A tour of modern architecture

Làm một người mới ở TED - cảm giác giống như
làm cô gái trinh cuối cùng ở trung học.

(cười)

Bạn biết đấy, những người hay ho thì ở đây - làm việc này.

Và bạn thì ở ngoài rìa, bạn ở nhà.

Bạn giống như anh em nhà Raspyni,

cho "bi" mình vào nước đá. Và --

(cười)

bạn chơi với ngón tay cả ngày.
Và cuối cùng thì được mời.

Và khi bạn vào trong rồi, và tất cả những gì bạn hy vọng về nó.

Là nó sẽ thú vị và có âm nhạc cả ngày

và đột nhiên nó kết thúc. Và tất cả xảy ra trong năm phút.

Và bạn về nhà và muốn làm lại chuyện đó.

Nhưng tôi rất trân trọng vì có mặt ở đây.
Và cảm ơn, Chris,

và cảm ơn bạn nữa, Deborah Patton,
vì đã biến điều này thành hiện thực.

Vì vậy nên, hôm nay chúng ta nói một chút về kiến trúc,

về phương diện sáng tạo
và sự lạc quan.

Và nếu bạn đặt sáng tạo
và lạc quan chung với nhau,

bạn có hai sự lựa chọn để nói tới.

Bạn có thể nói về chủ nghĩa sáng tạo ---

mà tôi nghĩ là sẽ không hợp lắm
với khán giả ở đây hôm nay,

ít nhất không phải là từ một quan điểm mà bạn là một người đề xuất nó

hoặc bạn có thể nói về sự tối ưu.

Và đó là cái mà tôi sẽ nói đến ngày hôm nay.

Nhưng bất cứ cuộc đàm luận nào về kiến trúc

như cái mà các bạn nói về ngày hôm nay,

tổ chức TED, kiến trúc quy mô nhỏ này,

không thể xảy ra khi thiếu
những cuộc đối thoại về nó,

Trung tâm Thương mại Thế giới (TTTMTG),
những gì đang xảy ra ở đó và ý nghĩa của nó với chúng ta.

Bởi vì nếu kiến trúc
đúng như những gì tôi nghĩ,

thì nó được xây dựng bởi
những tham vọng văn hóa của chúng ta,

bạn sẽ làm khi được cho một cơ hội
để khắc phục tình trạng

mà đại diện cho tham vọng văn hóa
của người khác liên quan đến chúng ta?

Và cơ hội của chính chúng ta
để làm một cái gì đó mới mẻ?

Đây là một vấn đề thực sự gây phấn
khích trong một thời gian dài.

Tôi nghĩ là Trung tâm Thương mại Thế giới (TTTMTG),
bằng cách không mấy hay ho,

mang kiến trúc vào trung tâm chú ý

bằng một cách mà tôi nghĩ mọi người
đã không nghĩ tới trong thời gian dài,

và làm nó thành chủ để
thường xuyên được nhắc tới.

Tôi không nhớ, trong 20 năm sự nghiệp
viết lách và làm nghề kiến trúc,

một lần có 5 người ngồi cùng bàn tôi

và hỏi tôi rất nghiêm túc về
quy hoạch và cách thoát cháy,

các vấn đề an toàn và
độ bắt cháy của các tấm thảm.

Đây là những vấn đề mà chúng ta không
nói đến thường xuyên.

Và bây giờ, thì chúng được nói rất nhiều.

Khi bạn có thể vũ khí hóa
những tòa nhà,

bạn phải nghĩ về kiến trúc
từ một góc độ rất khác.

Và khi bạn nghĩ về kiến trúc
từ một góc độ rất khác,

chúng ta sẽ suy nghĩ theo hướng này.

Bao nhiêu người xem USA Ngày nay vào hôm nay?
Nó đây. Trông như thế này.

Đây là công trường của TTTMTG,
trên trang nhất.

Họ đã phải chọn lựa.

Họ đã chọn một dự án
bởi Daniel Libeskind,

đứa trẻ làm điên đảo ngành kiến trúc
ngay lúc nó xuất hiện.

