< Return to Video

James A. Robinson: Do States Make People, or Do People Make States?

  • 0:02 - 0:09
    CHÍNH QUYỀN TẠO RA NGƯỜI DÂN HAY NGƯỜI DÂN LẬP NÊN CHÍNH QUYỀN?
  • 0:13 - 0:17
  • 0:17 - 0:18
    - Cảm ơn bạn,
  • 0:18 - 0:22
    chúng ta đã học được rằng có sự khác biệt rất lớn trong xã hội loài người.
  • 0:22 - 0:24
    Các xã hội khác nhau có khái niệm khác nhau về dân chủ
  • 0:25 - 0:28
    họ có những lý thuyết khác nhau về cách các hội đồng hoạt động.
  • 0:28 - 0:30
    Họ có các loại hiến pháp khác nhau,
  • 0:30 - 0:33
    và tôi muốn nói một chút về cách các
  • 0:33 - 0:37
    chính quyền và xã hội và người dân tương tác với nhau.
  • 0:37 - 0:41
    Sự tương tác đó cũng rất khác nhau giữa các quốc gia,
  • 0:41 - 0:44
    và theo những cách mà chúng tôi nghĩ có những hệ quả to lớn
  • 0:44 - 0:46
    vì hạnh phúc của con người.
  • 0:46 - 0:50
    Đặc biệt, tôi quan tâm đến loại mối quan hệ giữa
  • 0:50 - 0:51
    chính quyền hiệu quả với
  • 0:51 - 0:55
    sự phổ biến của các hành vi vi phạm quy tắc trong xã hội.
  • 0:55 - 0:56
    Chúng ta có xu hướng nghĩ rằng
  • 0:56 - 0:59
    các chính quyền hiệu quả thì làm rất tốt trong việc loại bỏ các vi phạm pháp luật.
  • 0:59 - 1:03
    Và, bản chất của con người là sẵn sàng trung thực.
  • 1:03 - 1:05
    Sự trung thực nội tại bên trong họ.
  • 1:05 - 1:08
    Bây giờ, điều này cũng khác nhau rất nhiều giữa các quốc gia.
  • 1:08 - 1:11
    Và, đó là một mối quan hệ đã được diễn giải
  • 1:11 - 1:14
    theo một cách cụ thể của các nhà khoa học xã hội
  • 1:14 - 1:16
    và các nhà lý thuyết xã hội đã nghĩ về nó.
  • 1:16 - 1:18
    Trên trục hoành ở đây,
  • 1:18 - 1:22
    là sự phổ biến của vi phạm quy tắc trong các xã hội khác nhau.
  • 1:22 - 1:24
    Bạn có thể coi đó là hiệu quả của nhà nước
  • 1:24 - 1:28
    trong thực thi pháp quyền, bài trừ tham nhũng.
  • 1:28 - 1:29
    Trên trục tung,
  • 1:29 - 1:32
    Tôi có một thước đo về tỉ lệ trung thực
  • 1:32 - 1:34
    của người dân ở các quốc gia khác nhau
  • 1:34 - 1:36
    bản chất là trung thực nội tại,
  • 1:36 - 1:40
    được đo bằng dữ liệu từ một trò chơi thử nghiệm.
  • 1:40 - 1:43
    Tôi sẽ mô tả trò chơi đó chi tiết hơn một chút.
  • 1:43 - 1:45
    Nhưng, hiện tại, hãy nghĩ về điều đó
  • 1:45 - 1:47
    tính trung thực nội tại của con người.
  • 1:47 - 1:49
    Vì vậy, bạn có thể thấy, nếu bạn nhìn vào bức tranh,
  • 1:49 - 1:51
    ở các quốc gia có chính quyền hoạt động hiệu quả,
  • 1:51 - 1:53
    họ rất giỏi trong việc ngăn chặn vi phạm quy tắc như
  • 1:53 - 1:57
    Thụy Điển, Anh, Hà Lan, Đức,
  • 1:57 - 1:59
    có một tỷ lệ cao hơn
  • 1:59 - 2:01
    về tỉ lệ trung thực.
