Το δύσοσμο μυστήριο της ανθρώπινης φερομόνης

Οι οσμές μας μάς κάνουν σέξι; Η λαϊκή επιστήμη υποστηρίζει ότι ναι - οι φερομόνες στέλνουν χημικά σινιάλα σχετικά με το σεξ και την έλξη, από τις μασχάλες μας σε πιθανούς συντρόφους. Αλλά, παρά τα όσα έχεις ίσως ακούσει, δεν υπάρχει πειστική έρευνα που να επιβεβαιώνει ότι τα ανθρώπινα όντα έχουν αυτά τα μόρια οσμής. Σε αυτή την αποκαλυπτική ομιλία, ο ζωολόγος Τρίστραμ Γουάιατ εξηγεί τα βασικά ψεγάδια της τρέχουσας έρευνας για τη φερομόνη, και μοιράζεται την ελπίδα του για ένα μέλλον που ξεκλειδώνει τη συναρπαστική, εν δυνάμει σωτήρια γνώση που συνδέεται με τη μυρωδιά μας.

Η «φερομόνη» είναι μια πολύ δυνατή λέξη.

Φέρνει στο νου σεξ, εγκατάλειψη,
απώλεια ελέγχου,

και καταλαβαίνετε, είναι
μια πολύ σημαντική λέξη.

Αλλά είναι μόνο 50 ετών.
Επινοήθηκε το 1959.

Αν λοιπόν, ψάξετε αυτή
τη λέξη στο διαδίκτυο,

όπως μπορεί να έχετε κάνει,

θα καταλήξετε με εκατομμύρια αποτελέσματα,

και σχεδόν όλες αυτές οι ιστοσελίδες
προσπαθούν να σας πουλήσουν

κάτι που θα σας κάνει ακαταμάχητο

για 10 δολάρια ή περισσότερο.

Φυσικά, αυτή είναι μια πολύ
ελκυστική ιδέα,

και τα μόρια που αναφέρουν

ακούγονται σαν να είναι
πράγματι επιστημονικά.

Έχουν πολλές συλλαβές. Είναι
λέξεις όπως ανδροστενόλη, ανδροστενόνη

ή ανδροστενεδιόνη.

Γίνεται όλο και καλύτερο,

και όταν το συνδυάζεις
με άσπρες ρόμπες εργαστηρίου,

πρέπει να φαντάζεσαι ότι υπάρχει
εκπληκτική επιστήμη πίσω από αυτό.

Αλλά δυστυχώς, είναι απατηλοί ισχυρισμοί

που υποστηρίζονται από αμφίβολη επιστήμη.

Το πρόβλημα είναι ότι, ενώ υπάρχουν πολλοί

καλοί επιστήμονες που εργάζονται
πάνω σε αυτό που πιστεύουν

ότι είναι ανθρώπινες φερομόνες,

και δημοσιεύουν άρθρα σε
έγκριτες επιστημονικές επιθεωρήσεις,

στη βάση όλου αυτού,
παρά τα πολύπλοκα πειράματα,

δεν υπάρχει εμπεριστατωμένη
επιστήμη πίσω από αυτό,

επειδή βασίζεται σε ένα πρόβλημα,

το οποίο είναι ότι κανείς
δεν έχει εξετάσει συστηματικά

όλες τις οσμές που παράγουν
τα ανθρώπινα όντα -

και υπάρχουν χιλιάδες μόρια,
τα οποία αναδίνουμε.

Είμαστε θηλαστικά. Παράγουμε πολλές οσμές.

Κανείς δεν το έχει ερευνήσει συστηματικά

ώστε να καταλάβει ποια μόρια
είναι πράγματι φερομόνες.

Απλώς έχουν επιλέξει μερικά,

και όλα αυτά τα πειράματα
βασίζονται πάνω σε αυτά,

αλλά δεν υπάρχουν καθόλου επαρκή στοιχεία.

Αλλά αυτό δε σημαίνει

ότι η μυρωδιά δεν είναι
σημαντική για τον άνθρωπο.

