COVID-19 için kontrollü insan enfeksiyonu denemeleri nasıl yürütülüyor ve ben neden buna gönüllüyüm?
-
0:00 - 0:02[26 Ekim 2020'de kaydedildi.
-
0:02 - 0:04Kontrollü insan enfeksiyonu
denemelerindeki -
0:04 - 0:07COVID-19 aşı geliştirmeleri
ve bunun ahlaki boyutu -
0:07 - 0:08sürekli bir gelişim halinde.]
-
0:08 - 0:10Nisan 2020'de
-
0:10 - 0:13birçok kişinin riskli karar olarak
gördüğü bir şey yaptım. -
0:13 - 0:17Gönüllü olarak COVID-19 enfekte oldum.
-
0:17 - 0:18Bu enfeksiyon,
-
0:18 - 0:21kontrollü insan enfeksiyonu denemesi
denen sistemin bir parçası. -
0:21 - 0:24Bu sistemde genç ve sağlıklı
insanlara aşı yapılıyor -
0:24 - 0:27ve COVID-19'a sebep olan virüsü
kasten kapmaları sağlanıyor. -
0:27 - 0:30Bu denemeler, bir aşının
işe yarayıp yaramadığını -
0:30 - 0:32araştırmacıların daha hızlı
çözmesine yardımcı oluyor. -
0:34 - 0:35Bence bu araştırma çok önemli.
-
0:35 - 0:38Bugün size sadece altı dakika sesleneceğim
-
0:38 - 0:39ve bu süre içinde
-
0:39 - 0:44yaklaşık 1.250 insan
COVID-19'a yakalanacak, -
0:44 - 0:4621 insan ölecek.
-
0:47 - 0:51Bu dağılım saatlerce, hatta günlerce
böyle sürüp gidecek, -
0:51 - 0:53ta ki bu küresel krizden muzdarip
-
0:53 - 0:57sekiz milyar insanın
çoğuna aşı yapabilene dek. -
0:57 - 0:59Bu aşıları hayata geçirmek için
-
0:59 - 1:01bilim insanları gece gündüz çalışıyor.
-
1:02 - 1:03Fakat bu aşıları beklemek
-
1:03 - 1:07her gün daha fazla insanın hayatına
mal oluyorken biz ne yapmalıyız? -
1:07 - 1:08İşte tam burada
-
1:08 - 1:11kontrollü insan enfeksiyonu
denemeleri devreye giriyor. -
1:11 - 1:11Bu deneme,
-
1:11 - 1:14şu sıralar yapılan geleneksel
üç fazlı aşı denemelerinden farklı. -
1:14 - 1:18Bu denemelerde insanlara aşı yapılıyor
ya da plasebo uygulanıyor -
1:18 - 1:20ve günlük yaşamlarına
devam etmeleri söyleniyor. -
1:20 - 1:23Ayrıca, araştırmacılar
her gruptan kaç kişinin -
1:23 - 1:25enfekte olacağını görmek için
beklemek zorunda. -
1:25 - 1:27Yeterli sayıda kişi hastalanana kadar
-
1:27 - 1:30aşının işe yarayıp yaramadığına dair
yeterli verimiz yok. -
1:30 - 1:32Bu yöntem yoluyla etkili aşı bulmak
-
1:32 - 1:35aylar, hatta bazen yıllar alabilir
-
1:35 - 1:37ve bunun için binlerce gönüllü gerekir.
-
1:38 - 1:40Enfeksiyon denemesi daha hızlı
-
1:40 - 1:42çünkü maruziyet,
araştırmacıların kontrolü altında -
1:42 - 1:45ve insanların
hasta olmasını beklemiyorlar. -
1:45 - 1:47Bir yıl yerine,
-
1:47 - 1:48bir ay gibi kısa bir sürede
-
1:48 - 1:51aşının etkili olup olmadığını öğreniyoruz.
-
1:51 - 1:53Binlerce gönüllü yerine,
-
1:53 - 1:56enfeksiyon denemelerinde
50 ile 100 gönüllü yeterli. -
1:56 - 1:58Çünkü kesinlikle eminiz ki
-
1:58 - 2:00insanlar maruz bırakılıp hastalandığında
-
2:00 - 2:04bu denemeler, enfeksiyonun ilk evreleri
ve bağışıklık tepkisi hakkında -
2:04 - 2:06veri toplamımıza yardımcı oluyor.
-
2:07 - 2:10Bu veriyi başka bir şekilde
edinmemize imkan yok, -
2:10 - 2:14özellikle, enfekte olup semptom
göstermeyen insanlar için bu imkansız. -
2:14 - 2:17Bu bilgi, COVID-19 bulaşımını sınırlayan
-
2:17 - 2:19tasarım politikaları için önemli.
