Tháp dân số: Công cụ dự báo đầy hiệu lực của tương lai - Kim Preshoff

Xem bài học đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/population-pyramids-powerful-predictors-of-the-future-kim-preshoff

Thống kê dân số giống như những quả cầu pha lê -- khi xem xét tỉ mỉ, chúng có thể giúp dự đoán tương lai của một quốc gia (và đưa ra những bằng chứng quan trọng về quá khứ). Kim Prehoff giải thích cách dùng một công cụ trực quan được gọi là tháp dân số như thế nào để giúp các nhà hoạch định chính sách và các nhà khoa học xã hội hiểu rõ về thống kê, sử dụng ba tháp dân số của ba quốc gia khác nhau làm ví dụ.

Nội dung bài học của Kim Preshoff, hiệu ứng hoạt hình do TED-Ed thực hiện.

Liên Bang Nga, với diện tích lãnh thổ
lớn nhất thế giới

có tổng dân số tương đương Nigeria,

một quốc gia bằng 1/16
diện tích lãnh thổ của nó

Thế nhưng sự tương đồng này
sẽ không kéo dài

Một nước có dân số đang
tăng nhanh chóng

trong khi nước kia lại từ từ giảm dần.

Điều này có thể nói gì với
chúng ta về hai quốc gia?

Thống kê dân số là một trong những
số liệu quan trọng nhất

mà các nhà xã hội học và
chuyên gia chính sách phải nghiên cứu

Nhưng để hiểu tình hình của
một quốc gia

và đưa ra những dự đoán chính xác

đòi hỏi sự hiểu biết không chỉ ở
kich thước dân số

mà còn ở các đặc điểm bên trong,

như độ tuổi và phân bố giới tính.

Làm sao ta có thể

theo dõi tất cả
các số liệu này

theo một cách dễ dàng
hiểu rõ hơn ?

Số liệu phức tạp được diễn giải
một cách dễ dàng hơn

thông qua hình ảnh

và một trong những cách mà

các nhà nhân khẩu học trình bày

phân bố bên trong
của một dân số

là tháp dân số

Ở đây, số liệu được chia theo giới tính

với nữ ở một phía và nam ở phía còn lại.

Dân số được thể hiện

cho mỗi khoảng 5 tuổi,

bắt đầu từ độ tuổi 0 đến 4

và tiếp tục cho đến 100 và hơn nữa

Những khoảng này được
nhóm lại với nhau

thành nhóm tuổi trước sinh sản (0-14),

sinh sản (15-44),

và sau sinh sản (45 tuổi trở lên)

Tháp dân số thế này có thể là
một công cụ dự báo đầy hiệu lực

về xu hướng dân số trong tương lai

Ví dụ như,

Tháp dân số của Rwanda cho thấy đó nó là
một quốc gia phát triển nhanh,

với hầu hết dân số

ở nhóm tuổi trẻ nhất, ở dưới đáy của tháp.

Con số này sẽ tăng nhanh
trong những năm tới

Khi những đứa trẻ hôm nay sẽ
đến độ tuổi sinh sản

và có con cái,

tổng dân số sẽ gần như chắc chắn gấp đôi

trong vài thập kỉ tới.

Ví dụ thứ hai của chúng tôi,

hãy nhìn vào Canada,

nơi mà hầu hết dân số tập trung

xung quanh phần giữa của tháp.

Bởi vì có ít người

trong các nhóm tuổi trước sinh sản

hơn trong các nhóm tuổi sinh sản,

dân số sẽ tăng chậm hơn,

khi số người đạt tới
độ tuổi sinh sản sẽ giảm.

Cuối cùng, hãy nhìn vào Nhật Bản

Bởi vì phần lớn số dân

nằm trong các nhóm tuổi sau sinh sản

và số lượng người thấp hơn

ở các nhóm tuổi trẻ hơn,

điều này có nghĩa là
với tỉ lệ sinh sản hiện tại

dân số sẽ bắt đầu sụt giảm

khi ngày càng ít người
đạt tới độ tuổi sinh sản

So sánh ba tháp dân số này

ở cạnh nhau

cho chúng ta thấy
3 giai đoạn khác nhau

trong quá trình
chuyển đổi nhân khẩu

khi một quốc gia chuyển từ
xã hội tiền công nghiệp

sang một xã hội
công nghiệp

hoặc kinh tế hậu công nghiệp.

Các quốc gia gần như mới bắt đầu

quá trình công nghiệp hóa

điển hình cho thấy sự gia tăng
tuổi thọ trung bình

và sự sụt giảm tỉ lệ tử vong
ở trẻ em

là kết quả của những tiến bộ

trong y tế, vệ sinh,
và cung cấp thực phẩm.

Trong khi tỉ lệ sinh vẫn giữ nguyên,

dẫn tới bùng nổ dân số.

Các nước đang phát triển
mà đang tiến xa hơn

trong quá trình công nghiệp hóa

bắt đầu cho thấy sự giảm sút
ở tỉ lệ sinh,

gây ra bởi các yếu tố như,

nâng cao học vấn và các cơ hội cho phụ nữ
ngoài việc nuôi dạy con cái

và sự di chuyển từ vùng nông thôn
ra sống ở đô thị

khiến cho các gia đình đông con

kém thuận lợi về kinh tế.

Cuối cùng,những nước ở giai đoạn cao trào
của quá trình công nghiệp hóa

đạt đến điểm

nơi mà cả tỉ lệ sinh và
tỉ lệ tử vong đều thấp,

và dân số giữ ở mức ổn định

hoặc thậm chí bắt đầu giảm.

Bây giờ, hãy nhìn vào
các tháp dân số được dự báo

của ba quốc gia đã nêu vào 2050

Chúng nói gì với chúng ta

về những thay đổi dự kiến

của dân số mỗi quốc gia,

và các yếu tố nào

có thể biến đổi hình dạng
của các tháp dân số tương lai này?

Một tháp dân số có thể hữu ích

không chỉ là công cụ

dự đoán tương lai của
một quốc gia

mà còn là hồ sơ về

quá khứ quốc gia đó

Tháp dân số của Liên Bang Nga

vẫn chịu những "vết sẹo"
của Thế Chiến II,

điều đó giải thích cho cả việc
số người cao tuổi nam ít hơn

so với số người cao tuổi nữ

và sự gia tăng dân số tương đối đột ngột

khi những người lính trở về từ chiến tranh

và trở lại cuộc sống bình thường.

Tháp dân số của Trung Quốc

phản ánh sự thiết lập
của chính sách một con

vào 35 năm trước,

nhằm tránh một cuộc bùng nổ dân số

như trường hợp của nước Rwanda

nhưng lại dẫn đến nạn phá thai
để chọn giới tính,

làm cho số lượng bé trai
nhiều hơn bé gái.

Cuối cùng, tháp dân số của Hoa Kỳ

cho thấy sự bùng nổ số lượng trẻ em
sau Thế Chiến II

Bạn có thể thấy,

Các tháp dân số cho chúng ta
biết nhiều hơn

về một đất nước

chứ không chỉ là
một bộ số liệu,

bằng cách cho thấy
nó nằm ở đâu

và nó dẫn đến đâu

chỉ trong một bức hình.

Và ngày nay trong một thế giới
ngày càng liên kết,

đối mặt với các vấn đề như

thiếu lương thực

những đe dọa về sinh thái,

và chênh lệch về kinh tế,

Ngày càng quan trọng

với các nhà khoa học và
nhà hoạch định chính sách

để có sự am hiểu phong phú
và phức tạp

về dân số và các yếu tố
ảnh hưởng đến chúng.