< Return to Video

بۆچی نەهەنگی شین زۆر قەبەیە؟ ئاشا دی ڤۆس

  • 0:31 - 0:33
    نەهەنگی شین گەورەترین ئاژەڵە
  • 0:33 - 0:35
    کە بە درێژایی هەسەرەکەمان گەڕا بن.
  • 0:35 - 0:38
    بەلایەنی کەمەوە دوو جار گەورەترە
    لە گەورەترین داینەسوور
  • 0:39 - 0:40
    "گەورەییە!"
  • 0:40 - 0:42
    درێژی تۆڕی یاری باسکە،
  • 0:42 - 0:45
    هەروەها قورسایی وەک ٤٠ فیلی ئەفریقییە.
  • 0:45 - 0:47
    ئەگەر ئەوەبەس نییە بۆ
    ئەوەی سەرسامت بکات،
  • 0:47 - 0:49
    لێرەدا هەندێک شت هەیە
  • 0:49 - 0:50
    ئەوان بە قەبارەیەکی
    گەورە گەشە دەکەن
  • 0:50 - 0:55
    بە خواردنێکی تایبەتی
    زۆر بچووک وەک ڕوبییان
  • 0:58 - 1:01
    کە گەورەتر نییە لە
    پەنجە بچووکەکەت
  • 1:01 - 1:03
    لە زۆر لاوە قەبارەی بچووکی کریل
  • 1:03 - 1:06
    وا دیارە گەشەیانکردووە
    لەبەر نەهەنگی شین
  • 1:08 - 1:10
    سەیرکە، کریل زۆر بچوکە
  • 1:10 - 1:12
    بەڵام لە شوێنێکی زۆر چڕ دەدۆزرێنەوە.
  • 1:12 - 1:13
    بۆ زۆربوونی
  • 1:13 - 1:14
    نەهەنگی شین گەشە دەکات
  • 1:14 - 1:16
    بۆ بەکارهێنانی پلانی خۆراک
  • 1:16 - 1:18
    پێی دەوتری پەلاماری خواردن.
  • 1:18 - 1:21
    بەزۆری، نەهەنگ خێراییەکەی
    بەرامبەرخێرایی ڕاوکردنە
  • 1:21 - 1:23
    هەروەها دەمی بە گەورەیی دەکاتەوە.
  • 1:23 - 1:26
    بۆ زیادبودنی توانایەکەی،
    دەمی فراوان دەبێت.
  • 1:26 - 1:28
    بە تایبەت، ئەکۆردیان
    وەک چینێک لە بەز
  • 1:28 - 1:30
    کە دەکشێت لە لمەز و ناوکی
  • 1:30 - 1:33
    هێز دەداتە نەهەنگەکەبۆ بەهێز بونی تواناکەی
  • 1:33 - 1:35
    لە ئاوە کۆبوەوەکەی ئەو شوێنە
  • 1:43 - 1:44
    لەگەڵ هەر جێیەکی زەبەلاحدا,
  • 1:44 - 1:48
    نەهەنگ سەدا ١٢٥ کێشی پێکدێ
  • 1:48 - 1:50
    لە ئاو و کریل
  • 1:50 - 1:52
    نەهەنگەکە دەبێ دواتر ئاوەکە دەربکات
  • 1:52 - 1:54
    لە کاتێکدا کریلەکە دەپارێزێت
  • 1:54 - 1:56
    بۆ کردنی ئەمە, ئێسقانەکانی بەکاردێنێ
  • 1:56 - 1:58
    پێکهاتەی شانەکان لە هەمان شت پێکدێ
  • 1:58 - 2:01
    نینۆکەکانمان و قژمان لە وە دروستکراوە,
  • 2:01 - 2:03
    هەروەها زمانی.
  • 2:09 - 2:11
    ئەوە زۆر جوان و شێتانەیە کەدڵی نەهەنگی شین
  • 2:11 - 2:13
    گەورەیەکەی وەک سەیارەیەکی بچووکە
  • 2:13 - 2:15
    منداڵ خۆی دەخشێنێت بە هۆی دەمارەکانی
  • 2:15 - 2:17
    کێشی زمانی ئەوەندەی فیلێکە
  • 2:17 - 2:20
    بەلام بۆری خۆراکەکەی زۆر بچووکە
