Лекција од најдолгата студија за човечкиот развој

Во изминатите 70 години, британските научници имаат проучувано илјадници деца во текот на нивните животи, за да откријат зошто некои завршуваат среќни и здрави додека други имаат потешкотии. Ова е најдолгата студија за човечкиот развој во светот која прикажува некои од најпроучуваните луѓе на планетата и го менува начинот на кој живееме, учиме и се однесуваме како родители. Низ јасниот приказ на Хелен Пеарсон, научник и новинар, дознаваме важни и едноставни вистини за животот и доброто воспитување.

Денес сакам нешто да ви признам,

но прво ќе ви поставам две прашања.

Колкумина од вас тука имате деца?

И колкумина сте сигурни дека

знаете како да ги воспитате вашите деца

на најдобриот начин?

(Смеа)

Добро,не гледам многу
кренати раце за второто прашање,

и јас го признавам истото.

Имам три сина,

имаат три, девет и дванаесет години.

Како и вие, и многу други родители,

да бидам искрена,
не ми е многу јасно што правам.

Сакам да бидат здрави и среќни во животот,

но не знам што треба да правам

за да сум сигурна дека се здрави и среќни.

Има толку многу книги кои нудат
спротивставени совети.

Навистина премногу,

затоа, го правам тоа во нивните животи
со попатни одлуки.

Но, нешто ме промени пред неколку години

кога дознав една мала тајна
што ја имаме во Британија.

Тоа ми помогна да станам посамоуверена
во воспитувањето на моите деца

и дознав многу за тоа како може
општеството да им помогне на децата.

Денес сакам да ја споделам
тајната со вас.

Изминатите 70 години,

британските научници имаат следено
илјадници деца во текот на нивните животи

како дел од една чудесна научна студија.

Нема ништо слично на неа во светот.

Да се собираат податоци за илјадници деца

е навистина моќна работа,

зашто можеме да ги
споредиме оние, на пример

кои се добри ученици, и како возрасни
се среќни, здрави и богати.

и оние кои повеќе се мачат,

и потоа можеме
да ги анализираме собраните податоци

и да се обидеме да дознаеме
зошто животот им бил поинаков.

Ова е британско истражување
и приказната е малку чудна.

Започна во 1946-та

неколку месеци
по завршувањето на војната;

научниците сакале да дознаат

како им е на жените кои
имале бебиња во тој период.

Ја спровеле оваа обемна анкета за мајки

и завршиле со регистрирањето
на речиси сите бебиња

родени во Англија,Шкотска и Велс
во една недела.

Биле околу 14.000 бебиња.

Прашањата кои им биле поставени на жените

се многу различни од оние
кои би ги прашале денес.

Денес звучат многу застарени.

Прашувале, на пример:

„За време на бременоста,

дали ја добивавте додатната количина
од 1/2 литар млеко дневно? “

„Колку потрошивте на корсети,
труднички фустани,

ноќници, килоти и градници? “

Ова ми е омиленото прашање:

„Кој се грижеше за вашиот сопруг
додека бевте со бебето во постела?“

(Смеа)

Ова повоено истражување
заврши толку успешно

што научниците пак го спроведоа.

Ги регистрираа раѓањата на илјадници
бебиња родени во 1958-та

и повеќе илјадници во 1970-та.

Пак го направија тоа на почетокот на 90-те

и уште еднаш на почетокот на 21 век.

Вкупно, над 70.000 деца се опфатени
во истражувањето

во текот на пет генерации.

Ги нарекоа Британски родилни групи.

Научниците имаат забележано
уште повеќе податоци

за овие лица низ годините оттогаш.

Збирот на податоци кои се собрани

е назамислив за човечкиот ум.

Станува збор за илјадници анкетни страници

и терабајти на компјутерски податоци.

Научниците исто собраа
огромен збир на примероци од ткива,

кои содржат прамени коса,
парчиња нокти, бебешки заби и ДНК.

Собраа дури и 9.000 плаценти од раѓања

кои се пастеризирани во пластични
садови во безбедни магацини.

Овој проект е единствен-

ниту една друга земја во светот
нема толку подробни податоци

за деца низ генерации.

Овие се едни од најтемелно
проучените луѓе на планетата.

Од податоците, кои се бесценети
за научниците,

произлегоа над 6.000 академски трудови.

