1
00:00:06,663 --> 00:00:10,395
Geniş bir alnın üzerindeki
dağınık siyah saçlar,

2
00:00:10,805 --> 00:00:12,553
hastalıklı bir solgunluk

3
00:00:12,553 --> 00:00:16,309
ve derin bir zeka ile daha da derin
bir yorgunluğu yansıtan

4
00:00:16,609 --> 00:00:19,139
siyah ve çökük gözler.

5
00:00:20,049 --> 00:00:24,162
Edgar Allan Poe'nun görünüşü
hemen fark edilebilir değildir,

6
00:00:24,282 --> 00:00:27,050
bu nedenle şöhretine gayet uymaktadır.

7
00:00:27,310 --> 00:00:30,984
İnen sarkaç palanın
altına bağlanmış mahkumdan,

8
00:00:31,014 --> 00:00:34,821
anlatıcının odasını terk etmeyi
reddeden kuzguna kadar

9
00:00:34,951 --> 00:00:39,100
Poe'nun korkunç
ve çığır açıcı gotik hikayeleri

10
00:00:39,390 --> 00:00:42,128
edebiyat üzerinde kalıcı bir iz bıraktı.

11
00:00:43,058 --> 00:00:46,463
Peki Edgar Allan Poe'yu
en iyi Amerikan yazarlardan

12
00:00:46,463 --> 00:00:48,727
biri yapan şey tam olarak nedir?

13
00:00:48,727 --> 00:00:52,234
Sonuçta korku o dönemde 
pek çok yazar tarafından denenen

14
00:00:52,234 --> 00:00:53,846
popüler bir türdü.

15
00:00:54,286 --> 00:00:59,881
Ama Poe biçim ve biçeme verdiği
önem sayesinde ön plana çıktı.

16
00:01:00,261 --> 00:01:01,874
Bir edebiyat eleştirmeni olarak

17
00:01:01,874 --> 00:01:05,272
kısa hikaye biçimi için
iki ana kural belirledi:

18
00:01:05,502 --> 00:01:08,124
Bir oturuşta okunacak kadar kısa olmalıydı

19
00:01:08,124 --> 00:01:11,357
ve her kelimesi
amacına hizmet etmeliydi.

20
00:01:11,707 --> 00:01:13,380
Bu kurallarda uzmanlaşarak

21
00:01:13,380 --> 00:01:15,547
Poe okuyucunun dikkatini topluyor

22
00:01:15,547 --> 00:01:19,344
ve onları yoğun ve eşsiz bir
tecrübeyle ödüllendiriyor.

23
00:01:19,864 --> 00:01:22,819
Poe buna etkinin birliği adını veriyor.

24
00:01:23,219 --> 00:01:26,957
Korkutucu olsa da
bu etki korkunun ötesine geçiyor.

25
00:01:27,087 --> 00:01:31,897
Poe'nun hikayeleri şiddet ve korkuyu;
aşkın, kederin ve suçluluğun

26
00:01:31,897 --> 00:01:32,886
paradoks

27
00:01:32,886 --> 00:01:33,693
ve

28
00:01:33,693 --> 00:01:34,802
gizemlerini

29
00:01:34,802 --> 00:01:38,961
basit yorumlar ve kesin ahlaki mesajlar
vermeden açıklamak için kullanıyor.

30
00:01:39,451 --> 00:01:42,075
Sık sık doğaüstü öğelere 
işaret etse de

31
00:01:42,075 --> 00:01:45,906
keşfettikleri asıl karanlık insan zihni

32
00:01:46,236 --> 00:01:48,429
ve kendine zarar verme eğilimi.

33
00:01:49,029 --> 00:01:51,788
"Gammaz Yürek"te 
korkunç bir cinayet

34
00:01:51,788 --> 00:01:55,704
katilin kurbana duyduğu şefkat
ve empati ile yan yana yer alıyor.

35
00:01:55,964 --> 00:01:58,969
Bu bağ kısa sürede katilin
peşine düşmeye başlıyor.

36
00:01:59,239 --> 00:02:02,131
"Ligeia"nın ana karakteri

37
00:02:02,131 --> 00:02:05,638
kocasının ikinci eşinin
cesediyle ölümden dönüyor-

38
00:02:05,968 --> 00:02:09,183
ya da afyon bağımlısı yazar
öyle olduğunu düşünüyor.

39
00:02:09,543 --> 00:02:12,105
“William Wilson”un kahramanı,

40
00:02:12,105 --> 00:02:15,671
onu takip ettiğini düşündüğü 
bir insana şiddetle karşı çıktığında

41
00:02:15,671 --> 00:02:19,075
sadece kendi görüntüsüne
aynada bakmaya başlamış olabilir.

