ADHD ( Rối loạn tăng động giảm chú ý ) - Cách hiệu quả với tôi

James Phillips được chẩn đoán mắc ADHD - chứng rối loạn tăng động giảm chú ý vào năm lớp bốn. Chẩn đoán này đã đưa anh vào một hành trình đầy thăng trầm, từ dùng thuốc đến tiết chế, từ một học sinh gương mẫu đến đánh mất ý thức về bản thân. Với nhiều học sinh, tìm một cách phù hợp để kiểm soát ADHD là cả một hành trình. Trong bài nói này, James sẽ thảo luận về cách điều khiển rối loạn hiệu quả nhất với anh.

Buổi nói chuyện này được tổ chức tại TED-Ed Weekend ở thành phố New York. Để tìm hiểu thêm, hãy truy cập: https://www.ted.com/attend/conferences/special-events/ted-ed-weekend

Chương trình TED-Ed Club hỗ trợ học sinh khám phá và trình bày những ý tưởng lớn dưới dạng các bài nói chuyện ngắn, theo phong cách của TED. Trong các TED-Ed Club, học sinh làm việc cùng nhau để thảo luận những ý tưởng sáng tạo. Người dẫn dắt câu lạc bộ sẽ nhận được chương trình giảng dạy linh hoạt từ TED-Ed để hướng dẫn các thành viên phát triển kỹ năng diễn thuyết trôi chảy, góp phần truyền cảm hứng cho các diễn giả TED và các nhà lãnh đạo tương lai.

Để tìm hiểu thêm về TED-Ed Club hoặc để bắt đầu câu lạc bộ của riêng bạn, hãy truy cập http://ed.ted.com/clubs.

Vào Halloween 31 tháng 10 năm 1999,

gia đình tôi chuyển từ một căn hộ nhỏ
ở Anh đến Los Angeles.

Thời điểm đó, chỉ có bố mẹ,
anh và chị gái tôi.

Một năm, ba ngày sau đó
tôi được sinh ra.

Tôi đã không nghĩ ngay rằng
rõ ràng, tôi có chút khác biệt.

Nhưng khi lên bốn, sự thiếu
tập trung của tôi trở nên rõ ràng hơn.

Tôi không trả lời mọi người,
tôi dường như phớt lờ họ.

Mẹ tôi đã rất lo lắng rằng
tôi bị điếc một phần

đến nỗi bà đã chi $400
cho một bài kiểm tra thính giác.

Tôi vượt qua bài kiểm tra dễ dàng
mà còn chưa thèm nghe đến phần kết.

Tôi không thể tập trung vào bất cứ thứ gì
trong một khoảng thời gian

tính hay quên,

và việc thiếu tổ chức
thì chẳng kém gì huyền thoại.

Tôi luôn mất bút chì,

không bao giờ nộp bài
ngay cả khi đã làm.

Tôi luôn để quên áo khoác ở trường,
và nhiều lần làm mất nó.

Tôi không thể ngồi yên,
và nếu có, thì cũng đang nói chuyện.

Tôi nói nhiều đến nỗi
ngay cả khi tôi không hề hé răng

giáo viên vẫn bảo tôi im lặng
vì họ cho rằng đó chỉ có thể là tôi.

Giáo viên lớp ba đã xếp tôi
vào một góc riêng trong lớp,

tránh xa mọi người,
cố ngăn tôi nói chuyện.

Điều thực sự xảy ra là
tôi hét lên cho cả lớp nghe.

Tôi là một cơn ác mộng.

Trong suối thời gian này,
tôi luôn làm thiếu nhiều bài tập,

nhiều hơn bất cứ ai.

Lớp bốn là một bước ngoặt.

Mẹ tôi đã học để trở thành giáo viên,
và nhờ đó,

bà tiếp xúc với trẻ được chẩn đoán
mắc ADHD - Rối loạn tăng động giảm chú ý.

Bà nhận thấy chúng
trông rất quen thuộc.

Chúng gặp những vấn đề giống tôi.

Hồi tháng tư của lớp bốn,

tôi đã đến một nhà trị liệu
và được chẩn đoán mắc ADHD.