Είναι, και κάποιοι άνθρωποι
είναι αληθινοί λάτρεις της,

και ένας από αυτούς ήταν ο Ναπολέων.

Και ως γνωστό, ίσως να θυμάστε
πως όταν ήταν σε μια πολεμική εκστρατεία,

έγραψε στην ερωμένη του, αυτοκράτειρα
Ιωσηφίνα, «Μην πλυθείς! Επιστρέφω σπίτι».

(Γέλια)

Φαίνεται πως δεν ήθελε να χάσει καθόλου
από την πλούσια μυρωδιά

που θα είχε τις μέρες της επιστροφής.

και σήμερα ακόμη, θα βρεις ιστοσελίδες που
καλύπτουν αυτή τη δημοφιλή ιδιορρυθμία.

Την ίδια στιγμή, όμως,
ξοδεύουμε περίπου τόσα χρήματα

για να βγάλουμε τις οσμές από πάνω μας,

όσα για να τις ξαναβάλουμε
πάνω μας με αρώματα,

και τα αρώματα είναι μια βιομηχανία
πολλών δισεκατομμυρίων.

Αυτό που θέλω να κάνω στο
υπόλοιπο αυτής της ομιλίας λοιπόν,

είναι να σας πω τι είναι
πραγματικά οι φερομόνες,

να σας πω θεωρείται αναμενόμενο
οι άνθρωποι να έχουν φερομόνες,

να σας αναφέρω κάποιες από τις
παρανοήσεις σχετικά με τις φερομόνες,

και, τέλος, θέλω να κλείσω
με μια ελπιδοφόρα οδό

που μας δείχνει τον δρόμο
που θα έπρεπε να ακολουθήσουμε.

Οι Αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν

ότι τα σκυλιά έστελναν
αόρατα σήματα μεταξύ τους.

Ένας θηλυκός σκύλος σε οίστρο
έστελνε ένα αόρατο σήμα

στα αρσενικά που ήταν χιλιόμετρα μακριά

και δεν ήταν ήχος, ήταν μυρωδιά.

Μπορούσες να πάρεις τη μυρωδιά
από τον θηλυκό σκύλο,

και τα σκυλιά θα κυνηγούσαν
το πανί με τη μυρωδιά.

Αλλά το πρόβλημα όσων μπορούσαν
να παρατηρήσουν αυτό το φαινόμενο,

ήταν πως δε μπορούσαν
να αναγνωρίσουν τα μόρια.

Δεν μπορούσε να αποδειχτεί
πως ήταν χημικό φαινόμενο.

Ο λόγος, φυσικά, είναι ότι το κάθε ζώο
παράγει μικροσκοπικές ποσότητες,

και στην περίπτωση του σκύλου,

οι αρσενικοί σκύλοι μπορούν
να τα μυρίσουν, αλλά όχι εμείς.

Και δεν ήταν παρά το 1959
που μια Γερμανική ομάδα,

αφού ξόδεψε 20 χρόνια
ψάχνοντας αυτά τα μόρια,

ανακάλυψε, αναγνώρισε, την πρώτη φερομόνη,

και αυτή ήταν η φερομόνη
του σεξ ενός μεταξοσκώληκα.

Αυτή ήταν μια εμπνευσμένη επιλογή
του Άντολφ Μπούτεναντ και της ομάδας του,

επειδή χρειάστηκε μισό
εκατομμύριο μεταξοσκώληκες

για να αποκτήσει αρκετό υλικό
ώστε να κάνει τη χημική ανάλυση.

Αλλά δημιούργησε το μοντέλο
της ανάλυσης της φερομόνης.

Βασικά το εξέτασε συστηματικά,

αποδεικνύοντας ότι μόνο
το συγκεκριμένο μόριο ερέθιζε τα αρσενικά,

και όχι όλα τα υπόλοιπα.

Το ανέλυσε πολύ προσεκτικά.
Συνέθεσε το μόριο,

και έπειτα το δοκίμασε στα αρσενικά

και τα έκανε να ανταποκριθούν και έδειξε
ότι ήταν, πράγματι, το μόριο που έψαχνε.

