< Return to Video

Dlaczego płetwale błękitne są tak ogromne? - Asha de Vos

  • 0:31 - 0:33
    Płetwale błękitne to największe zwierzęta
  • 0:33 - 0:35
    kiedykolwiek istniejące na Ziemi,
  • 0:35 - 0:38
    dwa razy większe
    od największych dinozaurów.
  • 0:39 - 0:40
    "Jaki on ogromny!"
  • 0:40 - 0:42
    Długie jak boisko do koszykówki,
  • 0:42 - 0:45
    a ciężkie jak 40 afrykańskich słoni.
  • 0:45 - 0:47
    Jeśli to za mało, by was zadziwić,
  • 0:47 - 0:49
    posłuchajcie tego.
  • 0:49 - 0:50
    Płetwale rosną do niesamowitych rozmiarów,
  • 0:50 - 0:55
    żywiąc się jedynie maleńkim,
    podobnym do krewetek krylem,
  • 0:58 - 1:01
    wielkości małego palca.
  • 1:01 - 1:03
    Wydaje się, że sam rozmiar kryla
  • 1:03 - 1:06
    pokierował ewolucją płetwala błękitnego.
  • 1:08 - 1:10
    Kryl jest bardzo mały,
  • 1:10 - 1:12
    ale występuje w gęstych ławicach.
  • 1:12 - 1:13
    By zwiększyć skuteczność,
    płetwale wyewoluowały
  • 1:13 - 1:14
    By zwiększyć skuteczność,
    płetwale wyewoluowały
  • 1:14 - 1:16
    strategię żywienia związaną z nurkowaniem.
  • 1:16 - 1:18
    strategię żywienia związaną z nurkowaniem.
  • 1:18 - 1:21
    Wieloryby pędzą w stronę ławicy
  • 1:21 - 1:23
    i otwierają szeroko paszczę,
  • 1:23 - 1:26
    która rozszerza się, żeby zwiększyć pojemność.
  • 1:26 - 1:28
    Specjalna warstwa tłuszczu rozciąga się
    od paszczy po pępek jak akordeon,
  • 1:28 - 1:30
    Specjalna warstwa tłuszczu rozciąga się
    od paszczy po pępek jak akordeon,
  • 1:30 - 1:33
    pozwalając pochłaniać masę wody
    nasyconej pokarmem.
  • 1:33 - 1:35
    pozwalając pochłaniać masę wody
    nasyconej pokarmem.
  • 1:43 - 1:44
    Z każdym gigantycznym łykiem,
  • 1:44 - 1:48
    wieloryb pochłania wodę i kryle
  • 1:48 - 1:50
    ważące 125% masy jego ciała.
  • 1:50 - 1:52
    Wieloryb musi wypluć wodę,
    zatrzymując smakowitego kryla.
  • 1:52 - 1:54
    Wieloryb musi wypluć wodę,
    zatrzymując smakowitego kryla.
  • 1:54 - 1:56
    Używa do tego fiszbinów,
    grzebieniowatych tworów,
  • 1:56 - 1:58
    zrobionych z tego samego budulca,
    co nasze włosy i paznokcie,
  • 1:58 - 2:01
    zrobionych z tego samego budulca,
    co nasze włosy i paznokcie,
  • 2:01 - 2:03
    oraz języka.
  • 2:09 - 2:11
    To niesamowite, ale serce
    płetwala błękitnego
  • 2:11 - 2:13
    jest rozmiarów małego samochodu.
  • 2:13 - 2:15
    Dziecko mogłoby swobodnie
    raczkować przez jego arterie.
  • 2:15 - 2:17
    Jego język waży tyle, co słoń,
  • 2:17 - 2:20
    ale przełyk ma tak mały,
  • 2:20 - 2:23
    że mógłby zadławić się
    bochenkiem chleba.
  • 2:23 - 2:25
    Wieloryby nie są stworzone,
  • 2:25 - 2:27
    by żywić się czymś większym od kryla.
  • 2:31 - 2:36
    Płetwal zjada jakieś 4 tony kryla dziennie.
  • 2:36 - 2:37
    Przez ten niezwykły mechanizm
  • 2:37 - 2:39
    każde zanurzenie dostarcza wielorybowi
  • 2:39 - 2:42
    90 razy więcej energii niż przy tym jej zużywa.
  • 2:42 - 2:47
    Każdy łyk kryla dostarcza
    mu prawie 480 000 kalorii.
  • 2:47 - 2:52
    Tyle uzyskalibyśmy
    jedząc 1900 hamburgerów.
  • 2:55 - 2:58
    Ale czemu płetwale są tak ogromne?
  • 2:58 - 2:59
    Są znacznie większe
  • 2:59 - 3:02
    od największych zwierząt lądowych - słoni.
  • 3:02 - 3:04
    Im cięższe jest zwierzę,
  • 3:04 - 3:06
    tym większa jest jego powierzchnia.
  • 3:06 - 3:08
    W miarę wzrostu wagi
  • 3:08 - 3:10
    w pewnym momencie nogi zwierzęcia
  • 3:10 - 3:12
    nie mogą utrzymać jego ciężaru.
  • 3:12 - 3:14
    To wyjaśnia, dlaczego słonie
  • 3:14 - 3:17
    nie mają smukłych końskich nóg.
  • 3:17 - 3:19
    Ich nogi przypominają solidne filary,
  • 3:19 - 3:22
    by utrzymać je w pionie.
  • 3:25 - 3:28
    W wodzie sytuacja jest całkiem inna.
  • 3:28 - 3:31
    Wyporność przeciwstawia się
    grawitacji oddziałującej na ciało,
  • 3:31 - 3:33
    więc ogromne cielsko wielorybów
    jest częściowo wypierane przez wodę.
  • 3:33 - 3:35
    więc ogromne cielsko wielorybów
    jest częściowo wypierane przez wodę.
  • 3:35 - 3:37
    Ocean jest wspaniałym
    miejscem dla gatunków,
  • 3:37 - 3:39
    które chcą być duże.
  • 3:39 - 3:42
    Inna tajemnica ich rozmiaru
    kryje się w diecie.
  • 3:42 - 3:44
    Przez wyewoluowanie tak ogromnej paszczy
  • 3:44 - 3:47
    wieloryby wyspecjalizowały się
    w pochłanianiu ogromnych ilości
  • 3:47 - 3:49
    wysoko kalorycznego
    i odżywczego pożywienia,
  • 3:49 - 3:53
    które dostarcza im energii
    do osiągnięcia takiego rozmiaru.
  • 3:56 - 3:58
    Być może zastanawiacie się,
  • 3:58 - 4:01
    dlaczego płetwale nie są jeszcze większe?
  • 4:01 - 4:03
    Ocean brzmi niczym nirwana
  • 4:03 - 4:04
    dla ogromnych zwierząt.
  • 4:04 - 4:07
    Choć ten sposób odżywiania
    pozwolił płetwalom błękitnym
  • 4:07 - 4:09
    stać się największymi zwierzętami na ziemi,
  • 4:09 - 4:10
    stać się największymi zwierzętami na ziemi,
  • 4:10 - 4:14
    pozwalając skutecznie żywić się ławicami kryla,
  • 4:14 - 4:16
    wiąże się to też z pewnymi kosztami.
  • 4:16 - 4:19
    Naukowcy porównali koszt takiego odżywiania
  • 4:19 - 4:21
    do ilości energii uzyskanej z kryla.
  • 4:21 - 4:25
    Odkryli, że w miarę rozrostu ciała
  • 4:25 - 4:27
    zapotrzebowanie na energię przekracza
  • 4:27 - 4:31
    dodatkową energię z pożywienia.
  • 4:31 - 4:36
    Żerowanie pochłania 15 razy więcej energii
    niż odpoczynek,
  • 4:36 - 4:40
    a 5 razy więcej niż pływanie.
  • 4:40 - 4:41
    Jedząc w ten sposób
  • 4:41 - 4:45
    osobniki mogą urosnąć do 33 metrów.
  • 4:45 - 4:47
    Takie są ich rozmiary.
  • 4:47 - 4:50
    Czyli płetwale mają za co dziękować krylowi.
  • 4:50 - 4:51
    Efektywne przystosowania ewolucyjne
  • 4:51 - 4:55
    nie wykształciłyby się,
    gdyby kryl nie był tak mały.
  • 4:55 - 4:57
    To niesamowite, że te małe żyjątka
  • 4:57 - 5:00
    pozwoliły płetwalom przekroczyć granice
  • 5:00 - 5:02
    przeciętnego rozmiaru na naszej planecie.
  • 5:02 - 5:04
    Nie zastanawia was, czy stara maksyma:
  • 5:04 - 5:06
    "Jesteś tym, co jesz"
  • 5:06 - 5:09
    faktycznie pasuje do świata płetwali błękitnych?
Title:
Dlaczego płetwale błękitne są tak ogromne? - Asha de Vos
Description:

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/why-are-blue-whales-so-enormous-asha-de-vos

Płetwale błękitne to największe zwierzęta na naszej planecie. Co sprawia, że osiągają długość boiska do koszykówki? Asha de Vos wyjaśnia, dlaczego rozmiar kryla sprawia, że jest to idealne pożywienie dla płetwala błękitnego. Zupełnie, jakby płetwal błękitny został stworzony do jedzenia kryla, a kryl powstał po to, by żywić płetwale.

Lekcja: Asha De Vos, animacja: Cognitive Media.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:21

  • Rysia Wand

    Finished review. Awaiting translator's input. =========================================================================================== lunge - nurkowanie, lung - płuco. Słychać tę różnicę również w wymowie: lunge ma dż, lung nie. Ciekawostka: http://www.polityka.pl/nauka/obserwatorium/1527209,1,jak-walenie-sie-pozywiaja.read ================================================================================ Niewłaściwe łamanie/kończenie linijek/napisów.
    Na końcu napisu/linijki należy zostawiać w razie możliwości językową "całość". To stosunkowo istotna kwestia. Czasami ostatnie słowo lub wyrażenie trzeba przenieść do napisu następnego, żeby umożliwić zakończenie napisu na językową całość - nawet jeśli odpowiednik w oryginale jest na końcu danego napisu. Przykłady 1. "Tak więc zacznę od tego, że jeśli" – trzeba zakończyć po "tego,"; w następnym napisie byłoby zdanie podrzędne. 2. W zdaniu „Można nawet symulować te zachowania w przeglądarce” nie można rozbić „te” i „zachowania”. Nie należy zostawiać na końcu linijki przyimków (w, po, z), zaimków względnych (który, że, gdy, gdzie). Wyjątkiem jest sytuacja, w której napisy muszą być bardzo zsynchronizowane z tym, co się dzieje na ekranie - na przykład ostatnie słowo odnosi się do jakiejś zmiany w pokazywanej właśnie animacji. Więcej informacji w poradniku pod adresem http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines

Polish subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.