  • 2:01 - 2:03
    Trong khi đó ở các nước như Tanzania,
  • 2:03 - 2:05
    hoặc Georgia, chẳng hạn,
  • 2:05 - 2:09
    nơi nhà nước kém thực thi các quy tắc hơn nhiều
  • 2:09 - 2:11
    về ngăn ngừa vi phạm pháp luật,
  • 2:11 - 2:16
    mọi người có xu hướng ít trung thực hơn về bản chất.
  • 2:16 - 2:19
    Bây giờ, những người đã nghĩ về mối quan hệ này,
  • 2:19 - 2:21
    chẳng hạn như nhà xã hội học Norbert Elias,
  • 2:21 - 2:24
    hoặc nhà triết học Michel Foucault,
  • 2:24 - 2:27
    có xu hướng cho rằng đó là chính quyền hiệu quả
  • 2:27 - 2:29
    tạo ra một loại người khác nhau.
  • 2:29 - 2:31
    Họ tạo ra những người trung thực hơn về bản chất.
  • 2:31 - 2:33
    Bạn có một chính quyền thực thi tốt các quy tắc,
  • 2:33 - 2:35
    mọi người thích nghi với điều đó.
  • 2:35 - 2:37
    Mọi người tuân thủ pháp luật.
  • 2:37 - 2:38
    Con người trở nên trung thực về bản chất.
  • 2:38 - 2:41
    Nhưng, bạn biết đấy, nhìn vào dữ liệu đó,
  • 2:41 - 2:43
    không có lý do gì bạn phải hiểu nó như vậy.
  • 2:43 - 2:46
    Nó cũng có thể là những người trong các xã hội khác nhau
  • 2:46 - 2:48
    có các loại chuẩn mực xã hội khác nhau,
  • 2:48 - 2:49
    các loại giá trị khác nhau,
  • 2:49 - 2:51
    và những con người trung thực này
  • 2:51 - 2:55
    có khả năng đã tạo ra những nhà nước hiệu quả.
  • 2:55 - 2:56
    tôi là một nhà khoa học xã hội.
  • 2:56 - 2:58
    do vậy, làm thế nào để chúng ta vượt qua
  • 2:58 - 3:01
    nút thắt Gordian của quan hệ nhân quả ở đây,
  • 3:01 - 3:03
    để biết được điều gì thực sự gây ra điều gì?
  • 3:03 - 3:04
    Chà, Để giải quyết điều đó thì cần
  • 3:04 - 3:06
    một thí nghiệm tự nhiên.
  • 3:06 - 3:08
    Vì vậy, tôi đang nghiên cứu một thí nghiệm tự nhiên
  • 3:08 - 3:11
    trong lưu vực Congo ở Trung Phi.
  • 3:11 - 3:13
    Và, nó liên quan đến việc di chuyển
  • 3:13 - 3:15
    của người Mongo miền Nam,
  • 3:15 - 3:17
    trong thời kỳ trung cổ,
  • 3:17 - 3:21
    những người Mongo phương Nam di cư từ sông Congo,
  • 3:21 - 3:23
    ở trên đây, hoặc ...
  • 3:23 - 3:25
    Sông Congo, vâng,
  • 3:25 - 3:26
    sông Zaire,
  • 3:26 - 3:27
    như đã biết khi bản đồ này được vẽ,
  • 3:27 - 3:29
    của nhà sử học Jan Vansina.
  • 3:29 - 3:30
    Họ đã di cư ...
  • 3:30 - 3:31
  • 3:31 - 3:32
    Oh . Nhìn lạ quá.
  • 3:32 - 3:34
    Họ di cư vào xavan
  • 3:34 - 3:38
    xung quanh hợp lưu của sông Sankuru và sông Kasai.
  • 3:38 - 3:42
    Vì vậy, họ đến với một lịch sử truyền miệng chung,
  • 3:42 - 3:43
    một ngôn ngữ chung.