Но, денес сакам да се осврнам
само на еден податок-

можеби најневеројатното
откритие од ова значајна студија.

Тоа е нешто што ме допре и мене лично,

зашто зборува како да ја примениме
науката за доброто на нашите деца.

Да почнеме со лошите вести прво.

Можеби најголемата порака
од ова истражување е следната:

не се раѓајте во сиромаштија или немаштија,

бидејќи ако се случи тоа,

веројатно ќе имате
тешкотии во животот.

Многу од овие деца се родени
во сиромашни семејства

или во работнички семејства,
збиени домови и други проблеми.

Јасно е дека овие обесправени деца

веројатно повеќе се
мачеле во секоја област.

Поголема била веројатноста
да се послаби ученици,

да имале полоша работа и помала плата.

Можеби е очигледно

но некои од резултатите
се изненадувачки, така што

децата кои имале тежок почеток на живот

биле со покревко здравје
како возрасни.

Можеби и повеќе склони на дебелина,

со повисок крвен притисок,

а потоа низ текот на децении

со послабо паметење, влошено здравје
и рана смрт.

Зборувам за тоа што се случило подоцна,

но некои од овие разлики се појавуваат
на изненадувачки рана возраст.

Во едно истражување,

деца кои растеле во сиромаштија

биле речиси една година поназад од
побогатите деца на училишните тестирања

и тоа на возраст од три години.

Вакви видови на разлики
се откривани низ генерации.

Тоа значи дека почетните околности
имаат огромно влијание

на тоа како ќе се одвива
остатокот од нашиот живот.

Да дознаеме зошто е тоа така

е едно од најтешките прашања
со кои се соочуваме денес.

Значи, еве го.

Првата лекција за успешен живот е ова:

изберете ги внимателно своите родители.

(Смеа)

Не раѓајте се во сиромашни
и оскудни семејства.

Сигурна сум дека го гледате
проблемот тука.

Не можеме да ги бираме родителите,
и колку тие ќе заработуваат,

но ова истражување дава
и доза на оптизмизам

покажувајќи дека не секој
кој почнал без привилегии

завршил во тешки околности.

Знаеме дека многу
имаат тешки почетоци,

но сепак успеваат да дојдат до некаде.

Ова истражување објаснува како.

Втората лекција е ова:

родителите навистина се важни.

Во истражувањето,

децата кои имале посветени родители,

кои имале амбиции за нивната иднина,

ги избегнале тешките почетоци.

Родителите и она што тие
го прават е навистина важно,

особено во првата година од животот.

Ќе ви дадам пример.

Во една студија,

научниците набљудувале околу 17.000 деца
родени во 1970-та.

Ги анализирале бројните
податоци кои си собрале

за да откријат

што им овозможи на децата
кои имале тежок почеток

да истраат и успеат на училиште.

Со други зборови, кои успеале и покрај сѐ.

Податоците покажале дека најважното
нешто од сѐ, се родителите.

Имањето на посветени, заинтересирани
родители во првите години од животот

било тесно повразно со подоцнежниот
успех на децата на училиште.

Всушност, малите нешта
кои ги прават родителите

имаат врска со добрите
резултати на децата.

Да се зборува со детето, да се слуша,

да се одоговара со топлина,

да се учат со него буквите и броевите,

да се оди на излети и посети.

Да му се чита на детето секојдневно
е многу важно, истотака.

Во една студија,

децата на кои родителите секојдневно
им читале на 5-год. возраст,

и се интересирале за нивното образование
на 10 год. возраст

имале помалку шанси да живеат
во сиромаштија на 30-год. возраст,

за разлика од оние чии родители
не го правеле тоа.

Постојат големи предизвици
при толкувањето на овој вид наука.

Истражувањата покажуваат дека одредени
нешта кои ги прават родителите

се поврзани со позитивните
резултати за децата,

но не знаеме дали тоа однесување
ги дава добрите резултати

или постојат некои други фактори.

На пример, треба
да ги земем предвид и гените,

што е друга тема веќе.

Но,научниците кои работат
на ова истражување,

работат напорно да дојдат до причините

и еве една студија која посебно ја сакам.

Во неа,

се набљудуваа навиките
на легнување на 10.000 деца

родени на почетокот на милениумот.

