Return to Video

Dzień z życia medyka w starożytnym Egipcie - Elizabeth Cox

  • 0:07 - 0:10
    Jest upalny poranek w Memfis w Egipcie.
  • 0:10 - 0:12
    Pierwsze promienie słońca oświetlają Nil.
  • 0:12 - 0:14
    Peseshet sprawdza zapasy.
  • 0:14 - 0:15
    Miód,
  • 0:15 - 0:16
    czosnek,
  • 0:16 - 0:16
    kmin,
  • 0:16 - 0:17
    liście akacji,
  • 0:17 - 0:19
    olejek cedrowy.
  • 0:19 - 0:23
    Ma wszystko, czego potrzebuje
    do leczenia pacjentów.
  • 0:23 - 0:26
    Peseshet jest swnw, czyli medykiem.
  • 0:26 - 0:27
    Żeby nim zostać,
  • 0:27 - 0:29
    musiała nauczyć się pisać
  • 0:29 - 0:35
    i przestudiować medyczne papirusy
    gromadzone w Per Ankh, Domu Życia.
  • 0:35 - 0:37
    Teraz sama tu naucza.
  • 0:37 - 0:41
    Jednak zanim zacznie,
    Peseshet przyjmuje pacjenta.
  • 0:41 - 0:45
    Jeden z robotników budujących
    świątynię zranił się w rękę.
  • 0:45 - 0:46
    Kiedy Peseshet dociera na miejsce,
  • 0:46 - 0:48
    widzi, że ręka robotnika jest złamana.
  • 0:48 - 0:53
    To skomplikowane i wieloodłamowe złamanie.
  • 0:53 - 0:56
    Peseshet unieruchamia kończynę.
  • 0:57 - 0:59
    Dalej kieruje się do Domu Życia.
  • 0:59 - 1:03
    Po drodze zatrzymuje ją kobieta,
  • 1:03 - 1:06
    której syna ukąsił skorpion.
  • 1:06 - 1:11
    Peseshet widziała wiele takich ran
    i dokładnie wie, co robić.
  • 1:11 - 1:14
    Musi wypowiedzieć zaklęcie,
    żeby pozbyć się toksyn.
  • 1:14 - 1:18
    Recytuje zaklęcie i przyzywa Selkit,
  • 1:18 - 1:21
    boginię medyków i jadowitych stworzeń.
  • 1:21 - 1:26
    Peseshet wypowiada zaklęcie,
    jakby sama była boginią.
  • 1:26 - 1:30
    To władcze podejście
    ma największe szanse powodzenia.
  • 1:30 - 1:32
    Po wypowiedzeniu ostatniego wersu
  • 1:32 - 1:36
    wycina truciznę nożem,
    tak na wszelki wypadek.
  • 1:36 - 1:40
    Peseshet już miała się oddalić,
    ale kobieta ma jeszcze pytanie.
  • 1:40 - 1:43
    Chce się dowiedzieć, czy jest w ciąży.
  • 1:43 - 1:46
    Peseshet objaśnia, jak wykonać
    niezawodny test ciążowy.
  • 1:46 - 1:50
    Trzeba zasadzić dwa ziarna,
    jęczmień i pszenicę.
  • 1:50 - 1:52
    Należy oddawać na nie mocz każdego dnia.
  • 1:52 - 1:55
    Jeśli wykiełkują, oznacza to ciążę.
  • 1:55 - 1:57
    Sadzonka jęczmienia oznacza chłopca,
  • 1:57 - 2:00
    z kolei pszenica - dziewczynkę.
  • 2:00 - 2:04
    Peseshet radzi też modlić się
    do Hathor, bogini płodności.
  • 2:05 - 2:07
    Peseshet w końcu dociera do Domu Życia.
  • 2:07 - 2:10
    Napotyka tam medyka-kapłana Isesi.
  • 2:10 - 2:15
    Pozdrawia go uprzejmie,
    myśląc, że kapłani są zarozumiali.
  • 2:15 - 2:18
    Nie zazdrości mu, że jest neru pehut,
  • 2:18 - 2:22
    czyli w wolnym tłumaczeniu
    pasterzem odbytu rodziny królewskiej
  • 2:22 - 2:26
    czy stróżem królewskiego zadka.
  • 2:26 - 2:29
    Dom Życia jest pełen
  • 2:29 - 2:30
    skrybów,
  • 2:30 - 2:31
    kapłanów,
  • 2:31 - 2:31