  • 3:43 - 3:46
    Họ đều thuộc một dòng dõi.
  • 3:47 - 3:49
    Họ tự xưng là con cháu của
  • 3:49 - 3:51
    một người sáng lập thần thoại tên là Root,
  • 3:51 - 3:52
    và một số trong số họ tỏa rộng ra
  • 3:52 - 3:54
    ở phía tây của sông Kasai.
  • 3:54 - 3:55
    Và, một số trong số họ
  • 3:55 - 3:58
    trải rộng ra phía đông của sông Kasai.
  • 3:58 - 4:00
    Điều thú vị về điều này là ở thế kỷ 17,
  • 4:00 - 4:02
    về phía đông của sông Kasai,
  • 4:02 - 4:04
    đã diễn ra quá trình hình thành nhà nước.
  • 4:04 - 4:07
    Một chính quyền tập trung rất hiệu quả đã xuất hiện,
  • 4:07 - 4:09
    nước Kuba.
  • 4:09 - 4:11
    Đây là vua của Kuba vào những năm 1940,
  • 4:11 - 4:12
    như được đăng trên Tạp chí Life.
  • 4:12 - 4:13
    Và bạn có thể thấy,
  • 4:14 - 4:15
    đây là một vị vua nghiêm túc.
  • 4:15 - 4:18
    Ông là một vị vua nghiêm túc điều hành một quốc gia nghiêm túc.
  • 4:18 - 4:19
    Có một hệ thống quân đội chuyên nghiệp,
  • 4:19 - 4:20
    một hệ thống cảnh sát chuyên nghiệp,
  • 4:20 - 4:23
    một hệ thống tài chính, một hệ thống luật pháp rất phức tạp,
  • 4:23 - 4:25
    với các tòa án phúc thẩm, bạn có thể kháng cáo,
  • 4:25 - 4:27
    luật sư, toàn bộ caboodle.
  • 4:29 - 4:32
    Ở phía bên kia, đây là phía đông của sông Kasai.
  • 4:32 - 4:35
    Ở phía tây của sông Kasai, không có điều gì tương tự xảy ra.
  • 4:35 - 4:39
    đây là những con người có lịch sử chung, văn hóa chung,
  • 4:39 - 4:41
    ngôn ngữ chung, họ tỏa rộng ra
  • 4:41 - 4:43
    qua xavan châu Phi,
  • 4:43 - 4:45
    và một số người trong số họ đã trải qua quá trình
  • 4:45 - 4:47
    tạo ra chính quyền hiệu quả.
  • 4:47 - 4:49
    Vì vậy, chúng ta có thể sử dụng nó như một
  • 4:49 - 4:51
    biến thể giống như thử nghiệm để kiểm tra
  • 4:51 - 4:55
    tác động của chính quyền hiệu quả tập trung trung ương như thế nào đến
  • 4:55 - 5:00
    chuẩn mực của mọi người, về sự sẵn sàng tuân thủ các quy tắc.
  • 5:00 - 5:03
    Bây giờ, tại sao bạn quan tâm đến điều đó?
  • 5:03 - 5:05
    Chà, nếu tôi trở lại và nghĩ về
  • 5:05 - 5:07
    Congo, đất nước mà bây giờ là
  • 5:07 - 5:09
    Cộng hòa Dân chủ Congo,
  • 5:09 - 5:11
    bạn có thể xem đây là nhà nước không hiệu quả lắm.
  • 5:11 - 5:13
    Đây là bệnh viện ở Mushenge,
  • 5:13 - 5:15
    vốn là thủ đô của Vương quốc Kuba.
  • 5:15 - 5:17
    Bạn có thể thấy không có nhiều người trong đó.
  • 5:17 - 5:18
    Không có nhiều người trong đó
  • 5:18 - 5:20
    bởi vì không có nhiều giường,
  • 5:20 - 5:22
    và không có nhiều thứ, thực sự.