Έτσι κλείνει ο κύκλος.

Αυτό είναι που δεν έχει γίνει
ποτέ με τους ανθρώπους:

τίποτε συστηματικό,
καμία πραγματική απόδειξη.

Για αυτή την νέα έννοια,
χρειαζόμασταν μια καινούργια λέξη,

και αυτή ήταν η λέξη «φερομόνη»,

και είναι βασικά μεταφερόμενη έξαψη,
μεταφερόμενη μεταξύ ατόμων,

και από το 1959, οι φερομόνες έχουν βρεθεί

σε όλο το ζωικό βασίλειο,
σε αρσενικά ζώα, σε θηλυκά ζώα.

Λειτουργούν και στο νερό,
στα χρυσόψαρα και τους αστακούς.

Σχεδόν σε κάθε θηλαστικό που μπορείς να
σκεφτείς έχει αναγνωριστεί μια φερομόνη,

και φυσικά, σε έναν τεράστιο
αριθμό εντόμων.

Έτσι γνωρίζουμε ότι οι φερομόνες υπάρχουν

σε όλο το ζωικό βασίλειο.

Τι συμβαίνει με τους ανθρώπους;

Πρώτον: Είμαστε, φυσικά, θηλαστικά.

Και τα θηλαστικά έχουν έντονη μυρωδιά,
όπως θα σου πει κάθε ιδιοκτήτης σκύλου

και εμείς μυρίζουμε, και αυτοί μυρίζουν.

Αλλά ο πραγματικός λόγος που πιστεύουμε
πως οι άνθρωποι έχουν φερομόνες

είναι η αλλαγή που συμβαίνει
καθώς μεγαλώνουμε.

Η μυρωδιά ενός δωματίου εφήβων
είναι αρκετά διαφορετική

από την μυρωδιά ενός δωματίου
μικρών παιδιών.

Τι έχει αλλάξει; Φυσικά, η εφηβεία.

Μαζί με το ηβικό τρίχωμα
και την τριχοφυΐα στις μασχάλες,

νέοι αδένες αρχίζουν να εκκρίνουν
σε αυτές τις περιοχές,

και αυτό είναι που προκαλεί
την αλλαγή στη μυρωδιά.

Αν ήμασταν οποιοδήποτε άλλο
είδος θηλαστικού ή ζώου, θα λέγαμε,

«Αυτό πρέπει να σχετίζεται
με τις φερομόνες»,

και θα αρχίζαμε να το εξετάζουμε σωστά.

Αλλά υπάρχουν μερικά προβλήματα,
και γι' αυτό, πιστεύω, οι άνθρωποι

δεν έχουν ψάξει τόσο αποτελεσματικά
για φερεμόνες στα ανθρώπινα όντα.

Υπάρχουν, πράγματι, προβλήματα.

Και το πρώτο από αυτά
είναι ίσως απροσδόκητο.

Αφορά εξ ολοκλήρου την κουλτούρα.

Οι μεταξοσκώληκες δεν μαθαίνουν πολλά
για το τι μυρίζει ωραία,

αλλά οι άνθρωποι μαθαίνουν.

και μέχρι περίπου την ηλικία των τεσσάρων,

κάθε μυρωδιά, άσχετα πόσο δυσάρεστη,
είναι απλά ενδιαφέρουσα.

Και καταλαβαίνω
ότι ο κυριότερος ρόλος των γονέων

είναι να σταματήσουν τα παιδιά να
βάζουν τα δάχτυλά τους στα κακά,

επειδή το να μυρίζουν
κάτι τους είναι πάντα ευχάριστο.

Αλλά σταδιακά μαθαίνουμε
τι δεν είναι καλό,

και ένα από τα πράγματα που μαθαίνουμε

την ίδια στιγμή με το τι δεν είναι καλό
είναι το τι είναι καλό.

To τυρί πίσω μου είναι μια βρετανική,
αν όχι αγγλική, νοστιμιά.

Είναι ωριμασμένο μπλε Στίλτον.

