Return to Video

Neden Edgar Allan Poe okumalısınız? - Scott Peeples

  • 0:07 - 0:10
    Geniş bir alnın üzerindeki
    dağınık siyah saçlar,
  • 0:11 - 0:13
    hastalıklı bir solgunluk
  • 0:13 - 0:16
    ve derin bir zeka ile daha da derin
    bir yorgunluğu yansıtan
  • 0:17 - 0:19
    siyah ve çökük gözler.
  • 0:20 - 0:24
    Edgar Allan Poe'nun görünüşü
    hemen fark edilebilir değildir,
  • 0:24 - 0:27
    bu nedenle şöhretine gayet uymaktadır.
  • 0:27 - 0:31
    İnen sarkaç palanın
    altına bağlanmış mahkumdan,
  • 0:31 - 0:35
    anlatıcının odasını terk etmeyi
    reddeden kuzguna kadar
  • 0:35 - 0:39
    Poe'nun korkunç
    ve çığır açıcı gotik hikayeleri
  • 0:39 - 0:42
    edebiyat üzerinde kalıcı bir iz bıraktı.
  • 0:43 - 0:46
    Peki Edgar Allan Poe'yu
    en iyi Amerikan yazarlardan
  • 0:46 - 0:49
    biri yapan şey tam olarak nedir?
  • 0:49 - 0:52
    Sonuçta korku o dönemde
    pek çok yazar tarafından denenen
  • 0:52 - 0:54
    popüler bir türdü.
  • 0:54 - 1:00
    Ama Poe biçim ve biçeme verdiği
    önem sayesinde ön plana çıktı.
  • 1:00 - 1:02
    Bir edebiyat eleştirmeni olarak
  • 1:02 - 1:05
    kısa hikaye biçimi için
    iki ana kural belirledi:
  • 1:06 - 1:08
    Bir oturuşta okunacak kadar kısa olmalıydı
  • 1:08 - 1:11
    ve her kelimesi
    amacına hizmet etmeliydi.
  • 1:12 - 1:13
    Bu kurallarda uzmanlaşarak
  • 1:13 - 1:16
    Poe okuyucunun dikkatini topluyor
  • 1:16 - 1:19
    ve onları yoğun ve eşsiz bir
    tecrübeyle ödüllendiriyor.
  • 1:20 - 1:23
    Poe buna etkinin birliği adını veriyor.
  • 1:23 - 1:27
    Korkutucu olsa da
    bu etki korkunun ötesine geçiyor.
  • 1:27 - 1:32
    Poe'nun hikayeleri şiddet ve korkuyu;
    aşkın, kederin ve suçluluğun
  • 1:32 - 1:33
    paradoks
  • 1:33 - 1:34
    ve
  • 1:34 - 1:35
    gizemlerini
  • 1:35 - 1:39
    basit yorumlar ve kesin ahlaki mesajlar
    vermeden açıklamak için kullanıyor.
  • 1:39 - 1:42
    Sık sık doğaüstü öğelere
    işaret etse de
  • 1:42 - 1:46
    keşfettikleri asıl karanlık insan zihni
  • 1:46 - 1:48
    ve kendine zarar verme eğilimi.
  • 1:49 - 1:52
    "Gammaz Yürek"te
    korkunç bir cinayet
  • 1:52 - 1:56
    katilin kurbana duyduğu şefkat
    ve empati ile yan yana yer alıyor.
  • 1:56 - 1:59
    Bu bağ kısa sürede katilin
    peşine düşmeye başlıyor.
  • 1:59 - 2:02
    "Ligeia"nın ana karakteri
  • 2:02 - 2:06
    kocasının ikinci eşinin
    cesediyle ölümden dönüyor-
  • 2:06 - 2:09
    ya da afyon bağımlısı yazar
    öyle olduğunu düşünüyor.
  • 2:10 - 2:12
    “William Wilson”un kahramanı,
  • 2:12 - 2:16
    onu takip ettiğini düşündüğü
    bir insana şiddetle karşı çıktığında
  • 2:16 - 2:19
    sadece kendi görüntüsüne
    aynada bakmaya başlamış olabilir.
  • 2:20 - 2:23
    Güvenilir olmayan
    anlatıcıların öncü kullanımıyla Poe,
  • 2:23 - 2:26
    okuyucuları bir hikaye anlatıcısının
    yanlış yorumlayabileceği
  • 2:26 - 2:29
    ya da ilgili oldukları olaylar
    hakkında yalan söylediğinde
  • 2:29 - 2:33
    karar vermesi gereken
    aktif katılımcılara dönüştürüyor.
  • 2:33 - 2:36
    Kısa korku hikayeleriyle
    tanınmasına rağmen,