-
2:19 - 2:22Kazandığımız zaman
çok değerli aylara dönüşüyor, -
2:22 - 2:24böylece üretime başlanabiliyor
-
2:24 - 2:28ve bu, COVID-19 aşıları üzerinde
daha hızlı çalışmamızı sağlıyor. -
2:28 - 2:31Yeni sonuçlanan üçüncü faz denemeleri
bizi ümitlendirse de -
2:31 - 2:32bu denemeler de faydalı.
-
2:33 - 2:37İlk aşının üretimi
muazzam bir buluş olacak. -
2:37 - 2:40Bu sadece umutla beklediğimiz
peri masalının bitişi değil. -
2:41 - 2:43Çok sayıda aşıya ihtiyacımız olacak
-
2:43 - 2:45çünkü tek tip aşıyla
-
2:45 - 2:47gezegendeki sekiz milyar insana
-
2:47 - 2:50bağışıklık kazandırabilecek
bir alt yapımız yok. -
2:50 - 2:53Her aşının kendine özel prosedürü
ve donanımı olması gerek. -
2:53 - 2:56Bu, aşıları üretmek, depolamak
ve dağıtmak için önemli. -
2:57 - 2:59Etkili olan çok sayıda
COVID-19 aşımız olsa -
2:59 - 3:03bütün donanımımızdan
aynı anda faydalanabiliriz. -
3:03 - 3:05Etkili olma şansı
yüksek olan bazı aşıların -
3:05 - 3:06insanlara ulaştırılana kadar
-
3:06 - 3:09çok soğuk sıcaklıklarda
saklanması gerekiyor. -
3:09 - 3:10Bunu uygulamak çok zor olabilir,
-
3:10 - 3:12özellikle aşıları saklamak için
-
3:12 - 3:15sağlam elektriği ya da güvenli bir yöntemi
olmayan ülkeler çok zorlanabilir. -
3:15 - 3:16Bilim insanları,
-
3:16 - 3:20kontrollü insan enfeksiyonu denemelerini
yüzyıllardır uyguluyorlar. -
3:20 - 3:23Bu süre içinde tifo ve kolera aşılarını
geliştirmeye hız verdiler, -
3:23 - 3:26grip, sıtma ve dang gibi
hastalıklara karşı -
3:26 - 3:29bağışıklığımızın gelişimini
anlamamıza yardımcı oldular. -
3:30 - 3:33Başka tür koronavirüsler için
bunları kullandık bile. -
3:35 - 3:37Bu enfeksiyon denemelerinin
çok riskli olduğuna dair -
3:37 - 3:39çok fazla tartışma var.
-
3:39 - 3:42Bence bu riskleri almaya değer.
-
3:43 - 3:45Bir enfeksiyon denemesi
sadece genç ve sağlıklı olan -
3:45 - 3:49ve 20 ile 29 yaş aralığındaki
katılımcıları kapsıyor. -
3:50 - 3:51Bu yaş grubundaki insanların
-
3:51 - 3:53%1'inden daha az kısmı COVID-19 olduğunda
-
3:53 - 3:56onların hastaneye götürülmesi gerekiyor.
-
3:56 - 3:59Bunun bir enfeksiyon denemesinde
gerçekleşme olasılığı düşük -
3:59 - 4:00çünkü araştırmacılar,
-
4:00 - 4:03katılımcıların halihazırda
bir hastalıklarının olmadığını -
4:03 - 4:04garanti altına alıyorlar.
-
4:04 - 4:06Sağlıklı ve genç bir bireyin
-
4:06 - 4:10COVID-19 sebebiyle ölme olasılığı
yaklaşık %0,05. -
4:11 - 4:17Yani, 20 yaşında COVID-19 olan
100 bin kişiden beşi ölüyor. -
4:19 - 4:21Ben ABD'de çocuk doğurmuş olsaydım
-
4:21 - 4:23ölüm riskim bundan daha yüksek olurdu.
-
4:24 - 4:27Şöyle de düşünebilirsiniz:
-
4:27 - 4:29Kız kardeşimin böbreğe ihtiyacı olsaydı
-
4:29 - 4:31teklif bile etmeden ve bir an düşünmeden
-
4:31 - 4:33kendi böbreğimi ona verirdim.
-
4:33 - 4:36Eğer sevdiğim bir insan uğruna
bu riski alabiliyorsam -
4:36 - 4:39başka insanların da
buna benzer riskler alması mantıklı, -
4:39 - 4:42böylece bir aşının
geliştirilme süreci hız kazanacak -
4:42 - 4:45ve sadece sevdiklerine değil,
-
4:45 - 4:47çevresindeki herkese yardımı dokunacak.
