Bí ẩn "bốc mùi" của kích thích tố ở người

Có phải mùi hương làm chúng ta trở nên hấp dẫn? Khoa học thường thức nghĩ là có - kích thích tố (pheromone) gửi những tín hiệu về sự thu hút và hấp dẫn từ vùng nách của chúng ta đến những đối tượng tiềm năng. Nhưng, bất chấp những gì bạn từng nghe, không hề có một nghiên cứu nào kết luận rằng con người có những phân tử mùi đó. Trong bài nói chuyện thú vị này, nhà động vật học Tristram Wyatt giải thích về những sai sót cơ bản trong các nghiên cứu về pheromone gần đây, và hy vọng một tương lai mở ra những kiến thức về mùi hương thú vị và có khả năng làm thay đổi cuộc sống.

"Pheromone" là một từ rất quyền lực.

Nó kích thích tính dục, sự ruồng bỏ,
sự mất kiểm soát,

và bạn thấy đó,
nó là một từ rất quan trọng.

Nhưng từ này mới chỉ 50 tuổi.
Nó được phát minh vào năm 1959.

Bây giờ, nếu đem
từ đó lên các trang web,

có lẽ bạn đã làm rồi,

bạn sẽ thấy hàng triệu
lượt truy cập,

và hầu hết những trang này
cố gắng bán cho bạn

một thứ khôn cưỡng

với giá 10 đô-la hoặc hơn.

Đây là một
ý tưởng rất hấp dẫn,

và những phân tử
mà họ đề cập đến

nghe có vẻ rất
khoa học.

Chúng có rất nhiều âm tiết.

Những thứ như
androstenol, androstenone

hay androstenedione.

Chúng ngày càng tốt hơn,

và khi kết hợp với
áo khoác trắng của phòng thí nghiệm,

bạn phải tưởng tượng rằng

có một nền khoa học tuyệt vời
đằng sau nó.

Đáng buồn thay,
đây là những tuyên bố lừa đảo

được sự hỗ trợ của
khoa học tinh ranh.

Vấn đề là,
mặc dù còn rất nhiều

các nhà khoa học giỏi đang
nghiên cứu cái họ cho là

pheromones của con người,

và xuất bản chúng trên
các tạp chí uy tín,

về mặt cơ sở,

mặc dù có các thí nghiệm
rất tinh vi,

thật sự chẳng có khoa học
tử tế nào hậu thuẫn

bởi vì nó được dựa
trên một vấn đề,

không một ai từng trải qua
một cách có hệ thống

tất cả các mùi mà
con người tiết ra --

có hàng ngàn phân tử
được tiết ra.

Chúng ta là động vật có vú.
Chúng ta tiết ra rất nhiều mùi.

Không ai từng trải qua
một cách có hệ thống

để tìm xem các phân tử nào
thật sự là các pheromone.

Họ mới chỉ chọn ra
một vài,

mọi thí nghiệm
đều dựa trên chúng,

nhưng không có một
bằng chứng nào cả.

Điều đó không có nghĩa là

mùi hương không
quan trọng với con người.

Nó quan trọng, và một số người
đam mê nó thực sự,

một trong số đó
là Napoleon.

Câu chuyện nổi tiếng của ông,

khi kết thúc chiến dịch,

ông đã viết thư cho người yêu,
Nữ hoàng Josephine,

nói rằng: "Đừng tắm.
Anh đang về nhà."

(Cười)

Ông ta không muốn đánh mất
bất cứ mùi hương nào của bà ấy

trước khi ông ấy về nhà,

các bạn vẫn sẽ tìm thấy
trên các trang web

câu giễu cợt này.

Nhưng đồng thời,

tiền chúng ta chi
để làm mất mùi cơ thể

cũng ngang ngửa với số tiền

dùng để tạo mùi
cho cơ thể bằng nước hoa,

và nước hoa là một ngành
kinh doanh bạc tỷ.

Trong phần còn lại của bài nói
tối muốn nói

cho các bạn biết
pheromones thực sự là cái gì,

tại sao tôi nghĩ rằng
chúng ta, con người

có thể có pheromones,

nói cho bạn biết về
một số nhầm lẫn về pheromones,

và cuối cùng, tôi muốn
kết thúc với

một con đường đầy hứa hẹn

chỉ ra hướng ta sẽ phải đi.

Người Hy Lạp cổ đại biết rằng

loài chó giao tiếp bằng cách
gửi các tín hiệu vô hình.

