Zelfvertrouwen bouwen bij jezelf -- en bij anderen

"Zelfvertrouwen is de vonk die alles wat er achteraan komt in vlam zet", zegt pedagoge en activiste Brittany Packnett. In een inspirerende toespraak noemt zij drie dingen die de sleutel vormen tot zelfvertrouwen en vertelt ze over haar droom -- een wereld waar revolutionair zelfvertrouwen onze meest ambitieuze dromen helpt realiseren.

Toen ik een klein meisje was,

lag er een boek op de salontafel
in onze woonkamer,

een paar stappen voorbij de voordeur.

De woonkamer is bepalend
voor iemands eerste indruk.

Wij hadden witte vloerbedekking

en een keur aan spullen van mijn moeder,
die ze had verzameld en koesterde.

Die kamer gaf een beeld van de offers
die de eerdere generaties hadden gebracht.

Mensen die door hun armoede
of door regeringsbeleid

zich allerlei spullen
niet konden permitteren,

laat staan een fatsoenlijke woning
om alles neer te zetten.

Onze woonkamer moest pico bello blijven.

Toch riskeerde ik elke dag
dat ik die perfecte staat zou verstoren,

puur omdat ik naar dat boek wilde kijken.

De omslag toonde een vrouw,
Septima Clark, een zittend portret.

Je zag haar zuiver 'en profile'
met opgeheven gezicht.

Haar grijzende haar was
in cornrows ingevlochten,

verticaal, plat tegen haar hoofd.

Haar donkere huid
straalde trots en wijsheid uit.

Septima Clark was activiste, pedagoge,

een vrouw die ik me uiteindelijk
voor mijn carrière ten voorbeeld stelde.

Maar meer dan alles
wat ze ooit had gezegd,

bracht dat ene portret van Septima Clark

op mij de boodschap
van zelfvertrouwen over,

terwijl ik dat woord nog niet eens kende.

Misschien simpel gesteld,

maar we onderschatten
het belang van zelfvertrouwen.

We doen alsof het mooi meegenomen is,
maar het is een noodzaak.

We kennen veel waarde toe
aan kennis en middelen,

terwijl we zelfvertrouwen beschouwen
als een 'softe' eigenschap.

Naar allerlei maatstaven gemeten
hebben we nu meer kennis

en bovendien meer bronnen
dan ooit tevoren in de geschiedenis,

en toch is er nog overal onrecht
en zijn er nog steeds uitdagingen.

Als kennis en middelen
het enige waren wat we nodig hadden,

zouden we verder zijn.

Ik geloof dat zelfvertrouwen
een van die dingen is

die er absoluut óók bij horen.

Het thema zelfvertrouwen
neemt me volledig in beslag.

Het is in mijn leven
de basis-zoektocht geweest,

en eerlijk gezegd zoek ik nog steeds.

Zelfvertrouwen is onontbeerlijk
om dingen in gang te zetten.

Zelfvertrouwen bepaalt
of je alleen maar geïnspireerd bent

of dat je daadwerkelijk aan de slag gaat,

of je alleen iets probeert
of dat je het ook echt bereikt.

Zelfvertrouwen helpt ons doorzetten
ook als we gefaald hebben.

De titel van het boek op de salontafel
was: 'I dream a world',

en vandaag droom ik van een wereld
waar revolutionair zelfvertrouwen

onze meest ambitieuze dromen
tot vervulling helpt brengen.

En dat is nu juist de wereld
die ik in mijn klas wilde realiseren

toen ik lerares was:

een soort wonderwereld
van Sjakie en de chocoladefabriek,

maar educatief verantwoord.

Al mijn leerlingen waren zwart of getint.

Allemaal groeiden ze op
in een omgeving met weinig geld.

Er waren immigranten bij,
sommigen waren gehandicapt,

maar geen van allen
hoorden ze tot die mensen

die automatisch worden gestimuleerd
in hun zelfvertrouwen.

Daarom vond ik het zo belangrijk
dat in mijn eigen klas

de kinderen hun zelfvertrouwen
daadwerkelijk konden oefenen,

en konden leren om iedere dag
te starten met het zelfvertrouwen

dat nodig is om in deze wereld
je dromen waar te maken.

Immers, wat heb je aan een goede opleiding
als je het zelfvertrouwen mist

om de wereld te gaan veranderen.

Ik ga jullie nu vertellen over
2 leerlingen van mij, Jamal en Regina.

Ik heb hun namen veranderd,
maar hun verhalen blijven gelijk.

Jamal was briljant,
maar miste concentratie.

Hij zat nooit een moment stil
bij het zelfstandig werken

en hij kon hooguit
3 of 4 minuten zijn mond houden.

Kinderen als hij zijn moeilijk
voor een beginnend leraar,

omdat die nooit goed weet
wat je met zo'n kind aanmoet.

Ik koos de directe benadering.

Ik ging met Jamal in onderhandeling:

als hij geconcentreerd werkte,

mocht hij dat overal in de klas doen,

op de grond, aan mijn bureau,

in zijn kluisje in de klas --
wat zijn favoriete werkplek werd.