Thần đồng piano, ông ta
bắt đầu với đàn accordion,

sau đó trở nên nghiêm túc hơn
với một nhạc cụ lớn hơn,

và giờ thì đến nhạc cụ thậm chí
còn lớn hơn nữa,

đó là xây dựng dấu ấn của anh ta
như là người hủy nhà xuất chúng,

bạn có thể thấy ở đây.

Ông ta là một trong sáu người
được mời tham gia vào cuộc đấu thầu,

sau khi người nhà thầu khác bó tay

với những lý do ngu ngốc
và tầm thường

và thậm chí ngay cả tp New York
phải chịu đựng,

"Ôi, tôi xin lỗi, chúng tôi bó tay."

Phải rồi. Chúng ta có thể làm lại từ đầu,

nhưng lần này không dùng
những người có tài năng mờ nhạt,

thay cho sáu nhà thầu vô dụng
mà ta đã gặp lần trước,

thay vì những kẻ bất động sản
thường hoạch định tp của chúng ta.

Hãy dùng những kiến trúc sư
thật sự tạo ra sự khác biệt.

Và chúng ta có điều này,
hay là chúng ta đã chọn điều này.
Thôi, đừng tán dương tôi.

(cười)

Đã quá trễ.

Đây là bản thiết kế của một team tên THINK,
một team ở New York,

và có một bản thiết kế khác,
của Libeskind.

Cái này, sẽ trở thành TTTMTG:

một cái lỗ khổng lồ trên mặt đất
với những tòa nhà rơi vào đó.

Bây giờ, tôi không biết bạn nghĩ gì,
nhưng tôi nghĩ đó là quyết định ngu ngốc,

bởi vì cái mà bạn làm là một tượng đài
mãi mãi về sự phá hủy

bằng cách làm cho nó giống
một chỗ hư hỏng kinh niên.

Nhưng đó là cái mà họ sẽ làm.

Nhưng tôi muốn bạn nghĩ về điều này

trên phương diện là một vấn đề
mà nền kiến trúc Hoa Kì đang đấu tranh,

mà hai điều này nói đến rất cụ thể.

Và đó là sự khác biệt phóng đãng
trong cách mà chúng ta chọn lựa kiến trúc,

trong cách mà chúng ta chọn lựa
kiến trúc --

từ giải pháp duy lý cho đến mọi thứ khác --

rằng có một câu trả lời lớn
cho tất cả vấn đề kĩ thuật,

dù là xã hội, hoặc vật lý,
hay hóa học ---

hoặc bất cứ gì khác
ngoài một giải pháp lãng mạn.

Lãng mạn ở đây không có nghĩa là
một nơi mà bạn có thể hẹn hò.

Lãng mạn ở đây nghĩa là
có những điều lớn hơn, vĩ đại hơn chúng ta.

Trong truyền thống của Mỹ,

sự khác biệt giữa kỹ trị và lãng mạn,

giống như sự khác biệt giữa
mạng lưới Cartesian

của Thomas Jefferson trải khắp Hoa Kỳ
(hệ thống biên giới các bang của Mỹ)

đã cho chúng ta hình dáng của tất cả

các bang trên toàn nước Mỹ,

đó là một giải pháp duy lý (techno-cratic),--
một điều đáng nể

vào thời của Jefferson --
thời của chủ nghĩa duy lý.

Hoặc cách mà chúng ta mô tả nó:
vận mệnh được an bài.

Bây giờ, bạn thích cái nào hơn?
Một giải pháp, hay một vận mệnh được an bài?

Vận mệnh an bài.

(cười)

Đó là một vấn đề lớn. Nghe có vẻ lớn.
Nghe có vẻ quan trọng,

nghe có vẻ chắc chắn. Nghe có vẻ "Mỹ".
Và nghe có vẻ "nam tính".

Kiểu tranh luận đó lúc nào cũng lặp đi lặp lại
trong ngành kiến trúc.

Và nó cũng xảy ra trong đời sống
riêng tư của chúng ta nữa.

Mọi người đều muốn ra ngoài và
mua một chiếc Audi TT, phải ko?