Một con chó cái
trong thời gian động đực

gửi tín hiệu vô hình
đến những con chó đực

trong khu vực xung quanh,

không phải âm thanh,
mà là mùi hương.

Bạn có thể lấy
mùi từ con chó cái,

và con chó đực sẽ đuổi theo.

Nhưng vấn đề với những người

có thể nhìn thấy hiệu ứng này là

bạn không thể xác định phân tử.

Bạn không thể chứng minh
rằng nó là hóa học.

Vì vậy, tất nhiên,

mỗi loài động vật

sản xuất ra một lượng nhỏ

trong trường hợp của loài chó,

chó đực có thể ngửi được,
nhưng chúng ta thì không.

Vào năm 1959, một nhóm người Đức

sau 20 năm nghiên cứu các phân tử này,

đã pkhám phá ra, xác định được,
pheromone đầu tiên,

đó là pheromone giới tính
của một loài bướm đêm.

Đây là lựa chọn lấy cảm hứng từ
Adolf Butenandt và nhóm của ông ấy,

vì ông ấy cần nửa triệu con bướm đêm

để có đủ nguyên liệu
cho các phân tích hóa học.

Nhưng ông ấy đã tạo ra
một mẫu mô hình

về cách bạn nên làm
trong phân tích pheromone.

Ông ấy, về cơ bản, đã trải nghiệm
một cách có hệ thống,

rằng chỉ có phân tử được đề cập

mới có khả năng kích thích con đực,

chứ không phải những cái khác.

Ông ấy đã phân tích rất cẩn thận,

tổng hợp các phân tử,

sau đó, cố gắng tổng hợp
các phân tử trên con đực

để chúng phản ứng
và chỉ ra rằng

thực sự, là phân tử đó.

Chu kỳ kết thúc.

Đó là điều mà
không bao giờ xảy ra với con người:

không có gì có hệ thống,
không có màn trình diễn thực sự.

Với khái niệm mới đó,

chúng ta cần một từ mới,

đó là từ "pheromone",

và nó về cơ bản
khơi gợi hứng thú,

giữa các cá nhân,

từ năm 1959,
pheromones đã được tìm thấy

trong thế giới động vật,

ở con cái và con đực.

Đúng cho cả
loài dưới nước

như cá vàng và tôm hùm.

Hầu hết mọi động vật có vú

có một pheromone xác định,

một lượng lớn côn trùng cũng vậy.

Vậy nên, ta biết rằng

pheromone có tồn tại
trong thế giới động vật.

Con người thì sao?

Điều thứ nhất, dĩ nhiên,

chúng ta là động vật có vú,

động vật có vú thì "bốc mùi".

Người nào nuôi chó
cũng đều nói,

chúng ta ngửi, chúng cũng vậy.

Nhưng lý do thực sự
khiến ta nghĩ rằng

con người có pheromones

đó là sự thay đổi khi ta lớn lên.

Mùi trong phòng của teen

khá là khác biệt

với mùi trong phòng của con nít.

Cái gì đã thay đổi?
Dĩ nhiên, đó là tuổi dậy thì.

Cùng với lông mu

và lông nách,

các tuyến mồ hôi bắt đầu tiết ra
ở những chỗ này,

và làm thay đổi mùi hương.

Nếu là loài có vú khác,

hay bất cứ loài nào khác,

ta sẽ nói,

"Phải có thứ gì đó
với pheromones",

và bắt đầu xem xét kĩ hơn.

Có vài vấn đề,
và đây là lý do,

mọi người không tìm kiếm

pheromones ở người
một cách hiệu quả.

Đó, thật sự, là vấn đề.

Điều đầu tiên

đáng ngạc nhiên.

Đó là về văn hóa.

Loài bướm đêm
không học được nhiều

về cái nên ngửi,
nhưng con người thì có

khi lên 4,

mọi mùi hương,
dù thơm hay hôi,

vẫn đơn giản là thú vị.

Vai trò chính của các bậc phụ huynh

là ngăn không cho bọn trẻ
chạm vào bô ị,

bởi vì luôn có những thứ khác
tốt hơn để ngửi.

Dần dần, ta biết
về những thứ không tốt

cùng lúc đó, học được

rằng cái không tốt

cũng là cái tốt.

Miếng pho mát đằng sau tôi đây

là một món ngon của người Anh.

Phô mai xanh Stilton.

"Món ngon" không thể hiểu được với
người đến từ các nước khác.

Mỗi nước có đặc sản

và tinh tuý của quốc gia.