Jamal hield het minst van schrijven

en hij wilde nooit in de klas voorlezen
wat hij had geschreven.

Toch boekten we vooruitgang.

Een keer heb ik voor het jaar 2008
presidentsverkiezingen uitgeschreven

bij ons in de klas.

Mijn 8-jarige leerlingen moesten
een verkiezingstoespraak schrijven

voor hun favoriete kandidaat:

Barack Obama, Hillary Clinton
of John McCain.

Het was duidelijk wie er favoriet waren.

Maar één leerling koos voor John McCain,

en dat was Jamal.

Eindelijk wilde Jamal in de klas
iets voorlezen wat hij had geschreven.

En ja hoor, hij liet ons allemaal
versteld staan van zijn briljante stuk.

Net zoals de vader van Jamal
was John McCain een veteraan

en net zoals Jamals vader hem beschermde,

zou John McCain het land beschermen,
zo was Jamals overtuiging.

McCain was niet mijn keus,
maar dat gaf niet,

want Jamal kreeg van de hele klas
een daverend applaus,

een staande ovatie
voor onze dappere vriend Jamal,

die eindelijk voor de dag kwam
als iemand met zelfvertrouwen,

voor het eerst dat jaar.

En dan had je Regina.

Regina was net zo briljant,
maar zij was actief.

Ze was altijd snel klaar met haar werk,

waarna ze zich wijdde
aan het afleiden van andere kinderen.

(Gelach)

Rondlopen, kletsen,

van die 'leuke' briefjes rondsturen
waar leraren niet van houden.

Jullie deden dat ook vaak, zo te zien.

(Gelach)

Ik heb grote idealen voor mijn lesgeven,

maar toch viel ik ook vaak terug
op mijn basisinstincten,

en verkoos ik meegaandheid
boven zelfvertrouwen.

Bij Regina haperde
mijn goedbedoelde systeem.

Een goede leraar kan gedrag corrigeren

maar nog steeds geliefd zijn.

Maar op die ene dag

koos ik voor de aloude autoritaire aanpak.

Ik snauwde haar af

en daarmee communiceerde ik niet

dat haar gedrag vervelend was.

Ik bracht de boodschap over
dat zij zélf vervelend was.

Ik zag de lichtjes in haar ogen doven,

terwijl ze met die lichtjes
juist vreugde uitstraalde in de klas.

Die lichtjes had ik nu gedoofd.

De hele klas werd prikkelbaar

en bleef dat de hele dag.

Ik denk vaak terug aan die dag

en ik heb werkelijk gebeden
dat ik niets onherstelbaars had gedaan,

want als volwassen vrouw,
die als kind net zo was als zij,

weet ik dat dit het begin had kunnen zijn
van de afbraak van haar zelfvertrouwen

voor altijd.

Gebrek aan zelfvertrouwen
trekt ons naar beneden.

Het is een last die ons terneerdrukt,

die ons verstikt in een wirwar
van kan-niet en zal-niet en gaat-niet.

Zonder zelfvertrouwen lopen we vast

en zitten we eenmaal vast,
dan komen we ook niet meer op gang.

In plaats van weg te duiken
voor beren op de weg,

brengt zelfvertrouwen ons ertoe
om de dingen resoluut aan te pakken.

Het werkt gewoon anders bij ons
als we weten dat we kunnen winnen

en niet alleen maar hópen op succes.

Je kunt een afweging maken:

heb je niet genoeg zelfvertrouwen,

kijk dan of je je doel moet bijstellen.

Heb je te veel zelfvertrouwen,

dan lijd je misschien aan
zelfoverschatting.

Nu heeft niet iedereen
een tekort aan zelfvertrouwen.

We maken het sommigen gemakkelijk
om in zelfvertrouwen te groeien

omdat zij passen in ons vertrouwde
ideaalbeeld van leiderschap.

We belonen zelfvertrouwen
bij sommige mensen

en bij anderen bestraffen we het juist.

En intussen zijn er veel te veel mensen

die hun dagen slijten
zonder een greintje zelfvertrouwen.

Voor sommigen van ons

is zelfvertrouwen een revolutionaire keus,

en het zou ons tot grote schande zijn

als onze beste ideeën
niet worden gerealiseerd

en onze prachtigste dromen niet uitkomen;

enkel omdat we de motor
van zelfvertrouwen ontberen.

Ik ben niet bereid dat risico te nemen.

Wat is nu de sleutel tot zelfvertrouwen?

Er zijn volgens mij
tenminste drie dingen voor nodig:

toestemming, een gemeenschap
en nieuwsgierigheid.

Zelfvertrouwen begint met toestemming,

het wordt gevoed door een gemeenschap,

en bevestigd door nieuwsgierigheid.

In onderwijsland is er een zegswijze:

je kunt niet zijn wat je niet kunt zien.

Als klein meisje
had ik geen zelfvertrouwen,

totdat iemand het mij voordeed.