Дали децата легнуваат во редовно време,

или дали тоа се менува
во текот на неделата.

Податоците покажуваат дека децата
кои оделе на спиење во различно време

имале проблеми со однесувањето,

додека оние кои редовно оделе на спиење

покажале подобрување во однесувањето

и тоа е најзначајно

бидејќи се потврдило
дека навиките на легнување

допринеле нештата да бидат
подобри за децата.

Еве уште еден пример.

Овде,

научниците набљудувале деца
кои читале од задоволство.

Тоа значи читале списанија,
сликовници,раскази.

Податоците покажале дека
деца кои читале од задоволство

на возраст од 5 и 10 год.

имале поголеми шанси во просек
да бидат подобри на училиште,

на школските тестови подоцна во животот.

Не само на тестовите за читање,

туку за правопис и математика истотака.

Истражувањето се обиде
да ги контролира нејасните фактори

и се набљудуваа деца
кои биле еднакво интелигентни

и од иста социјално-класна структура.

Се покажа дека читањето
им помогнало на децата

да одат напред и бидат подобри
на школските тестови подоцна.

На почетокот реков,

дека првата лекција од истражувањето

е да не се родите во сиромаштија
или немаштија,

бидејќи тие деца имаат
изгледи за потежок живот.

Потоа реков дека воспитувањето е важно.

и дека доброто воспитување

им помага на децата и покрај сè

да ги надминат почетните препреки.

Чекајте,

дали тоа значи дека сиромаштијата
воопшто не е важна?

Може да тврдите дека не е важно
ако детето е родено сиромашно,

сè додека неговите родители
се добри родители, ќе биде добро.

Не верувам дека е така.

Истражувањето покажува дека
сиромаштијата и воспитувањето се важни.

Едно истражување направи проценка

кај деца кои израснале
во трајна сиромаштија

за да се види какви биле како ученици.

Податоците покажале

дека иако родителите исправно постапувале-

ги легнувале на време,

им читале секојдневно и сè друго-

само толку успеале.

Доброто воспитание
само го намали образовниот јаз

меѓу богатите и сиромашните деца
за околу 50%.

Тоа значи дека сиромаштијата
остава траен белег

и ако навистина сакаме
да возможиме успех и благосостојба

за наредните генерации,

од исклучителна важност е да се справиме
со детската сиромаштија.

Што значи тоа за сите нас?

Има лекции кои можеме
да ги научиме и примениме?

Како научник и новинар,

сакам науката да го поткрепи
моето воспитување

и ви велам,кога ги карате децате

да легнат на време,

навистина помага
да ја имате при рака науката.

(Смеа)

Не би било прекрасно да знаеме

дека сè што треба за да имаме
успешни и среќни деца

е да им зборуваме, да се интересираме
за нивната иднина,

да ги легнуваме на време
и да им даваме да читаат?

Работата ќе е завршена.

Можете да замислите,

одговорите не се толку едноставни.

Ова истражување согледува што се случува

со илјадници деца во просек

но не кажува што ќе му помогне
на моето или вашето дете

или на било кое дете.

На крај, нашите деца
ќе одат по сопствен пат

и тоа е делумно предодредено
од наследените гени

и секако, од искуството
кое ќе го стекнуваат во животот,

заедно со нашите односи како родители.

Ќе ви кажам што направив јас
откако го научив ова.

Малку ми е непријатно.

Сфатив дека сум многу зафатена
со работата,

за иронија на судбината,

додека учев и пишував за ова истражување
за британските деца,

имаше денови кога едвај зборував
со моите британски деца.

Така, решивме да имаме време за разговор

што е околу 15 мин. на крајот на денот

кога им зборуваме и ги слушаме децата.

Сега сум на добар пат да ги прашувам
што правеле во денот,

да им покажам дека ми значи
како се на училиште.

Се разбира, проверувам
дали имаат што да читаат.

Им велам дека имам
амбиции за нивната иднина,

и дека можат да бидат среќни
и да прават големи нешта.

Не знам дали нешто од сето
тоа ќе направи промена,

но убедена сум дека нема да им наштети,

дури може нешто добро да им донесе.

На крај, ако сакаме среќни деца,

треба да ја слушаме науката

и се разбира

да ги слушаме сопствените деца.

Ви благодарам!