42
00:02:19,515 --> 00:02:23,188
Güvenilir olmayan
anlatıcıların öncü kullanımıyla Poe,

43
00:02:23,188 --> 00:02:26,185
okuyucuları bir hikaye anlatıcısının
yanlış yorumlayabileceği

44
00:02:26,185 --> 00:02:29,424
ya da ilgili oldukları olaylar
hakkında yalan söylediğinde

45
00:02:29,424 --> 00:02:32,681
karar vermesi gereken
aktif katılımcılara dönüştürüyor.

46
00:02:33,181 --> 00:02:36,283
Kısa korku hikayeleriyle
tanınmasına rağmen,

47
00:02:36,283 --> 00:02:38,805
Poe aslında on dokuzuncu yüzyılın

48
00:02:38,805 --> 00:02:41,848
en çok yönlü
ve deneysel yazarlarından biriydi.

49
00:02:42,268 --> 00:02:44,728
Dedektif hikâyesini bildiğimiz şekliyle,

50
00:02:44,728 --> 00:02:46,857
“Morgue Sokağı Cinayeti”,

51
00:02:46,857 --> 00:02:49,652
“Marie Roget'in Gizemi”

52
00:02:49,652 --> 00:02:51,504
ve “Çalınan Mektup” ile icat etti.

53
00:02:51,944 --> 00:02:54,854
Her üçü de dehasını
ve olağandışı güçlerini kullanan

54
00:02:54,854 --> 00:02:56,898
ve polisin

55
00:02:56,898 --> 00:03:01,501
kafasını karıştıran
suçları çözmek için kararlı olan,

56
00:03:01,501 --> 00:03:04,228
akıl veren dedektif
C. Auguste Dupin'i karakterize ediyor.

57
00:03:04,418 --> 00:03:07,767
Poe ayrıca, sosyal ve
edebi eğilimlerin hicivlerini de yazdı

58
00:03:07,767 --> 00:03:11,648
ve bazı durumlarda
öngörülen bilim kurguyla dalga geçti.

59
00:03:11,978 --> 00:03:15,409
Bunlar ay için
bir balon seferinin hesabını

60
00:03:15,409 --> 00:03:19,306
ve ölen bir hastayı
hipnotik bir transa soktuğu,

61
00:03:19,306 --> 00:03:22,063
böylece diğer taraftan konuşabildiği
bir raporu içeriyordu.

62
00:03:22,233 --> 00:03:26,100
Poe, Güney Kutbu'na bir yolculuk
ve astrofizik üzerine

63
00:03:26,100 --> 00:03:28,799
bir inceleme hakkında
macera romanı bile yazdı,

64
00:03:29,319 --> 00:03:31,100
editör olarak çalışırken

65
00:03:31,100 --> 00:03:35,269
yüzlerce sayfa kitap eleştirisi
ve edebi teori üretiyordu.

66
00:03:35,669 --> 00:03:40,064
Poe’nun kariyerinin takdiri şiirleri
olmadan tamamlanmayacaktır:

67
00:03:40,064 --> 00:03:42,029
Unutulmaz ve hipnotik.

68
00:03:42,179 --> 00:03:46,387
Onun en tanınmış şiirleri
kederin şarkıları ya da kendi sözleriyle

69
00:03:46,387 --> 00:03:49,445
“kederli ve hiç bitmeyen hatıra”.

70
00:03:49,845 --> 00:03:53,632
Konuşmacının sadece
tek bir sesi tekrarlayan bir kuş üzerine

71
00:03:53,632 --> 00:03:55,933
üzüntüsünü yansıttığı “The Raven”,

72
00:03:55,933 --> 00:03:57,500
Poe'yi ünlü yaptı.

73
00:03:57,810 --> 00:03:59,694
Edebi başarısına rağmen,

74
00:03:59,694 --> 00:04:02,010
Poe kariyeri boyunca
sefalet içinde yaşadı

75
00:04:02,010 --> 00:04:05,630
ve kişisel hayatı
yazılarındaki gibi karanlıktı.

76
00:04:05,920 --> 00:04:09,457
İkisi de 24 yaşında
tüberkülozdan ölen karısı

77
00:04:09,457 --> 00:04:12,734
ve annesinin kayıpları
Poe'ya musallat olmuştu.

78
00:04:13,054 --> 00:04:15,048
Poe alkol bağımlığı ile mücadele etti

79
00:04:15,048 --> 00:04:17,592
ve sıklıkla diğer
yazarlar tarafından sinirlendirildi.

80
00:04:18,012 --> 00:04:23,465
Şöhretinin büyük bir kısmı, öldükten sonra
yapılan çok dağınık uyarlamalardan geldi.

81
00:04:23,835 --> 00:04:28,064
Yine de yazılarının benzer okuyucu
ve yazarların nesillerine

82
00:04:28,064 --> 00:04:32,569
ne kadar zevk ve ilham kaynağı
getireceğini bildiyse de,

83
00:04:32,569 --> 00:04:37,447
o ünlü göz kamaştırıcı vecize
bir gülümseme getirmiş olabilir.