    medyków
  • 2:31 - 2:32
    i studentów.
  • 2:32 - 2:35
    Zawiera papirusy o różnej tematyce,
  • 2:35 - 2:38
    nie tylko z zakresu medycyny.
  • 2:38 - 2:42
    Syn Peseshet kopiuje dokumenty.
  • 2:42 - 2:45
    To część jego kształcenia na skrybę.
  • 2:45 - 2:47
    Jest obiecującym uczniem,
  • 2:47 - 2:50
    ale został przyjęty do szkoły
    tylko dlatego, że Peseshet jest skrybą,
  • 2:50 - 2:52
    tak samo jak skrybą był jej ojciec.
  • 2:52 - 2:54
    Jeśli w rodzinie nie ma skryby,
  • 2:54 - 2:57
    chłopcom jest bardzo trudno,
    a dziewczynki prawie nie mają szans,
  • 2:57 - 3:00
    żeby rozpocząć kształcenie w tym kierunku.
  • 3:00 - 3:05
    Peseshet nadzoruje wszystkie
    kobiety-swnw w Memfis.
  • 3:05 - 3:07
    Mężczyźni mają swojego przełożonego,
  • 3:07 - 3:10
    bo nie chcą podlegać kobiecie.
  • 3:10 - 3:12
    Peseshet uczy dziś anatomii.
  • 3:12 - 3:15
    Przepytuje uczennice z metu,
  • 3:15 - 3:17
    czyli naczyń transportujących krew,
  • 3:17 - 3:18
    powietrze,
  • 3:18 - 3:19
    mocz,
  • 3:19 - 3:21
    a nawet złe duchy.
  • 3:21 - 3:23
    Peseshet już miała wychodzić,
  • 3:23 - 3:27
    kiedy chuda i blada kobieta stanęła
    w drzwiach i zaczęła błagać o badanie.
  • 3:27 - 3:30
    Ma dużego, bolącego guza na ręce.
  • 3:30 - 3:32
    Peseshet bada narośl.
  • 3:32 - 3:37
    Stwierdza, że to zimny i twardy krwiak.
  • 3:37 - 3:40
    Czytała o podobnych dolegliwościach,
    ale nigdy takiej nie widziała.
  • 3:40 - 3:44
    Nie ma żadnej kuracji,
    leku ani zaklęcia na tego guza.
  • 3:44 - 3:47
    Wszystkie papirusy radzą: nie rób nic.
  • 3:47 - 3:51
    Po przekazaniu złej nowiny
    Peseshet w końcu wychodzi.
  • 3:51 - 3:54
    Zatrzymuje się na progu Domu Życia
  • 3:54 - 3:56
    i podziwia miasto o zmierzchu.
  • 3:56 - 3:58
    Jak ciężko by nie pracowała,
  • 3:58 - 4:00
    zawsze się znajdzie pacjent,
    któremu nie można pomóc,
  • 4:00 - 4:02
    jak tamta kobieta z guzem.
  • 4:02 - 4:06
    Peseshet myśli o tym przez chwilę,
    ale nie ma czasu na roztrząsanie.
  • 4:06 - 4:07
    Za kilka tygodni
  • 4:07 - 4:09
    Nil zacznie wylewać jak co roku.
  • 4:09 - 4:12
    Zaczną wzrastać rośliny
    na przyszłoroczne żniwa,
  • 4:12 - 4:15
    a także będzie wielu nowych pacjentów.
Title:
Dzień z życia medyka w starożytnym Egipcie - Elizabeth Cox
Speaker:
Elizabeth Cox
Description:

Zobacz całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/a-day-in-the-life-of-an-ancient-egyptian-doctor-elizabeth-cox

Jest upalny poranek w Memfis w Egipcie, a pierwsze promienie słońca odbijają się od tafli Nilu. Peseshet sprawdza swoje zapasy. Ma wszystko, czego potrzebuje, by leczyć pacjentów: miód, czosnek, kmin, liście akacji i olejek cedrowy. Elizabeth Cox przedstawia w skrócie dzień z życia starożytnego egipskiego medyka.

Lekcja: Elizabeth Cox, animacja: Echo Bridge.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:30

Polish subtitles

Revisions