  • 5:22 - 5:24
    Không có nhiều thuốc, không có nhiều bác sĩ.
  • 5:24 - 5:28
    Vì vậy, nhà nước Congo rất tệ trong việc cung cấp dịch vụ.
  • 5:28 - 5:30
    Đây là một trường học nông thôn.
  • 5:30 - 5:33
    Không có sách, có lẽ có giáo viên,
  • 5:33 - 5:34
    nếu có giáo viên,
  • 5:34 - 5:35
    họ chưa được trả tiền.
  • 5:35 - 5:38
    Đây là xa lộ, đây là xa lộ Congo.
  • 5:38 - 5:40
    Bạn có thể thấy, tất cả giống như một con đường đầy bùn,
  • 5:40 - 5:42
    họ gọi đây là Quốc lộ số 1.
  • 5:42 - 5:43
    Bạn biết đấy, đây là một
  • 5:43 - 5:45
    cảnh lái xe bình dị của người Congo.
  • 5:45 - 5:47
    Nếu đây là mùa mưa,
  • 5:47 - 5:49
    con đường này sẽ hoàn toàn không thể vượt qua.
  • 5:49 - 5:51
    Được chứ? Vì vậy, đây là một quốc gia rất không hiệu quả
  • 5:51 - 5:52
    trong việc làm những thứ
  • 5:52 - 5:54
    mà chúng tôi nghĩ rằng các chính quyền nên làm,
  • 5:54 - 5:56
    và, đây cũng là một xã hội nơi
  • 5:56 - 5:59
    rất nhiều quy tắc bị phá vỡ vẫn tiếp diễn.
  • 5:59 - 6:00
    Được chứ?
  • 6:00 - 6:04
    Đây là cách chặn đường không chính thức trải nghiệm ở Kinshasa.
  • 6:04 - 6:07
    Người đàn ông ở đây với khẩu AK-47 là một cảnh sát,
  • 6:07 - 6:09
    người đã đẩy rào chắn để chặn đường,
  • 6:09 - 6:11
    để kiểm soát bất cứ ai đi qua.
  • 6:11 - 6:13
    Vì vậy, bạn phải cung cấp cho anh ta một ít tiền,
  • 6:13 - 6:14
    như họ nói ở Congo,
  • 6:14 - 6:16
    để được đi qua con đường này.
  • 6:16 - 6:19
    Vì vậy, có rất nhiều vi phạm quy tắc diễn ra.
  • 6:19 - 6:20
    Vì vậy, chúng tôi muốn hiểu,
  • 6:20 - 6:22
    làm thế nào để những thứ này kết nối được với nhau?
  • 6:22 - 6:23
  • 6:23 - 6:26
    Và chúng tôi đã làm điều này bằng cách sử dụng thử nghiệm tự nhiên
  • 6:26 - 6:28
    trong việc thành lập của vương quốc Kuba.
  • 6:28 - 6:30
    Được rồi, vậy chúng tôi đã đo lường như thế nào
  • 6:30 - 6:34
    sự trung thực nội tại hay sự sẵn sàng tuân theo các quy tắc.
  • 6:34 - 6:37
    Chúng tôi đã làm theo cách sau.
  • 6:37 - 6:39
    Chúng tôi đưa mọi người vào một căn phòng với một con xúc xắc.
  • 6:39 - 6:42
    Ba mặt màu trắng, và ba mặt màu đen.
  • 6:42 - 6:43
    Đây là cách nó diễn ra.
  • 6:43 - 6:45
    Bạn phải nghĩ trong đầu, một màu sắc,
  • 6:45 - 6:47
    màu trắng hoặc đen.
  • 6:47 - 6:48
    Giả sử, màu trắng.
  • 6:48 - 6:49
    Bạn tung xúc xắc.
  • 6:49 - 6:51
    Nếu xúc xắc có màu trắng,
  • 6:51 - 6:53
    bạn lấy một số tiền.