Το ότι μας αρέσει είναι ακατανόητο
στους ανθρώπους από άλλες χώρες.

Κάθε πολιτισμός έχει
το δικό του ιδιαίτερο φαγητό

και την εθνική του λιχουδιά.

Αν καταγόσουν από την Ισλανδία,

το εθνικό πιάτο σου
θα ήταν πολύ σαπισμένος καρχαρίας.

Βέβαια, όλα αυτά είναι επίκτητα γούστα,

αλλά σχηματίζουν σχεδόν
ένα διακριτικό ταυτότητας.

Είσαι μέρος μιας κλίκας.

Το δεύτερο πράγμα είναι
η αίσθηση της όσφρησης.

Ο καθένας από εμάς έχει
ένα μοναδικό κόσμο οσμών,

με την έννοια του τι μυρίζουμε,

ο καθένας μας μυρίζει έναν
εντελώς διαφορετικό κόσμο.

Η όσφρηση ήταν η δυσκολότερη αίσθηση
στην αποκωδικοποίησή της,

και δόθηκε βραβείο Νόμπελ που δόθηκε
στους Ρίτσαρντ Άξελ και Λίντα Μπακ,

μόλις το 2004, για την ανακάλυψη
του πώς λειτουργεί η όσφρηση.

Είναι πραγματικά δύσκολο,
αλλά στην ουσία, υπάρχουν εγκεφαλικά νεύρα

και πάνω σε αυτά τα νεύρα που
είναι εκτεθειμένα μέσω της μύτης

στον εξωτερικό αέρα, υπάρχουν αισθητήρες,

και τα μόρια οσμής που
εισέρχονται με μια εισπνοή

αλληλεπιδρούν με αυτούς τους αισθητήρες,

και αν γίνει δεσμός, στέλνουν
ένα σήμα στο νεύρο

το οποίο πάει πίσω στον εγκέφαλο.

Δεν έχουμε μόνο ένα είδος αισθητήρα.

Αν είσαι άνθρωπος, έχεις περίπου
400 διαφορετικά είδη αισθητήρων,

και το μυαλό ξέρει τι μυρίζεις

εξαιτίας του συνδυασμού των αισθητήρων

και των νευρικών κυττάρων
που ενεργοποιούν,

στέλνοντας μηνύματα στον εγκέφαλο
με έναν συνδυαστικό τρόπο.

Αλλά είναι λίγο πιο πολύπλοκο,

γιατί ο καθένας από αυτούς τους 400
υπάρχει σε διάφορες παραλλαγές,

και ανάλογα με ποια παραλλαγή έχεις,

μπορεί να μυρίσεις τον κορίανδρο,
ή κόλιαντρο, αυτό το μυρωδικό,

ή σαν κάτι νόστιμο και γευστικό
ή σαν κάτι σαν σαπούνι.

Έτσι, ο καθένας μας έχει
έναν ατομικό κόσμο μυρωδιάς,

και αυτό περιπλέκει τα πάντα
όταν μελετάμε την οσμή.

Λοιπόν, πρεπει πραγματικάι
να μιλήσουμε για μασχάλες,

και πρέπει να πω ότι εγώ
έχω ιδιαίτερα καλές.

Δεν πρόκειται βέβαια
να τις μοιραστώ μαζί σας,

αλλά αυτό είναι το μέρος όπου
οι περισσότεροι έχουν ψάξει για φερομόνες.

Υπάρχει ένας σοβαρός λόγος,

το ότι στους ανθρωπίδαις μόνο
οι μασχάλες αποτελούν χαρακτηριστικό.

Οι άλλοι πίθηκοι έχουν αδένες οσμής
σε άλλα μέρη του σώματος.

Οι ανθρωπίδαι έχουν μασχάλες
γεμάτες εκκριτικούς αδένες

που παράγουν μυρωδιές όλη την ώρα,
τεράστιους αριθμούς μορίων.

Όταν εκκρίνονται από τους αδένες,
τα μόρια είναι άοσμα.