-
4:47 - 4:48Hâlâ bilmediğimiz çok şey var,
-
4:48 - 4:52özelllikle COVID-19 enfeksiyonun
uzun süreli yan etkilerini bilmiyoruz. -
4:52 - 4:54Ben bu belirsizliğe rağmen gönüllü oldum
-
4:54 - 4:56çünkü çoğunuz gibi ben de
-
4:56 - 4:59yüz binlerce insan
öldüğü için çok üzüldüm. -
4:59 - 5:03Milyonlarca insanın bu hastalıkla
boğuştuğunu saymıyorum bile. -
5:03 - 5:05Virüsün yayılımını
önlemek için alınan tedbirler -
5:05 - 5:07bu insanların fiziksel, duygusal
-
5:07 - 5:09ve ruhsal sağlığına
büyük zararlar veriyor. -
5:09 - 5:11Böyle hisseden tek insan ben değilim.
-
5:12 - 5:16Mayıs'tan beri dünya üzerinde 39 bin insan
-
5:16 - 5:17bulunmasına yardımcı olduğum
-
5:17 - 5:201Day Sooner adındaki
kâr amacı gütmeyen bir kurum yoluyla -
5:20 - 5:23COVID-19 enfeksiyon denemelerine
gönüllü olarak katıldı. -
5:23 - 5:25Bu katılımcıları destekliyoruz
-
5:25 - 5:28ve enfeksiyon denemeleri hazırlıklarına
başlamaları için -
5:28 - 5:29ilgili tarafları teşvik ediyoruz.
-
5:30 - 5:31Daha Mayıs ayında
-
5:31 - 5:33enfeksiyon denemelerinin
-
5:33 - 5:35COVID-19 için hayata geçirilmesi
hâlâ düşünülürken -
5:35 - 5:38Dünya Sağlık Örgütü,
-
5:38 - 5:40enfeksiyon denemesi başlatmak için gereken
-
5:40 - 5:43kamuoyu sorumluluğu örneği olarak
1Day Sooner kurumundan bahsetti. -
5:43 - 5:44Ekim ayı ortalarında
-
5:44 - 5:47Birleşik Krallık hükûmeti,
2021'in başlarında -
5:47 - 5:51bir enfeksiyon denemesine başlamayı
hedeflediklerini resmen duyurdu. -
5:51 - 5:55Şu açık ki COVID-19 pandemisi
küresel bir kriz. -
5:56 - 5:58Rekorlar kıran inovasyonlara ilham oldu
-
5:58 - 6:02ve ön saflarda çalışan birçok insanın
kahramanlığına ışık tuttu -
6:02 - 6:04fakat felaket hasarlar bıraktı.
-
6:04 - 6:06Yeni aşıların üretilmesi
-
6:06 - 6:09yeniden canlanmamıza
bizi bir adım daha yaklaştırıyor. -
6:09 - 6:11Fakat asıl küresel çözüm,
-
6:11 - 6:15bu aşıları dünyadaki
herkesin elde edebilmesi. -
6:15 - 6:18Enfeksiyon denemeleri
bu çözümün bir parçası olabilir. -
6:18 - 6:20Teşekkür ederim.
- Title:
- COVID-19 için kontrollü insan enfeksiyonu denemeleri nasıl yürütülüyor ve ben neden buna gönüllüyüm?
- Speaker:
- Sophie Rose
- Description:
-
Epidemiyoloji eğitimi alan Sophie Rose Nisan 2020'de COVID-19'a sebep olan virüs için gönüllü enfekte oldu. Genç ve sağlıklı bir yetişkin olarak kontrollü insan enfeksiyonu denemelerinde yer almayı teklif etti. Bu çalışmada aşıları deneyip kritik veriler elde etmek amacıyla, katılımcılar isteyerek SARS-CoV-2 virüsüne maruz kalıyorlar. Rose, kontrollü insan enfeksiyonu denemelerinin, etkili aşıların geliştirilmesine nasıl hız kazandırdığını ve bu gönüllü hareketinin onun için neden doğru bir karar olduğunu anlatıyor.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 06:14
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for How COVID-19 human challenge trials work -- and why I volunteered | ||
Cihan Ekmekçi accepted Turkish subtitles for How COVID-19 human challenge trials work -- and why I volunteered | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How COVID-19 human challenge trials work -- and why I volunteered | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for How COVID-19 human challenge trials work -- and why I volunteered | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for How COVID-19 human challenge trials work -- and why I volunteered | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for How COVID-19 human challenge trials work -- and why I volunteered | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for How COVID-19 human challenge trials work -- and why I volunteered |