  • 6:53 - 6:55
    Nếu xúc xắc có màu đen,
  • 6:55 - 6:57
    bạn phân bổ một số tiền cho người khác.
  • 6:57 - 6:58
    Bây giờ, bạn đang ở trong phòng này.
  • 6:58 - 7:01
    Chỉ có bạn mới biết bạn đã nghĩ gì trong đầu.
  • 7:01 - 7:02
    Có một quy tắc.
  • 7:03 - 7:05
    Bạn phải tuân thủ các quy tắc, phải không?
  • 7:05 - 7:07
    Nhưng, nếu bạn vi phạm quy tắc,
  • 7:07 - 7:09
    bạn nhận được tiền.
  • 7:09 - 7:11
    Vì vậy, không có gì ngăn cản bạn
  • 7:11 - 7:13
    giả vờ như bạn giành chiến thắng mỗi lần,
  • 7:13 - 7:14
    và bạn lấy tất cả tiền.
  • 7:14 - 7:16
    Được chứ? Đó không phải là những gì những người trung thực sẽ làm,
  • 7:16 - 7:18
    nhưng không có gì ngăn cản bạn làm điều đó.
  • 7:18 - 7:20
    Có rất nhiều biến thể về vấn đề này.
  • 7:20 - 7:22
    Chà, chúng tôi đã quan tâm đến mọi người,
  • 7:22 - 7:23
    trong các xã hội, trong điều này.
  • 7:23 - 7:25
    Điều chúng tôi muốn làm,
  • 7:25 - 7:26
    và về cơ bản đây là thông tin
  • 7:26 - 7:27
    Tôi đã chỉ cho bạn cách để bắt đầu.
  • 7:27 - 7:31
    Ở Đức, họ nghĩ rằng màu trắng, nó có màu trắng.
  • 7:31 - 7:32
    Họ nhận được tiền.
  • 7:32 - 7:33
    Nếu nó xuất hiện màu đen,
  • 7:33 - 7:35
    người Đức không làm điều đó (không giả vờ nói sai để lấy tiền).
  • 7:35 - 7:37
    Được thôi, nếu vậy,
  • 7:37 - 7:38
  • 7:38 - 7:39
    vì vậy, vì vậy, vì vậy, vì vậy,
  • 7:39 - 7:41
    vậy giả thuyết ở đây là gì?
  • 7:41 - 7:43
    Giả thuyết chúng ta đã học là gì
  • 7:43 - 7:45
    từ tác phẩm của Norman Elias hay Michel Foucault?
  • 7:45 - 7:46
    Giả thuyết là,
  • 7:46 - 7:50
    người Kuba có nhà nước hiệu quả, hệ thống tư pháp,
  • 7:50 - 7:52
    tòa phúc thẩm, rằng người Kuba nên
  • 7:52 - 7:55
    cẩn thận hơn nhiều để phá vỡ các quy tắc.
  • 7:55 - 7:58
    Bây giờ, chúng tôi không biết những gì trong tâm trí của mọi người
  • 7:58 - 7:59
    khi họ chơi trò chơi này,
  • 7:59 - 8:01
    nhưng ở đây, số liệu thống kê có ích cho chúng ta.
  • 8:01 - 8:06
    Trong trò chơi này, họ có 3.000 franc Congo để phân bổ.
  • 8:06 - 8:08
    Khoảng ba đô la.
  • 8:08 - 8:12
    Bạn thường đúng một nửa thời gian, phải không?
  • 8:12 - 8:14
    Có nghĩa là bạn nên biết,
  • 8:14 - 8:15
    chúng ta nên biết,
  • 8:15 - 8:17
    mà bạn nên cho đi
  • 8:17 - 8:19
    một nghìn rưỡi franc Congo
  • 8:19 - 8:22
    tới những người khác mà bạn đang chơi cùng.
  • 8:22 - 8:23
    Các chi tiết của điều đó không quá quan trọng.