In ons gezin deden we alles samen,

ook de zakelijke dingen,
zoals een nieuwe auto kopen,

en wanneer we zoiets deden

zag ik mijn ouders steeds
precies hetzelfde doen.

We stapten de showroom binnen,

waar mijn vader ging zitten

terwijl mijn moeder ging rondkijken.

Zag zij een auto die haar wel wat leek,

dan gingen ze met de verkoper praten

en steevast richtte de verkoper
zijn aandacht op mijn vader --

je zag dat aan zijn lichaamstaal --

denkend dat mijn vader over het geld ging

en dus de onderhandelaar was.

"Dominee Packnett", zei hij dan,
"hoe krijgen wij u vandaag in deze auto?"

Mijn vader reageerde dan altijd gelijk.

Zwijgend maakte hij een langzaam gebaar
in de richting van mijn moeder

en legde dan zijn handen
weer in zijn schoot.

Misschien waren ze geschokt

te moeten onderhandelen
met een zwarte vrouw in de jaren 80,

maar hoe het ook zij,

ik zag mijn moeder autoverkopers
onder handen nemen

tot ze de auto vrijwel cadeau deden.

(Gelach)

Ze glimlachte nooit.

Ze was nooit bang om weg te lopen.

Ik dacht dat mijn moeder erop uit was
om gewoon een goede deal te sluiten,

maar wat ze in werkelijkheid deed:

ze maakte mij duidelijk dat ik best
iemands verwachtingen mocht trotseren.

en met zelfvertrouwen mijn ding doen,
wat anderen er ook van vonden.

Zelfvertrouwen heeft toestemming nodig

en een gemeenschap is de veiligste plek
om zelfvertrouwen te oefenen.

Ik ben dit jaar in Kenia geweest
om te leren over zelfstandigheid

onder vrouwen bij de Maasai.

Ik ontmoette daar een groep jonge vrouwen:

Team Lioness.

Zij zijn daar het eerste 100% vrouwelijke
team van wildbeheerders.

Deze acht dappere jonge vrouwen
schreven geschiedenis

terwijl ze pas tieners waren.

Ik vroeg aan Purity,
de meest welbespraakte van het stel:

"Ben je wel eens bang?"

Ik zweer jullie, ik zou haar antwoord
op mijn hele lichaam willen tatoeëren.

Ze zei: "Natuurlijk,

maar ik praat erover met mijn zusters.

Zij herinneren me eraan
dat wij beter zijn dan die mannen

en dat we niet zullen falen."

Haar zelfvertrouwen bij de leeuwenjacht
en bij het oppakken van stropers

kwam niet voort uit haar lichaamskracht
en zelfs niet uit haar geloof.

Haar zelfvertrouwen steunde
op de band met haar zusters,

op haar gemeenschap.

In feite zei zij: "Als ik ooit twijfel,

heb ik jou nodig

om mij weer hoop te geven

en mijn zelfverzekerdheid te herstellen.

Binnen mijn gemeenschap
wordt mijn zelfvertrouwen ondersteund

en jouw nieuwsgierigheid
kan mij daarin bevestigen.

Jaren geleden leidde ik eens
een grote conferentie,

die niet precies volgens plan verliep.

Nee, ik lieg -- het was een ramp.

En bij de nabespreking met mijn manager

wist ik vrijwel zeker
dat zij de lijst zou langslopen

van alles wat ik ooit fout had gedaan,

vanaf mijn geboorte.

In plaats daarvan begon ze met een vraag:

Wat had je voor ogen?

Ik was verbaasd maar ook opgelucht.

Zij wist dat ik mezelf al op mijn kop gaf

en met haar vraag nodigde ze mij uit
om van mijn fouten te leren

in plaats van schade toe te brengen
aan mijn toch al kwetsbare zelfvertrouwen.

Nieuwsgierigheid nodigt mensen uit
om hun eigen leerproces te managen.

Dat gesprek hielp mij om bij het aanpakken
van mijn volgende project

succes te verwachten.

Dus toestemming, een gemeenschap
en nieuwsgierigheid:

dat is wat we nodig hebben
om het zelfvertrouwen te ontwikkelen

dat we zo hard nodig hebben
om de grote uitdagingen aan te pakken

en de wereld van onze dromen te bouwen,

een wereld zonder ongelijkheid,
waar gerechtigheid heerst,

een wereld waar we vrij kunnen zijn
in onze daden en in ons denken,

omdat we weten dat niemand vrij is
zolang we niet allemáál vrij zijn.

Een wereld waar zelfvertrouwen
niet intimiderend werkt

in de gedaante van een vrouw,

of in een donkere huid

of elke andere hoedanigheid
dan ons voorkeursprofiel van leiderschap.

Een wereld die weet
dat dat soort zelfvertrouwen

de sleutel is tot de toekomst
die we allemaal graag willen.

Ik heb genoeg zelfvertrouwen
om te geloven dat die wereld

er inderdaad gaat komen,

en dat wij die wereld
tot stand gaan brengen.

Hartelijk dank.

(Applaus)