Δεν έχουν καθόλου μυρωδιά,
και δεν είναι παρά τα θαυμαστά βακτήρια

που μεγαλώνουν
στο τροπικό δάσος του τριχώματος

που παράγουν τις μυρωδιές
που γνωρίζουμε και αγαπάμε.

Και με την ευκαιρία, αν θέλεις
να ελαττώσεις τη μυρωδιά σου,

η αποτρίχωση στη μασχάλη
είναι πολύ αποτελεσματικός τρόπος

για να μειώσεις
το φυσικό περιβάλλον των βακτηρίων,

και θα ανακαλύψεις ότι μυρίζουν λιγότερο,
για μεγαλύτερο διάστημα.

Αλλά έχουμε εστιάσει στις μασχάλες,

νομίζω εν μέρει επειδή είναι
το μέρος που προκαλεί μικρότερη ντροπή

στους ανθρώπους
αν ζητήσεις δείγμα από εκεί.

Υπάρχει ίσως άλλος
ένας λόγος που δεν ψαχνουμε

μια καθολική φερομόνη του σεξ εκεί,

γιατί το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού

δεν έχει δύσοσμες μασχάλες σαν και εμενα.

Και αυτοί είναι άνθρωποι
από την Κίνα, την Ιαπωνία,

την Κορέα, και άλλα μέρη
της βορειοανατολικής Ασίας.

Αυτοί απλά δεν εκκρίνουν αυτούς
τους άοσμους προπομπούς

που τα βακτήρια λατρεύουν
να χρησιμοποιούν για να παράγουν τις οσμές

που με ένα εθνοκεντρικό τρόπο πάντα
θεωρούσαμε χαρακτηριστικό της μασχάλης.

Άρα, δεν ισχύει για το 20 τοις εκατό
των κατοίκων της γης.

Οπότε τι θα πρέπει να κάνουμε
για να βρούμε τις ανθρώπινες φερεμόνες;

Είμαι αρκετά πεπεισμένος
ότι πράγματι τις έχουμε,

αφού είμαστε θηλαστικά,
και τα θηλαστικά έχουν,

και πιθανότατα τις έχουμε.

Αλλά αυτό που πιστεύω
ότι πρέπει να κάνουμε

είναι να επιστρέψουμε στην εκκίνηση,

και βασικά να ψάξουμε σε όλο το σώμα.

Δεν έχει σημασία αν προκαλεί ντροπή,

πρέπει να ψάξουμε, να πάμε για πρώτη φορά
εκεί που κανείς δεν τόλμησε.

Θα να είναι δύσκολο, θα προκαλέσει ντροπή,
αλλά πρέπει να ψάξουμε.

Επίσης πρέπει να επιστρέψουμε στις ιδέες

που ο Μπούτεναντ χρησιμοποίησε όταν
μελετούσε τον μεταξοσκώληκα.

Πρέπει να επιστρέψουμε και
να μελετήσουμε συστηματικά

όλα τα μόρια που παράγονται,

και να ανακαλύψουμε ποια
εμπλέκονται πραγματικά.

Δεν είναι αρκετά καλό απλά
να αποσπάσουμε μερικά

και να πούμε πως μας φτάνουν.

Πρέπει να αποδείξουμε πως έχουν
τα αποτελέσματα που ισχυριζόμαστε.

Υπάρχει μια ομάδα που με έχει
πράγματι εντυπωσιάσει πολύ.

Βρίσκονται στη Γαλλία, και
η προηγούμενη επιτυχία τους

ήταν ο εντοπισμός της φερομόνης
του μαστού του κουνελιού.

Έχουν στρέψει τώρα την προσοχή τους

στα ανθρώπινα μωρά και τις μητέρες.

Αυτό το μωρό πίνει γάλα
από το στήθος της μητέρας του.

Το κεφάλι του μωρού
κρύβει εντελώς τη ρώγα της,

αλλά θα παρατηρήσετε μια άσπρη σταγόνα

-εκεί που δείχνει το βέλος-

και αυτή είναι η έκκριση
από τους θηλαίους αδένες.