Nếu bạn đến từ Iceland,

món ăn truyền thống của bạn

sẽ là thịt cá mập thối.

Tất cả những thứ này là thị hiếu

nhưng gần như là
biểu hiện của bản sắc.

Bạn là một phần trong tập thể.

Điều thứ hai là cảm giác về mùi.

Mỗi chúng ta
có một thế giới mùi riêng biệt,

trong cảm giác về thứ ta ngửi,

mỗi người ngửi được những mùi
hoàn toàn khác.

Ngửi là thứ cảm giác

khó giải mã nhất,

giải thưởng Nobel được trao cho

Richard Axel và Linda Buck

là giải thưởng duy nhất vào năm 2004

cho sự khám phá về
cách thức mùi hương hoạt động.

Nó thật sự khó khăn,

nhưng về bản chất,
các dây thần kinh từ não

đi lên vào trong mũi

trên các dây thần kinh

bên trong mũi này
là các thụ cảm,

các phân tử mùi
được hít vào mũi

tương tác với những thụ cảm trên,

nếu chúng có sự liên kết,
chúng sẽ gửi một tín hiệu

đến các dây thần kinh
để đi trở về não.

Chúng ta có nhiều loại thụ cảm.

Ở con người, có khoảng 400

loại thụ cảm khác nhau,

não bộ biết bạn đang ngửi gì
nhờ vào

sự phối hợp
giữa các thụ thể

và các tế bào thần kinh
được kích hoạt,

gửi một tin nhắn đến não bộ

theo tổ hợp.

Phức tạp hơn,

bởi vì mỗi một thụ cảm này

đi kèm các biến thể khác nhau,

tùy thuộc vào loại biến thể
mà bạn có,

bạn sẽ ngửi thấy mùi rau mùi,
hạt rau mùi, hay loại thảo mộc này

là thơm ngon và có mùi vị

hay chán phèo như xà bông.

Chúng ta có
những thế giới riêng về mùi,

thứ rất phức tạp

để có thể nghiên cứu kĩ lưỡng.

À, nên nói về vùng nách,

phải nói rằng tôi có
vùng nách đặc biệt tốt.

Tôi sẽ không chia sẻ nó
với bạn đâu,

nhưng đây là nơi mà mọi người

tìm kiếm các pheromone.

Có một lý do tốt ở đây,

đó là, loài dã nhân có hốc nách

như là một đặc tính.

Các loài linh trưởng khác
có tuyến mùi

ở những bộ phận khác trên cơ thể.

Dã nhân có hốc nách

với đầy đủ các tuyến bài tiết

sản xuất ra mùi mọi lúc,

một lượng lớn các phân tử.

Được tiết ra từ các tuyến này,

các phân tử không có mùi.

hoàn toàn không,

chỉ có những vi khuẩn

phát triển trên "rừng lông nhiệt đới"

mới tạo ra mùi hương

mà chúng ta biết và yêu.

Nếu bạn đột nhiên muốn giảm bớt

các mùi này,

làm sạch vùng nách

là một cách rất hiệu quả để giảm

môi trường sống của vi khuẩn,

và bạn sẽ thấy ít mùi hơn

trong thời gian lâu hơn.

Dù tập trung vào vùng nách,
tôi vẫn nghĩ

đó là phần cơ thể

ít làm người ta ngại nhất
và xin mẫu thử từ mọi người

Một lý do khác
mà chúng ta có thể không

tìm kiếm một pheromone
giới tính phổ quát,

đó là vì 20% dân số thế giới

không có vùng nách "bốc mùi" như tôi.

Đó là những người
đến từ Trung Quốc, Nhật Bản,

Hàn Quốc, và những nơi khác
của Đông Bắc Á.

Họ chỉ đơn giản là không tiết ra
những tiền chất không mùi

mà vi khuẩn thích sử dụng
để sản xuất ra mùi

với tư tưởng vị chủng như vậy
ta luôn nghĩ

đó là đặc trưng của vùng nách.

Điều đó không đúng
với 20% dân số thế giới.

Thế chúng ta sẽ làm gì

trong nghiên cứu
về pheromone ở người?

Tôi khá tin tưởng rằng
chúng ta có nó.

Chúng ta là động vật có vú,

thuộc nhóm này,
và ta có thể có nó.

Nhưng tôi nghĩ ta nên

quay trở lại điểm bắt đầu,

và nhìn khắp cơ thể.