Mọi người ở đây hẳn sở hữu một chiếc,
hoặc khao khát một chiếc

từ lúc họ nhìn thấy nó.

Và họ nhảy vào xe, xoay chiếc chìa khóa điện,

phóng về nhà trên
con đường siêu tốc mới cáu,

và lái vào trong một cái nhà xe
trông như một lâu đài Tudor.

(cười)

Tại sao? Tại sao? Tại sao bạn
muốn làm như vậy?

Sao tất cả mọi người muốn như thế?
Tôi thậm chí còn sở hữu một lâu đài Tudor.

(cười)

Bản chất sẽ khiến chúng ta dằn vặt

giữa một giải pháp duy lý

và một hình ảnh lãng mạn của chính mình.

Bây giờ đi thẳng vào vấn đề.

Tôi có thể tắt đền một tí được chứ?

Tôi sẽ nói về hai kiến trúc
một cách rất tóm tắt.

đại diện cho sự phân hóa trong kiến trúc,

giữa truyền thống của một giải pháp duy lý

và một giải pháp lãng mạng.

Đây là hai kiểu kiến trúc hàng đầu
của Mỹ ngày nay

Một cái rất mới,
và cái kia cổ hơn.

Đây là thiết kế của một hãng tên SHoP,

và cái mà bạn thấy đây,
là hai bản vẽ cùng kích thước

của thứ sẽ trở thành một
camera obscura cỡ lớn trong công viên công cộng.

Có ai biết camera obscura là gì ko?

Đó là một ống kính cỡ lớn

chụp hình thế giới bên ngoài --

như là một thước phim ngắn,
trong đó mọi thứ đứng im --

và sau đó chiếu nó lên một trang,
và bạn có thể thấy thế giới bên ngoài như thế bạn đi trong nó.

Đây chỉ là một bản phác thảo,

trông nó có giống một tòa nhà ko? Không.

Nó không hề vuông góc: nó chẳng có
phía trên và phía dưới,

hay vuông, chữ nhật, bất cứ gì như thế,

mà bạn hay thấy ở
những tòa nhà bình thường

Cuộc cách mạng máy tính, chủ nghĩa kĩ trị,
cách mạng công nghệ,

đã cho phép chúng ta bỏ đi
những hình dáng cao ốc thông thường,

hình dáng truyền thống và
theo đuổi hình dạng không trực giao ntn.

Điều thú vị không nằm ở hình thù.

Điều thú vị nằm ở cách người ta làm ra nó.
Cách nó được tạo ra.

Một cách hoàn toàn mới
để xếp các building với nhau,

được gọi là sự cá thể hóa theo số đông (mass customization)
Đây không phải là sự nghịch lý.

Điều làm building này đắt tiền,
hiểu theo cách truyền thống,

là làm từng phần riêng lẽ theo yêu cầu,
bạn không thể làm đi làm lại chúng.

Đó là lý do chúng ta
đều sống trong nhà xây sẵn.

Ai cũng muốn tiết kiệm bằng cách xây
500 ngôi nhà hoàn toàn giống nhau.

Bởi vì nó rẻ hơn.

Cá thể hóa số đông được tạo ra bằng cách
cho kiến trúc vào một máy tính,

vào một phần mềm
sản xuất ra những chi tiết này.

Máy tính sẽ ra tín hiệu cho máy gia công --

một máy đc kết nối với máy tính,

để có thể làm ra hàng triệu triệu thay đổi,
ngay khi nó nhận được tín hiệu,

máy tính suy cho cùng
chỉ là một cỗ máy.

Nó không suy nghĩ,
nó chỉ đơn thuần sản xuất và sản xuất.

Nó ko biết tính phí phát sinh.
Nó không ngốn thêm thời gian.

Nó ko phải người lao động.
Đơn thuần chỉ là một máy tiện,

vậy là các linh kiện dc sản xuất ra.

