,

drużyny dorosłe z drużynami
młodzieżowymi i dziecięcymi.

Zawodnicy na wózkach
znakomicie sobie radzą,

tak że grają w turniejach
z osobami chodzącymi.

Nie jest żadnym dyshonorem
przegrać ze świetną drużyną

złożoną z zawodników głuchoniemych.

Jesteście w dalszym ciągu
w świetnym wieku,

żeby rozpocząć swoją karierę curlingową.

Szwedzki curler Kronlund
zdobył medal igrzysk olimpijskich

w wieku 58 lat.

Andrea Schöpp reprezentowała Niemcy
w Mistrzostwach Świata, Europy

praktycznie nieprzerwanie przez 34 lata.

Cztery lata temu w Vancouver
w drużynie kanadyjskiej

Kristie Moore zagrała,
będąc w piątym miesiącu ciąży.

Naprawdę jeszcze wszystko przed wami.

Dlaczego w takim razie
jeszcze nie spróbowaliście,

nie mieliście okazji zagrać?

Przyczyna jest prosta -

curling pozostaje sportem niszowym,

choć my wolimy określenie
"sportem elitarnym".

Curling pojawił się w Polsce 15 lat temu,

uprawiany jest w kilkunastu klubach
w dziesięciu miastach,

jest kilka turniejów, są rozgrywki ligowe,
jest reprezentacja Polski,

ale wszystko to odbywa się w dużej mierze
w formule "do it yourself".

Mam przyjemność odpowiadać za wiele
projektów curlingowych w naszym kraju

i wierzcie mi, że nie byłoby
dużego turnieju w Bełchatowie,

nie byłoby międzynarodowego
campu w Giżycku,

gdybyśmy osobiście ja i moi koledzy
nie wozili swoimi osobowymi samochodami

tych setek kilogramów granitu,

gdybyśmy sami nie wymalowali
domów na lodowiskach.

Nawet liga ogólnopolska organizowana jest
przez samych zawodników -

wszyscy jesteśmy jednocześnie zawodnikami,
ale także trenerami, menedżerami,

kierowcami, kucharzami, magazynierami.

Tak to jeszcze w tej chwili
w Polsce wygląda.

Środowisko wydaje się dosyć
nieduże i hermetyczne,

ale nie jest to do końca prawda,

kluby w ciągu sezonu organizują
wielokrotnie treningi otwarte

w formule "przyjdź i zobacz".

Sport nie jest tani,
sprzęt jest dosyć drogi,

wynajem lodowiska to są dość duże koszty.

Na szczęście pewien problem
został już rozwiązany,

większość klubów posiada
swoje komplety kamieni.

Nowy komplet wyczynowych kamieni
to jest koszt rzędu 50 tysięcy złotych.

Na szczęście tych kamieni
nie musicie przynosić,

to wszystko będzie zapewnione,
jeżeli traficie na taki otwarty trening.

Także w Krakowie
takie treningi są organizowane.

Jeżeli jeszcze nie zdołałem
zachęcić was do curlingu -

bo jest to w dużej części
celem mojego wystąpienia,

to mam dla was jeszcze
dwie wiadomości, obie dobre.

Pierwsza dla tak zwanych
"kibiców w kapciach",

czyli za kilka miesięcy
na antenach Eurosportu

będzie można zobaczyć reprezentację Polski
rywalizującą w Mistrzostwach Europy.

Po raz pierwszy
w piętnastoletniej historii

nasza męska reprezentacja
zakwalifikowała się.

Dzięki temu będzie mogła spotkać się
chociażby z drużyną Niklasa Edina.

Będziecie to mogli obejrzeć w telewizji.

Myślę, że curling wtedy pojawi się
troszkę szerzej w ogólnopolskich mediach.

Druga wiadomość jest
być może jeszcze lepsza,

skierowana dla tych osób, które chciałyby
spróbować czynnie naszego sportu.

W Łodzi za kilkanaście tygodni zostanie
otwarta pierwsza w Polsce hala curlingowa,

pierwsze lodowisko w Polsce, na którym
nie spotkacie łyżwiarzy ani hokeistów.

Czterotorowy obiekt otwarty będzie
pod koniec sierpnia.

Już dzisiaj zapraszam.

Też ciekawostka i potwierdzenie:
nawet tego typu inwestycja

w Polsce powstała
w formule "do it yourself".

Młodzi ludzie z mojego klubu
pozyskali potężnego inwestora,

który zdecydował się wyłożyć
osiem milionów złotych

na budowę takiego nietypowego obiektu,

bez udziału jakichkolwiek
środków publicznych.

Mam nadzieję, że zdołałem
was zainteresować curlingiem,

że kiedyś spotkamy się na lodowisku
i niezależnie od tego,

czy będziecie traktować curling,
jako wyzwanie sportowe,

trenować kilka razy w tygodniu,

czy też będzie to
tylko i wyłącznie rozrywka,

mam nadzieję, że z tego wystąpienia
zapamiętacie przede wszystkim to,

że curler nie oszukuje,
że jest to gra dżentelmenów.

Z drugiej strony mam nadzieję,

że może kilkoro z was
osiągnie na tyle wysoki poziom sportowy,

że ja z przyjemnością dam się zaprosić
na szklaneczkę whisky po przegranym meczu.

Dziękuję bardzo.

(Brawa)