Tóm gọn trong ba thứ:

Tính bốc đồng, hiếu động thái quá,
và thiếu tập trung.

Tính bốc đồng - là lý do tôi thốt ra
mọi điều trong đầu và nói chuyện trong lớp

Tăng động - luôn bồn chồn, cựa quậy
gây khó chịu cho người xung quanh.

Tuy thiếu tập trung
là cách không hay để miêu tả

nhưng thực tế, bộ não tôi chuyển
từ cái này sang cái kia một cách nhanh lẹ

cho đến khi thứ gì đó
thu hút sự chú ý của tôi,

tôi bị hút vào và có thể bị ám ảnh
trong một thời gian ngắn.

Đây là nguyên nhân của tính hay quên.

Tôi có thể nhớ mọi thứ,
chỉ khi tôi chú ý,

và điều đó không xảy ra thường xuyên.

Nó cũng là nguyên nhân
cho trải nghiệm cuộc sống của tôi.

Một ý tưởng khủng khiếp khi tôi thử chơi
tất cả môn thể thao, ngay cả bóng chày,

Bạn sẽ không bao giờ
muốn để đứa trẻ bị ADHD vào sân.

Tôi đã thử robot.

Tôi đã thử một vài nhạc cụ
và tất cả đều thất bại thảm hại.

Tôi đã thử làm phim hoạt hình,
làm khá giỏi,

nhưng sau đó, tôi muốn học vẽ,
không đụng tới và hứng thú không còn.

Tôi cố gắng tự học lập trình máy tính.

Và cảm thấy nhàm chán
vào cuối ngày.

Vấn đề ở đây là tôi luôn chuyển
từ cái này sang cái khác.

Để điều trị rối loạn,

và giữ danh tiếng cho bố mẹ,

tôi được cho dùng thuốc.

Đây có lẽ là sự kiện có tác động
mạnh mẽ trong suốt cuộc đời tôi.

Lúc bắt đầu, nó thật tuyệt.

Lớp năm, tôi là một học sinh mẫu mực.

Tôi không chỉ làm bài tập,

mà còn làm rất nhanh, sau đó còn
giúp bạn làm bài,

chúng tôi đều làm xong và lượn quanh
khi mọi người vẫn đang làm.

Điều tuyệt nhất ở lớp năm là

giáo viên lớp ba,
người đã xếp tôi ngồi một góc ,

cũng lại là giáo viên lớp năm.

Tôi không thể tưởng tượng được
cô bối rối như thế nào.

Điều này tiếp tục
đến năm lớp sáu.

Tôi luôn có tổ chức,
luôn đứng đầu, đạt điểm tuyệt đối,

và mọi thứ đều tuyệt vời.

Nhưng khi lên lớp bảy,

Liều lượng thuốc tôi uống
được tăng lên

vì mọi người nghĩ tôi cần nó
để vượt qua áp lực trung học.

Một sự quan tâm thật buồn cười
khi lên trung học,

áp lực thực sự là từ bạn đồng lứa,

một phần nào đúng với tôi,
liều cao hơn thực sự gây hại.

Rồi đột nhiên,
tôi không hòa nhập với mọi người.

Tôi trở nên xa cách.

Tôi xem ADHD như một phần tính cách,

Ý tôi là làm sao có thể chối bỏ
khi đã sống với nó cả đời?

Liều lượng cao đã lấy nó khỏi tôi.

Tệ hơn cả, tôi không thể ăn gì
trong khi điều trị.

Tôi khá gầy và mẹ đã cố ép tôi ăn,

và mọi bữa trưa bà gói cho tôi
đều vào thùng rác.

Khi tôi nói với mẹ rằng
việc điều trị,

khiến thức ăn không còn hấp dẫn,

câu trả lời được tóm gọn như này :
con chỉ cần chấp nhận và cố ăn.

Tôi chẳng còn gì để nói.

Để đối phó với nó,

tôi bắt đầu uống thuốc không
đều đặn và hệ quả quá rõ ràng.

Giờ, hãy quay lại với LA,

có đội khúc côn cầu trên băng,
tên Los Angeles Kings

Tôi đến xem trận đấu
và khá phấn khích.