Sự xấu hổ, không thành vấn đề,

cần phải tìm kiếm
và tiên phong

khi mà không ai dám làm.

Sẽ khó khăn,

sẽ xấu hổ,
nhưng cần phải như thế.

Cũng cần quay lại với ý tưởng

mà Butenandt đã từng làm
khi nghiên cứu về loài bướm đêm.

Cần phải quay lại
và nhìn một cách có hệ thống

vào tất cả các phân tử
sẽ được sản xuất

và làm việc với những người tham gia.

Không đơn giản chỉ là chọn một cặp

và nói: "Họ sẽ làm".

Cần phải chứng minh

rằng những gì được tuyên bố
thật sự có tác dụng.

Tôi đã rất ấn tượng với một nhóm.

Họ là người Pháp,
và thành công gần đây của họ

là xác định pheromone
của loài thỏ có vú.

Bây giờ, họ chuyển sự chú ý đến

bà mẹ và em bé.

Đứa bé sẽ bú sữa

từ bầu ngực của mẹ.

Núm vú của cô ấy
hoàn toàn được che lấp

bởi đầu của đứa bé,

nhưng bạn sẽ thấy
những giọt màu trắng

có một mũi tên chỉ vào nó,

đó là sự tiết của tuyến dầu
(areolar glands).

Cả nam và nữ đều có nó,

đó là những chỗ
nổi lên xung quanh núm vú,

nếu bạn là một phụ nữ
cho con bú,

nó sẽ bắt đầu tiết ra.

Thật sự thú vị.

Benoist Schaal và nhóm của ông
đã phát triển

một bài thử nghiệm đơn giản để điều tra

hiệu ứng của sự tiết này,

thực tế, là một thử nghiệm
sinh học đơn giản.

Đây là một em bé đang ngủ,

chúng tôi đặt một đũa thủy tinh sạch
phía dưới mũi bé.

Đứa bé vẫn ngủ,

không có một chút
biểu hiện thích thú nào.

Nhưng nếu chúng tôi
dùng một bà mẹ

có tuyến dầu đang hoạt động,

có thể là bất cứ bà mẹ nào,

nếu ta lấy chất tiết đó

và đặt dưới mũi bé,

ta nhận được một phản ứng rất khác biệt.

Phản ứng vui mừng
của một người sành sỏi,

đứa bé mở miệng

đưa lưỡi ra

và bắt đầu mút.

Bởi vì nó là từ một bà mẹ bất kì,

nó rất có thể là pheromone.

chứ không phải là
nhận biết cá nhân.

Mọi bà mẹ đều như vậy.

Tại sao điều này quan trọng,

ngoài sự thú vị đó ra?

Bởi vì phụ nữ thì khác nhau

về số lượng tuyến dầu,

và có mối tương quan giữa

sự dễ chịu lúc em bé bắt đầu bú

và số lượng tuyến dầu mà người mẹ có.

Có vẻ như, người mẹ
có càng nhiều chất tiết,

em bé sẽ bắt đầu bú nhanh hơn.

Nếu bạn là động vật có vú,

thời điểm nguy hiểm nhất
trong cuộc sống

là vài giờ đầu sau khi được sinh ra.

Bạn phải uống được ngụm sữa đầu tiên,

nếu không, bạn sẽ không thể sống sót.

Bạn sẽ chết.

Rất nhiều em bé
cảm thấy khó khăn

trong bữa ăn đầu tiên này,

chúng không được kích thích đúng cách,

nếu có thể xác định
đó là loại phân tử nào,

nhóm người Pháp đã rất cẩn thận,

nhưng nếu có thể xác định,

tổng hợp nó, nghĩa là

trẻ sinh non
sẽ có khả năng được bú

và mọi em bé khác
có cơ hội tốt hơn

để tồn tại.

Và thứ mà tôi muốn tranh luận ở đây

là một ví dụ về cách tiếp cận
có hệ thống, khoa học

đem đến cho bạn hiểu biết thật sự

về pheromones.

Đó có thể là tất cả
những loại can thiệp y tế,

có thể là tất cả những thứ

mà con người đang làm
với pheromones

mà ta chưa biết
vào thời điểm này.

Cái ta cần ghi nhớ là
pheromone

không chỉ về giới tính.

Chúng là tất cả những thứ ta làm

trong đời sống của loài có vú.

Vì thế, hãy tiếp tục bước đi và tìm kiếm.

Có rất nhiều thứ để tìm kiếm.

Xin cảm ơn rất nhiều.

(Vỗ tay)