  • 2:36 - 2:39
    Poe aslında on dokuzuncu yüzyılın
  • 2:39 - 2:42
    en çok yönlü
    ve deneysel yazarlarından biriydi.
  • 2:42 - 2:45
    Dedektif hikâyesini bildiğimiz şekliyle,
  • 2:45 - 2:47
    “Morgue Sokağı Cinayeti”,
  • 2:47 - 2:50
    “Marie Roget'in Gizemi”
  • 2:50 - 2:52
    ve “Çalınan Mektup” ile icat etti.
  • 2:52 - 2:55
    Her üçü de dehasını
    ve olağandışı güçlerini kullanan
  • 2:55 - 2:57
    ve polisin
  • 2:57 - 3:02
    kafasını karıştıran
    suçları çözmek için kararlı olan,
  • 3:02 - 3:04
    akıl veren dedektif
    C. Auguste Dupin'i karakterize ediyor.
  • 3:04 - 3:08
    Poe ayrıca, sosyal ve
    edebi eğilimlerin hicivlerini de yazdı
  • 3:08 - 3:12
    ve bazı durumlarda
    öngörülen bilim kurguyla dalga geçti.
  • 3:12 - 3:15
    Bunlar ay için
    bir balon seferinin hesabını
  • 3:15 - 3:19
    ve ölen bir hastayı
    hipnotik bir transa soktuğu,
  • 3:19 - 3:22
    böylece diğer taraftan konuşabildiği
    bir raporu içeriyordu.
  • 3:22 - 3:26
    Poe, Güney Kutbu'na bir yolculuk
    ve astrofizik üzerine
  • 3:26 - 3:29
    bir inceleme hakkında
    macera romanı bile yazdı,
  • 3:29 - 3:31
    editör olarak çalışırken
  • 3:31 - 3:35
    yüzlerce sayfa kitap eleştirisi
    ve edebi teori üretiyordu.
  • 3:36 - 3:40
    Poe’nun kariyerinin takdiri şiirleri
    olmadan tamamlanmayacaktır:
  • 3:40 - 3:42
    Unutulmaz ve hipnotik.
  • 3:42 - 3:46
    Onun en tanınmış şiirleri
    kederin şarkıları ya da kendi sözleriyle
  • 3:46 - 3:49
    “kederli ve hiç bitmeyen hatıra”.
  • 3:50 - 3:54
    Konuşmacının sadece
    tek bir sesi tekrarlayan bir kuş üzerine
  • 3:54 - 3:56
    üzüntüsünü yansıttığı “The Raven”,
  • 3:56 - 3:58
    Poe'yi ünlü yaptı.
  • 3:58 - 4:00
    Edebi başarısına rağmen,
  • 4:00 - 4:02
    Poe kariyeri boyunca
    sefalet içinde yaşadı
  • 4:02 - 4:06
    ve kişisel hayatı
    yazılarındaki gibi karanlıktı.
  • 4:06 - 4:09
    İkisi de 24 yaşında
    tüberkülozdan ölen karısı
  • 4:09 - 4:13
    ve annesinin kayıpları
    Poe'ya musallat olmuştu.
  • 4:13 - 4:15
    Poe alkol bağımlığı ile mücadele etti
  • 4:15 - 4:18
    ve sıklıkla diğer
    yazarlar tarafından sinirlendirildi.
  • 4:18 - 4:23
    Şöhretinin büyük bir kısmı, öldükten sonra
    yapılan çok dağınık uyarlamalardan geldi.
  • 4:24 - 4:28
    Yine de yazılarının benzer okuyucu
    ve yazarların nesillerine
  • 4:28 - 4:33
    ne kadar zevk ve ilham kaynağı
    getireceğini bildiyse de,
  • 4:33 - 4:37
    o ünlü göz kamaştırıcı vecize
    bir gülümseme getirmiş olabilir.
Title:
Neden Edgar Allan Poe okumalısınız? - Scott Peeples
Speaker:
Scott Peeples
Description:

Mahkum, inen bir sarkaç bıçağı altına sarıldı. Anlatıcının odasından ayrılmayı reddeden bir kuzgun. Döşeme tahtalarının altına gömülen bir kalp. Poe’nin tuhaf ve yenilikçi gotik korku hikayeleri edebiyat üzerinde ebedî bir iz bıraktı. Ama, Edgar Allan Poe'yu en iyi Amerikan yazarlardan biri yapan şey nedir? Scott Peeples araştırıyor. Compote Collective'in yönettiği Scott Peeples'ın dersi.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:53

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.