Trong khi đó, thay vì bảo ai đó
vẽ thêm bản vẽ,

bạn sẽ thấy một đống bản vẽ
cao chất ngất,

điều kiến trúc sư sẽ làm là
gửi cho bạn một tập các hướng dẫn lắp ráp,

giống như cái bạn hay thấy lúc còn nhỏ,

trong đồ chơi mô hình hay có kiểu,
"Phần A gắn vào B, và C vào D".

Cũng như thế cái mà thợ xây
sẽ nhận được là các chi tiết riêng biệt

đã được sản xuất ở nơi khác
và vận chuyện đến bằng xe tải

đến công trình, đến các thợ xây,
cũng như các tập hướng dẫn lắp ráp.

Đơn giản là "Ráp phần A lên B"
và họ sẽ làm theo.

Đây là một bản vẽ nói về cách
mà chúng sẽ vận hành --

và kết quả cuối cùng của nó.

Chúng ta ở bên dưới,
nhìn lên ống kính của camera obsccura.

Bạn ngại rằng điều này là viễn tưởng,
hay tiểu thuyết lãng mạn,

cũng chính những kiến trúc sư này
được chỉ định phải làm cho

khu đất trống ở trung tâm ở PS1,
mà một phần của nó là bảo tàng Brooklyn, New York,

như là một phần của series
dự án mùa hè mới của họ.

Và họ nghĩ, trong mùa hè, thì họ làm gì?

Vào mùa hè, người ta đi biển.

Và khi tới biển thì họ làm gì?
Họ làm những đụn cát.

Vậy thì hãy làm kiến trúc đụn cát
và những cái lán.

Và thế là họ phác ra một
mô hình đụn cát trên máy tính.

Họ chụp hình lại, bỏ chúng vào
phần mềm máy tính,

và phần mềm đó tạo ra hình ảnh một đụn cát

và họ đem mô hình đụn cát đó
và biến nó thành --

dưới sự điều khiển của họ, sử dụng
phần mềm tiêu chuẩn với một ít sửa đổi --

một cách sắp xếp các miếng gỗ.
(để tạo thành đụn cát)

Và đây là những miếng gỗ.
Kia là những hướng dẫn.

Đây là những chi tiết,
đây là những mảnh nhỏ của kiệt tác đó.

Các bạn có thể thấy
có khoảng 6 màu,

và mỗi màu đại diện cho một miếng gỗ,
một miếng gỗ được cắt.

Tất cả được để trên một mặt phẳng,
vận chuyển tới bằng xe tải,

và được lắp ghép trong 48 giờ
bởi một đội 8 người,

chỉ một người trong số đó được
thấy trước bản kế hoạch.

Chỉ một người duy nhất
được nhìn thấy bản vẽ thiết kế trước.

Và đây là phần thân,
đang được xây lên ở khu đất trống,

và đây đã được hoàn thành.

Chỉ có 16 mảnh gỗ,

chỉ có 16 mảnh lắp ghép ở đây.

Trông như bộ dây tuyệt đẹp
phía trong của đàn piano.

Nó bao gồm cả một hồ bơi,
rất rất tuyệt.

Nó là nơi tuyệt vời để tiệc tùng --
nhưng nó chỉ được ở đó 6 tuần.

Nó có phòng thay đồ riêng
và một cái lán nhỏ,

nơi mà nhiếu thứ "thú vị" xảy ra,
suốt mùa hè.

Giờ, bạn ngại rằng điều này chỉ để cho vui,
hoặc chỉ là một lắp đặt tạm thời,

nhưng đây cũng chính là công ty
đã làm ở TTTMTG,

xây lại chiếc cầu đi ngang qua
West Street,

có vai trò đường bộ quan trọng

giữa tp New York và
khu tái phát triển West Side.

Họ được giao cho thiết kế, lắp đặt lại
cây cầu ở West Street,

xây dựng nó, bao gồm
toàn bộ chi tiết được sản xuất.

Và họ đã làm được điều đó.
Thiết kết của họ

được tạo nên bởi
cùng một hệ thống máy tính

và chỉ bao gồm 5 đến 6
bộ phận khác nhau,

một vài thanh chống,
một số vật liệu ốp ngoại thất,

và một hệ thống khung rất đơn giản

được sản xuất ở nơi khác
và vận chuyển đến bằng xe tải.