  • 2:20 - 2:23
    نەهەنگ دەتوانێ نان و سەموون بخوات
  • 2:23 - 2:25
    ئەو نەهەنگە بەڕاستی حەزی نەدەکرد
  • 2:25 - 2:27
    بۆ قوتدانیی هەر شتێک کە گەورەتر بێ لە کریل
  • 2:31 - 2:35
    وا خەمڵێنراوە کە نەهەنگ ڕۆژانە ٤
    تەن کڕیل دەخوات.
  • 2:35 - 2:37
    بە هۆی پلانە باوەر پێنەکراوەکەی
  • 2:37 - 2:39
    هەر نقومبونێکی نەهەنگی شین,
  • 2:39 - 2:42
    ٩٠جار ئەوەندەی وزەکەیتی کە بەکاریدێنێت.
  • 2:42 - 2:47
    زۆربەی ئەو کریلەی دەچێتە ناو دەمیەوە
    نزیکەی ٤٨٠کالۆری دەداتێت،
  • 2:47 - 2:52
    هەمان ئەو بڕەیە کە
    تۆ١٩٠٠هەمبەرگر دەخۆیت.
  • 2:55 - 2:58
    بەڵام" لەبەرچی نەهەنگی شین وا گەورەیە؟
  • 2:58 - 2:59
    نەهەنگی شین زۆر گەورەترە
  • 2:59 - 3:02
    لە گەورەترین زیندەوەری وشکانی، وەک فیل.
  • 3:02 - 3:04
    قورسترین ئاژەڵ,
  • 3:04 - 3:06
    گەورەترە لە ڕێژەی ڕووبەری خۆی.
  • 3:06 - 3:08
    لە کاتی زیاد بوونی کێش،
  • 3:08 - 3:10
    پیشانیدەدات کە قاچەکانی ئەو ئاژەڵە
  • 3:10 - 3:12
    بە ئاسانی تێکدەشکێت.
  • 3:12 - 3:14
    ئەوە ڕونی دەکاتەوە کە
    بۆچی فیلەکان ناوەستن
  • 3:14 - 3:17
    لەسەر قاچە نایابەکانی ئەسپ.
  • 3:17 - 3:19
    پێویستیان بە قاچێکە لە بنەڕەتەوە بەهێز بێت
  • 3:19 - 3:22
    بۆ هەڵگرتنی جەستەیان و کێشیان.
  • 3:25 - 3:28
    لە ئاودا، ئەو کارە بەتەواوی جیاوازە،
  • 3:28 - 3:31
    توانای سەرئاوکەوتنی لاواز دەبێت
    بەهۆی ڕاکێشانی کێشیەوە
  • 3:31 - 3:33
    هەروەها بارستاییەگەورەکەی
    وادەکات بەکەمی پاڵپشتی بکات
  • 3:33 - 3:35
    بەهۆی ئاوەوە.
  • 3:35 - 3:37
    هەروەها، زەریا باشترین شوێنە بۆ زیندەوەر
  • 3:37 - 3:39
    کە بیەوێت گەشە بکات و گەورە ببێت.
  • 3:39 - 3:42
    نهێنیەکی تر بۆ بارستاییەکەیان
    خواردنە تایبەتەکەیانە.
  • 3:42 - 3:44
    لە دوای کردنەوەی دەمە گەورەکەی،
  • 3:44 - 3:47
    نەهەنگەکە ئامادەیە بۆ گرتنی برێکی گەورە
  • 3:47 - 3:49
    لە خۆراک و ڕاوکردنی نێچیر،
  • 3:49 - 3:53
    وزەکە دەپارێزێت کە پێویستە بۆ
    گەشەکردن و گەورەبوون.
  • 3:56 - 3:58
    بەڵام، ئێستا لەوانەیە تۆ سەرسام بیت
  • 3:58 - 4:01
    بۆچی نەهەنگی شین گەورەتر نییە؟
  • 4:01 - 4:03
    دوای ئەوانە، دەنگی زەریاکان دەنگێکی خۆشە
  • 4:03 - 4:04
    بۆ هەر گیانەوەرێک.
  • 4:04 - 4:07
    باشە، نەهەنگی شین ڕێگەپێدراوە
    بۆپەلاماردانی خواردن
  • 4:07 - 4:09
    بۆ ئەوەی ببێتە گەورەترین ئاژەڵ
