Henrietta Lacks'in ölümsüz hücreleri

Konuşmanın tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/the-immortal-cells-of-henrietta-lacks-robin-bulleri

Kanser, virüs bilim ve genetiği anlamak için anahtarları elinde tutan, bir toz zerresinin üzerinde durabilecek kadar küçük bir şey düşünün. Şanslıyız ki, böyle bir şey HeLa adı verilen trilyonlarca laboratuvar ürünü insan hücreleri biçiminde mevcuttur. Peki bu hücreleri nereden aldık? Robin Bulleri, DNA'sı sayısız tedaviye, patente ve keşiflere yol açan bir kadın olan Henrietta Lacks'in hikayesini anlatıyor.

Konuşma Robin Bulleri, animasyon ise Brandon Denmark tarafından hazırlanmıştır.

Kanser, virüs bilim ve genetiği
anlamak için anahtarları elinde tutan,

bir toz zerresinin üzerinde durabilecek
kadar küçük bir şey düşünün.

Şanslıyız ki

böyle bir şey HeLa adı verilen
laboratuvar ürünü trilyonlarca

insan hücreleri biçiminde mevcuttur.

Bir saniyeliğine geri gidelim.

Bilim insanları laboratuvarlarda insan
hücrelerinin nasıl işlev gösterdiklerini,

hastalık gelişimini anlamak ve hastalara

zarar vermeden yeni tedavi denemek
için insan hücreleri üretirler.

Bu deneyleri defalarca
tekrarladıklarından ve sonuçları diğer

bilim insanlarıyla
kıyasladıklarından emin olmak için

kendilerini orijinaline
sadık kalarak yıllarca kopya

edebilecek yüksek nüfusta
özdeş hücreye ihtiyaçları vardır,

fakat 1951'e kadar araştırmacıların
üretmeye çalıştıkları bütün insan hücre

dizileri, birkaç gün sonra öldüler.

Daha sonra George Gey adlı bir
John Hopkins bilim insanı,

tuhaf görünümlü bir tümör örneği aldı:

koyu mor, parlak, jöle gibi.

Bu örnek özeldi.

Bazı hücreleri bölünmeye,

bölünmeye,

bölünmeye devam ediyordu.

Tekil hücreler öldüğünde

nesillerce kopyaları onların
yerini alıyor ve büyüyordu.

Sonuçta ortaya bugün hala var olan
sonsuz bir tekil hücreler kaynağı çıktı.

İlk ölümsüz insan hücresi dizisi.

Gey buna olağandışı tümöre sahip hasta
Henrietta Lacks için "HeLa" adını verdi.

Virginia'da bir tütün çiftliğinde doğan

Lacks, eşi ve beş çocuğuyla
Baltimore'da yaşadı.

Tümörlü hücreleri
alındıktan birkaç ay sonra

agresif rahim ağzı kanserinden öldü

ve onlardan hiç haberi olmamıştı.

Diğer hücre dizileri ölürken
hayatta kalmayı başarabilen

Henrietta Lacks hücrelerinde
özel olan şey nedir?

Kısacası, biz de tamamen bilmiyoruz.

Normal insan hücrelerinde yerleşik
kontrol mekanizmaları vardır.

Apoptoz adlı bir süreçte kendilerini
yok etmeden önce yaklaşık

50 kez bölünebilirler.

Bu, tekrarlanan
bölünmelerden sonra ortaya çıkan

genetik hata yayılımını önler.

Fakat kanser hücreleri, belirsizce bölünen
ve normal hücreleri dışlayan

bu sinyalleri engeller.

Zamanla çoğu hücre dizisi hala ölmektedir,
özellikle insan vücudu dışında.

Ancak HeLa değil, henüz
açıklayamadığımız kısım da bu.

Her şeye rağmen, Dr. Gey ilk ölümsüz
insan hücreleri dizisine sahip olduğunu

anladığında, örnekleri tüm
dünyadaki laboratuvarlara gönderdi.

Çok geçmeden,
dünyanın ilk hücre üretim tesisi

haftada 6 trilyon HeLa hücresi üretiyordu

ve bilim insanları ahlaken sorunlu bir
şekilde onları kullanıyordu, onlarca yıl

sonrasına kadar kendisinin
ve ailesinin rızası ve bilgisi

olmaksızın Henrietta'nın hücrelerinden
kariyer ve servet elde ettiler.

50'lerin başında çocuk felci salgını
en yüksek seviyeye ulaşmıştı.

Virüsü kolayca yakalayan
ve kopyasını üreten HeLa hücreleri,

Jonas Salk'un aşısını denemesini sağladı.

Bunlar, hastalıkları incelemek için

kullanıldı; kızamık,

kabakulak,

HIV

ve ebola dâhil olmak üzere.

İnsan hücrelerinde
46 kromozom olduğunu biliyoruz

çünkü HeLa ile çalışan bir bilim insanı,
kromozomları görünür kılan

bir kimyasal keşfetti.

HeLa hücreleri aslında yaklaşık 80 adet
yüksek derecede dönüşmüş kromozoma sahip.

HeLa hücreleri, klonlanan ilk hücreler.

Uzaya seyahat da ettiler.

Kanser hücrelerinin

DNA'larını tamir ederek yıkımdan
kaçmalarını sağlayan bir enzim olan

telomeraz, ilk kez
HeLa hücrelerinde keşfedildi.

Kaderin cilvesidir ki

HeLa sayesinde, rahim ağzı kanserine
HPV adlı bir virüsün neden olabileceğini

biliyoruz ve artık bir aşısı var.

HeLa-etkili keşifler binlerce
bilimsel makaleyi doldurdu

ve bu sayı muhtemelen kimsenin
bilemeyeceği kadar fazla.

HeLa hücreleri öyle esnek ki
neredeyse tüm yüzeylerde dolaşabilirler:

bir laboratuvar çalışanının elinde,

bir toz zerresinde,

diğer hücre kültürlerine saldırıp
yabani ot gibi yayılarak;

Henrieta Lacks sayesinde sayısız tedavi,
patent ve keşifler gerçekleştirildi.