Họ đã làm được điều đó.

Họ đã làm được một điều tuyệt vời.

Hiện nay họ đang xây một tòa nhà 16 tầng
ở ngoại ô New York,

bằng cùng một công nghệ.

Nếu bạn đi bộ qua đây vào ban đêm.

Chiếc cầu tự phát sáng, không cần đèn treo,

nên những người xung quanh đó
không phàn nàn về việc bị đèn chiếu thẳng mặt.

Đây là hình chiếu thẳng qua.
Và kia là nhìn từ cạnh bên

Và bạn đều cảm thấy hùng vĩ.

Giờ, để tôi chỉ cho bạn điều
hoàn toàn đối lập.

Đây là mặt khác của đồng xu.

Đây là thiết kế của David Rockwell
từ tp New York,

bạn có thể thấy
tác phẩm của anh ta ngày nay.

Vua của chủ nghĩa lãng mạn,
người tiếp cận công việc của mình

bằng một cách rất khác.

Việc này không để tạo ra một giải pháp duy lý,
mà là để quyến rũ bạn

để làm việc bạn phải làm,
để hướng bạn tới những gì vui vẻ,

những gì làm tâm hồn bạn bay bổng,

những điều làm bạn cảm thấy
như đang ở thế giới khác --

ví như là nhà hàng Nobu
của anh ta ở New York,

nơi sẽ đưa bạn ra khỏi
sự lộn xộn hàng ngày của New York

đến với sự tối giản của Nhật Bản
và sự tao nhã của truyền thống Nhật.

"Khi nó được hoàn thành,
nó phải trông giống như rong biển." người chủ đã nói thế.

Hoặc là nhà hàng Pod của anh ta,
ở Philadelphia, Pennsylviania.

Tôi muốn bạn biết rằng
căn phòng này có màu trắng toát.

Tất cả bề mặt trong
nhà hàng này đều trắng toát.

Và lý do bạn thấy nhiều màu
là vì những cái đèn đổi màu.

Tất cả hướng đến sự tuyệt mỹ.
Tất cả hướng đến sự biến đối.

Xem này -- tôi không bấm bất cứ cái nút nào.

Nó tự thay đổi màu.

Nó biển đổi nhờ phép màu của ánh đèn.

Tất cả hướng đến sự tuyệt mỹ.
Tất cả hướng đến sự cảm nhận.

Nhà hàng Rosa Mexicano,
nơi tạo cảm giác như ở bờ biển Acapulco,

nằm ở Upper West Side,

với bức tường có đầy những thợ lặn
-- trông như thế này.

Hãy nhìn lại một lần nữa.

Ok, để chắc chắn rằng
bạn đã chiêm ngưỡng nó.

Và cuối cùng, nó hướng đến sự thoải mái,
những điều làm ta thấy tuyệt vời

ở những nơi mà chúng ta
chưa bao giờ cảm thấy thế trước đây.

Đó là mang thiên nhiên vào trong nhà

Trong tòa tháp Guardian ở New York,
sau này đổi thành quảng trường W Union --

nơi đây chúng tôi đem người làm vườn
giỏi nhất thế giới đến

để chắc chắn rằng nội thất ở đây
mang được không gian vườn tược

của khu vườn quảng trường Union
vào trong tòa nhà.

Nó hướng đến sự kích thích các giác quan.

Đây là một trải nghiệm mua rượu
được đơn giản hóa bằng màu và vị.

Những loại rượu có bọt, tươi,
nhẹ nhàng, đậm đà, vị trái cây,

tất cả được mô tả bằng màu sắc
và những kết cấu trên tường.

Và cuối cùng, là dự án giải trí,
giống như trong trụ sở của anh ta

cho rạp xiếc Cirque du Soleil,
Orlando, Florida,

nơi mà bạn khi bạn vào rạp Hy Lạp,

nhìn xuống phía dưới lều
và hòa mình vào thế giới phép màu của Cirque du Soleil.

Và tôi sẽ dừng tại đây. Cảm ơn rất nhiều.