  • 8:23 - 8:27
    Bây giờ, vì vậy, nếu mọi người trung thực,
  • 8:27 - 8:29
    các cột này, các thanh này ở đây,
  • 8:29 - 8:29
    đều đạt ở mức
  • 8:29 - 8:31
    một nghìn rưỡi franc Congo.
  • 8:31 - 8:33
    Nhưng, tất cả chúng đều ở mức thấp ...
  • 8:33 - 8:34
    Vì vậy, mỗi người đã gian lận một ít.
  • 8:34 - 8:35
    Bạn biết đấy, mọi người đều gian lận một chút.
  • 8:35 - 8:37
    Nhưng, điều thú vị về điều này là,
  • 8:37 - 8:39
    Kuba đang gian lận nhiều hơn.
  • 8:39 - 8:40
    Các thanh màu nâu ở đây
  • 8:40 - 8:42
    Kuba là bao nhiêu
  • 8:42 - 8:44
    số tiền mà đã chia cho những người khác.
  • 8:44 - 8:45
    Các thanh màu xám là trung bình
  • 8:45 - 8:48
    của tất cả các sắc tộc khác mà chúng tôi đã thử nghiệm trò chơi.
  • 8:48 - 8:50
    Vì vậy, trái với giả thuyết,
  • 8:50 - 8:51
    Kuba gian lận nhiều hơn.
  • 8:53 - 8:54
    Về bản chất họ ít trung thực hơn.
  • 8:54 - 8:57
    Và, có lẽ điều đó không quá xa lạ.
  • 8:57 - 9:00
    Có thể nếu bạn có một chính quyền với các thể chế hiệu quả,
  • 9:00 - 9:02
    thể chế pháp lý hiệu quả,
  • 9:02 - 9:03
    bạn không thực sự cần mọi người
  • 9:03 - 9:05
    về bản chất trung thực nữa,
  • 9:05 - 9:07
    bởi vì nhà nước làm điều đó cho bạn.
  • 9:07 - 9:09
    Được rồi, nhưng, tại sao điều đó lại thú vị?
  • 9:09 - 9:11
    Tại sao phát hiện đó lại quan trọng?
  • 9:11 - 9:13
    Chà, quay lại đất nước Congo.
  • 9:13 - 9:17
    Những người trong cộng đồng quốc tế
  • 9:17 - 9:19
    dành nhiều thời gian để nói về việc xây dựng nhà nước.
  • 9:19 - 9:20
    Chúng ta cần phải xây dựng nhà nước.
  • 9:20 - 9:22
    Chúng ta cần thúc đẩy xây dựng nhà nước.
  • 9:22 - 9:26
    Nhưng không ai nói về xây dựng xã hội.
  • 9:26 - 9:28
    Nếu phát hiện này đáng được quan tâm,
  • 9:28 - 9:31
    thì ở bức ảnh đầu tiên tôi cho bạn xem
  • 9:31 - 9:35
    cho ta thấy rằng nó không hiệu quả ở các quốc gia châu Âu
  • 9:35 - 9:38
    mầ đã đã tạo ra những người Đức tuân thủ luật pháp.
  • 9:38 - 9:40
    Nó có thể rằng
  • 9:40 - 9:41
    chính những người Đức tuân theo quy tắc
  • 9:41 - 9:44
    có thể tạo ra các cơ quan trung ương hiệu quả.
  • 9:44 - 9:47
    Và, tôi nghĩ đó là một bài học quan trọng để suy nghĩ về
  • 9:47 - 9:49
    cách bạn thay đổi một đất nước như
  • 9:49 - 9:51
    Cộng hòa Dân chủ Congo,
  • 9:51 - 9:52
    ra khỏi trạng thái hiện tại bây giờ,
  • 9:52 - 9:53
    sang một cái gì đó khác, tốt đẹp hơn.
  • 9:53 - 9:54
    Cảm ơn bạn.
Title:
James A. Robinson: Do States Make People, or Do People Make States?
Description:

more » « less
Video Language:
English
Team:
PACE
Duration:
10:07

Vietnamese subtitles

Revisions