Mỗi khi có chuyện gì xảy ra,
tôi sẽ đứng dậy, nhảy và cổ vũ.

Máy quay hướng tới
và tôi chắc mình lọt vào ống kính,

Tôi cởi áo và vẫy trên đầu,
bạn sẽ cược rằng tôi lọt vào ống kính.

Lần kế, khi đến xem
trận đấu của King,

tôi uống thuốc ngay trước khi
tập trung làm bài tập về nhà.

Tôi đã không nhảy múa
mà chỉ gượng đứng dậy khi Kings ghi điểm.

Những người đi cùng
rất thất vọng

vì họ muốn thấy năng lượng
mà tôi có lần trước đó.

Tôi không thể làm giống lần trước
nếu uống thuốc.

Những điều này làm tôi cảm thấy
trẻ con và không đáng.

Giáo viên sẽ gọi nó
là cư xử tốt.

Tôi ngồi xuống, im lặng,
và không làm phiền bất kỳ ai.

Đây là cuộc tranh cãi quan trọng
với nhiều đứa trẻ mắc ADHD.

Bạn có thể dễ dàng đạt điểm cao
và đánh mất một phần trong bạn,

hoặc có thể là bạn
nhưng với điểm sổ tồi tệ

và làm người khác khó chịu
vì hành vi bình thường của mình.

Khi dừng việc uống thuốc,
tôi sa sút trong học tập.

Điểm của tôi rớt thê thảm
và mọi người cảm thấy khó chịu vì tôi.

Bạn bè và gia đình biết tình trạng
của tôi thì cố nói đùa về nó.

Tôi đoán họ cố đưa tôi
một lý do để đổ lỗi,

nhưng sự thật,
nó chỉ trở nên tệ hơn.

Tôi thà trách bản thân
hơn là trách những rối loạn đó.

Nếu không, nó chỉ
là cách để hạ bệ tôi,

như kiểu tôi không thể làm những thứ này
vì tôi không bình thường.

Điều này chỉ xảy ra hồi lớp tám,

nhưng có vẻ khác nhiều so với lớp sáu,

tôi tự hỏi mình có thực sự thông minh

hay những liều thuốc làm tôi ảo tưởng.

Lòng tự trọng của tôi
sụp đổ và sự tức giận trỗi dậy,

tôi trở nên gay gắt
với bản thân hơn bất cứ ai.

Tôi không còn tin vào bản thân,

rằng tôi có thể làm những điều
tôi từng nghĩ mình có thể.

Tôi bắt đầu năm nhất cấp ba,

không có nhiều người sẵn sàng
đón nhận thử thách mới.

Tôi bị đánh bại
từ trước khi bước qua cánh cửa đó.

Với tôi, cũng là vì
tăng liều lượng thuốc.

Đừng hiểu sai ý tôi.

So với những người phải dùng thuốc khác,
tôi uống nó rất dễ dàng,

ngay cả khi hầu hết đều ổn
sau khi dùng thuốc.

Một s ố trẻ bị cho ngưng thuốc
khi kỳ nghỉ hè đến,

một điều tồi tệ.

Chúng run sợ.

Tôi biết một đứa trẻ đã không ngủ 2 ngày
sau khi dùng thuốc.

Tôi đã nghe về một đứa trẻ
ở trường của mẹ,

có ý định tự tử ngay khi
dùng thuốc lần đầu tiên.

Điều đó không nên xảy ra.

Người mắc ADHD có nhiều điều
để học từ bản thân

để đối mặt với sự rối loạn,
và đó là một quá trình dài.

Từ những gì tôi đã thấy

giải pháp duy nhất
mọi người đưa ra là dùng thuốc,

và nếukhông hiệu quả,
bạn chỉ có thể tự thân vận động.

Chắc chắn nhiều người ổn
khi dùng thuốc, tôi hiểu.

Chúng không có tác dụng phụ
làm ảnh hưởng cuộc sống của họ,

cho phép họ làm những điều họ cần
nhưng không đúng với tất cả.

Vậy còn căng thẳng, rồi áp lực,
và sự thất vọng đi cùng với ADHD

không chỉ với người bị rối loạn
mà cả những người xung quanh?