Λοιπόν, όλοι τους έχουμε,
άνδρες και γυναίκες,

είναι τα μικρά εξογκώματα
γύρω από τη θηλή,

και, όταν μια γυναίκα θηλάζει,
οι αδένες αυτοί αρχίζουν να εκκρίνουν.

Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα έκκριση.

Αυτό που ο Μπενουά Σαλ
και η ομάδα του ανέπτυξαν

ήταν ένα απλό τεστ για να ερευνήσουν

ποιο μπορεί να είναι το αποτέλεσμα
της έκκρισης,

ένας απλός βιοπροσδιορισμός.

Αυτό είναι ένα κοιμισμένο μωρό,

και κάτω από τη μύτη του, έχουμε
βάλει μια καθαρή γυάλινη ράβδο.

Το μωρό παραμένει κοιμισμένο,

μη δείχνοντας κανένα ενδιαφέρον.

Αλλά αν πάμε σε οποιαδήποτε μητέρα

που εκκρίνει από τους θηλαίους αδένες,

-δεν πρόκειται περί αναγνώρισης,
προέρχεται από οποιαδήποτε μητέρα-

αν πάρουμε την έκκριση
και τη βάλουμε κάτω από τη μύτη του μωρού

παίρνουμε μια πολύ διαφορετική αντίδραση.

Είναι η αντίδραση απόλαυσης ενός γνώστη:

ανοίγει το στόμα του και βγάζει
τη γλώσσα του και αρχίζει και θηλάζει.

Τώρα, μιας και αυτό προέρχεται
από οποιαδήποτε μητέρα,

θα μπορούσε πράγματι
να είναι μια φερομόνη.

Δεν πρόκειται για ατομική αναγνώριση.

Οποιαδήποτε μητέρα κάνει.

Γιατί, όμως αυτό δεν είναι
απλά ενδιαφέρον, αλλά σημαντικό;

Είναι γιατί ο αριθμός των θηλαίων
διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα,

και υπάρχει συσχετισμός μεταξύ της
ευκολίας που αρχίζει να θηλάζει ένα μωρό

και του αριθμού
των θηλαίων αδένων της μητέρας.

Φαίνεται ότι όσο πιο
πολλές εκκρίσεις έχει,

τόσο πιο πιθανό είναι να
θηλάσει γρήγορα το μωρό.

Αν είσαι θηλαστικό,
η πιο επικίνδυνη περίοδος της ζωής σου

είναι οι πρώτες λίγες ώρες
μετά τη γέννησή σου.

Πρέπει να πιεις αυτό το πρώτο γάλα.

Αν δεν το πιεις,
δε θα επιβιώσεις, θα πεθάνεις.

Επειδή πολλά μωρά δυσκολεύονται
να πάρουν αυτό το πρώτο γεύμα,

επειδή δεν παίρνουν το σωστό ερέθισμα,

αν μπορούσαμε
να αναγνωρίσουμε αυτό το μόριο,

και η Γαλλική ομάδα είναι πολύ προσεκτική,

αλλά αν μπορούσαμε να αναγνωρίσουμε
αυτό το μόριο,

να το συνθέσουμε, θα σήμαινε τότε

ότι τα πρόωρα μωρά θα ήταν
πιο πιθανό να θηλάσουν,

και κάθε μωρό θα είχε
μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης.

Αυτό που θέλω να πω είναι
ότι αυτό είναι ένα παράδειγμα

που μια συστηματική, πραγματικά
επιστημονική προσέγγιση

μπορεί να προσφέρει πραγματική
κατανόηση των φερομονών.

Μπορούμε να δημιουργήσουμε
θεραπείες διαφόρων ειδών.

Μπορούμε να κάνουμε πολλά,
διαφορετικά πράγματα με τις φερομόνες,

που απλά δε γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή.

Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι
οι φερομόνες δεν αφορούν μόνο το σεξ.

Αφορούν πολλές πτυχές
της ζωής ενός θηλαστικού.

Οπότε, συνεχίστε,
και ψάξτε για περισσότερα.

Υπάρχουν πολλά να βρεθούν ακόμη.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Χειροκρότημα)