  • 4:09 - 4:11
    کە تا ئێستا گەڕابن بە
    دەوری هەسارەکان،
  • 4:11 - 4:14
    بەهۆی توانای ئەوانەوە بۆ خواردن و
    ڕاوکردن لە شوێنە چڕەکان،
  • 4:14 - 4:16
    ئەمە بەخۆڕایی نییە.
  • 4:16 - 4:19
    زاناکان بەراوردی تێچووی وزە بۆ
    بە دەست هێنانی ئەم خۆراکانە دەکەن
  • 4:19 - 4:21
    لە بەرامبەر ئەو وزەیەیی لە
    خواردنی کڕیڵ دەستیان دەکەوێت.
  • 4:21 - 4:25
    زاناکان گەیشتنە ئەو ئەنجامەی کە
    بارستەی نەهەنگی شین زیاتر دەبێت،
  • 4:25 - 4:27
    ئەو وزەیەی کە لەشی داوای دەکات
    زۆرخێراتر بەرز دەبێتەوە
  • 4:27 - 4:31
    وەک لەو وزە زیادەیەی کە لە
    خواردنەکەیان بە دەستی دێنن
  • 4:31 - 4:36
    لە کاتی وەستانی نەهەنگی شین،
    ڕێژەی خۆراکیان ١٥ جار زیاتر دەبێت
  • 4:36 - 4:40
    و ٥ جار زیاتر دەبێت لە کاتی مەلە کردنیان.
  • 4:40 - 4:41
    ژمێریارەکە نیشانی دەدەت
  • 4:41 - 4:45
    کە گەورەترین شوێنی خواردنەکەی دەتوانێ
    گەشە بکات بۆ ٣٣ مەتر
  • 4:45 - 4:47
    ڕێک بارستەی نەهەنگی شینە.
  • 4:47 - 4:50
    دەردەکەوێت نەهەنگی شین دەیەوێت
    زۆر سوپاسی کڕیل بکات بۆ:
  • 4:50 - 4:51
    ڕێک و پێکی، گەشە و خۆگونجاندنیان
  • 4:51 - 4:55
    کە ئاسایی نییە ئەگەر کریل زۆربچووک نەبوایە.
  • 4:55 - 4:57
    باوەر پێنەکراە ئەو زیندەوەرە بچووکانە
  • 4:57 - 5:00
    ڕێگەیان بۆ نەهەنگی شین خۆشکرد بۆ ئەوەی
    گەورەترین
  • 5:00 - 5:02
    بارستاییان هەبێت لەسەر هەسارە شینەکەمان.
  • 5:02 - 5:04
    وا دەکات بیر لە پەندێکی پێشینان بکەیتەوە
  • 5:04 - 5:06
    "تۆ ئەو شتەیەت کە دەیخۆیت"
  • 5:06 - 5:09
    بەڕاستی ئەوە جێبەجی دەکرێت
    لە جیهانی نەهەنگی شین.
Title:
بۆچی نەهەنگی شین زۆر قەبەیە؟ ئاشا دی ڤۆس
Description:

دەتوانی وانەکە لێرە ببینی:
http://ed.ted.com/lessons/why-are-blue_whales-so--enormous-asha-de-vos

نەهەنگی شین گەورەترین ئاژەڵە لە هەسارەکەمان، بەلام چی یارمەتی ئەوان دەدات بۆ ئەوەی بە قەبارەی یاریگایەکی یاری باسکە گەشە بکەن؟ ئاشا دی ڤۆس ڕونیکردەوە کە بارستایی کریل وا دەکا ببێتە خواردنی سەرەکی بۆ نەهەنگەکان_هەروەک نەهەنگی دروستکراوە بۆ خواردنی کڕیل ( هەروەها کڕیل دروستکراوە بۆ ئەوەی بخورێ لە لایەن نەهەنگی شین)
وانەکە لە لایەن ئاشا دی ڤۆس، بەرهەمهێنانی لە لایەن کۆگنێتڤ میدیا
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:21

Kurdish (Central) subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.