Thật khó khăn. Không phải ngẫu nhiên
các nhà nghiên cứu

ở Thụy Điển kiểm tra
cơ sở dữ liệu quốc gia,

xem xét tỷ lệ tự tử giữa
người mắc ADHD và người thường,

những người mắc ADHD có khả năng
tự tử cao hơn gấp 10 lần,

0.2% so với 0.02%.

Chỉ có 1.3% người không mắc ADHD
cố tự tử,

Với người mắc ADHD,
con số lên tới 9.4%, gần 1 trên 10.

Gia đình của người mắc ADHD
cũng có nguy cơ tự tử.

So sánh lần nữa
với 0.02% của dân số chung,

Cha mẹ có tỷ lệ tự tử là 0,7%.

Anh chị em có cùng tỷ lệ 0,2%
với người mắc ADHD.

Với số liệu thống kê như vậy,

sao thuốc có thể đủ tốt
cho tất cả những người mắc ADHD?

Rõ ràng là, dù rất nhiều người
cảm thấy ổn khi dùng thuốc,

Vẫn là khó khăn đối với
những người không đủ điều kiện

hay những người vì lý do nào đó,
việc dùng thuốc không giúp ích.

Họ thấy mình là gánh nặng đặt lên
người họ yêu thương mỗi khi quấy phá.

và họ dường như không thể dừng làm loạn.

Bạn sẽ ngạc nhiên khi biết
trường hợp này không hề hiếm hoi.

Ở Mỹ, 4% dân số trưởng thành
được phỏng đoán mắc ADHD.

Theo CDC, trẻ em chiếm 11%.

Đây chỉ là con số ở Mỹ.

Bạn cũng đã nhìn thấy
hàng triệu người.

Những người trong phòng này, chiến đấu
với chúng và sự căng thẳng mà nó gây ra.

Những người như tôi.

Và đây là cách
tôi chiến đấu với nó.

Cách duy nhất để sống với ADHD và vẫn
vui vẻ chính là đánh bại nó.

Tôi cần chứng minh rằng
ADHD không phải là thứ cản bước. tôi.

Năm thứ hai, sau năm đầu
để bản thân thất vọng,

tôi không chỉ muốn chứng tỏ
với mọi người mà cả với bản thân,

rằng tôi thông minh,
tôi có thể đạt số điểm mình muốn,

tôi có thể sinh hoạt ngoại khoá
mà vẫn có thời gian làm bài tập.

Và tôi đã làm được.

Tôi tham gia hội Chữ Thập Đỏ,

làm tình nguyện viên cho họ
là một trong những điều làm tôi hài lòng.

Tôi đã tìm ra những cách
phù hợp với mình.

Tôi tổ chức mọi thứ mình cần,
một cách vừa vặn.

Việc tìm ra quy luật chung trong lớp
cũng rất quan trọng

để ngay cả khi bỏ lỡ thứ gì,

tôi vẫn có khái niệm
về những gì đang xảy ra.

Những người bạn cùng lớp
cũng rất quan trọng

để khi khả năng tập trung
bị đánh bại,

tôi vẫn có thể hỏi hướng dẫn vừa được nói
hay bài tập vừa được giao.

Tất cả những thứ này
cần sự cố gắng,

nhưng nó xứng đáng vì nó cho phép tôi
làm những điều mình muốn.

Thực sự, nó chỉ là
thỏa hiệp với căn bệnh.

Điều này giúp tôi không phải dùng thuốc,

điều xa lạ với câu chuyện
thành công của ADHD.

Giờ đây, tôi có thể đến trường,
tôi đứng đây là chính tôi.

Tôi chọc tức giáo viên,
tôi cố gắng để làm bài tập,

và tôi hạnh phúc hơn.

Tôi dựa vào bản thân.

Không có thuốc, không có giáo viên
quanh quẩn. Hoàn toàn có thể.

Dù thuốc có tác dụng hay không,

những người mắc ADHD cần tìm
cách hiệu quả với họ,

tìm hỗ trợ họ cần,

và tiếp tục tự lực cánh sinh.

ADHD không phải
là cuộc chiến dễ dàng

nhưng với chút hiểu biết về nó,
ta có thể giúp hàng triệu người.

Xin cảm ơn.