AFET SENARYOSU VE TATBİKATLAR - Ünite 6 Konu Anlatımı 1

Tatbikatlar, personelin kendi alanında önceden deneyim kazanmasına ve

eş güdüm içinde çalışma yeteneğini
geliştirmesine olanak sağlayan uygulamalardır.

Belli kurallar çerçevesinde gerçekleştirilen ve
iyi planlanmış tatbikatlar, afet ve acil durum anlarında

karşılaşılabilecek zorluklar ve sorunlar için
çözüm üretme kapasitesinin geliştirilmesine de büyük katkı sağlar.

Başarılı bir tatbikat gerçekleştirilmek için,
tatbikat sürecinin iyi planlanması, görev alacak aktörlerin

doğru belirlenmesi, zamanlamaya dikkat edilmesi,
tatbikat sonuçlarının doğru okunması gerekir.

Bu konular ile bağlantılı olarak
kullanılacak anahtar kavramlar;

Bu programı izledikten sonra

sorularına yanıt bulabileceksiniz.

Tatbikatlar, olası bir afet ve acil durumda can ve
mal kaybının yaşanmaması veya en aza indirilmesi için

öngörülen tehlike senaryoları doğrultusunda hazırlanan planların
uygulanabilirliğini gerçekçi ortamlarda test etmek, amacıyla yapılır.

Tatbikatlar, ülke genelinde müdahale kapasitesinin ve
mantığının geliştirilmesine, plan ve teçhizatın denenmesine,

kaynaklardaki boşluk ve eksikliklerin belirlenmesine,
görev ve sorumlulukların netleştirilmesine,

bireysel ve ekip performansının artmasına imkân verir.

Türkiye’de tatbikatlar ile ilgili

Daha sonra ise;

1999 tarihli Başbakanlık Tatbikatlar Yönergesi
2009 tarihli ve 5902 sayılı

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun

2013 yılında Resmî Gazete’de yayınlanan
Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği

2015 tarihli Başbakanlık AFAD Türkiye Afet Müdahale Planı ve
Afet Yönetim ve Karar Destek Sisteminin

Uygulamaya Alınması Hakkındaki Genelge yayımlanmıştır.

Tatbikatları uygulama yöntemleri açısından sınıflandıracak olursak tatbikat türleri:

1. Kapsamlı Saha Tatbikatı

2. Masabaşı Tatbikatı

3. Haberleşme ve İntikal Tatbikatı şeklindedir.

Kapsamlı saha tatbikatları, afet ve
acil durumlara ilişkin olarak hazırlanan planların uygulanabilirliğinin,

karar vericiler, koordinasyon birimleri ve saha ekipleri arasındaki
koordine ve uyumun en gerçekçi şekilde test edildiği tatbikatlardır.

Saha tatbikatları gerçek zamanlı oynanabildiği gibi
sıkıştırılmış zamanlı da oynanabilir.

Masabaşı Tatbikatı; Afet ve acil durumlarda görev alacak olan,
özellikle de karar verme mekanizması içinde yer alan

personelin/görevlilerin katıldığı, karşılıklı görüş alışverişi
ve soru cevap oturumlarına imkân sağlayan,

birçok unsurun test edildiği,
fiziki saha aktivitesi gerektirmeyen tatbikatlardır.

Haberleşme ve İntikal Tatbikatında Tatbikatlarda
görev alan birimler arası ve birimlerin kendi içinde

haberleşme zincirinin doğru ve düzgün bir şekilde çalışıp çalışmadığını
kontrol etmek ve intikal süreçlerini denetlemek amacıyla yapılır.

Haberleşme ve İntikal Tatbikatlarında;

gibi hususlarda değerlendirmelerde bulunulabilir.

Afeti yönetmek bir performanstır.

Afet yönetimi afet yönetim planları ile kaynakların en etkin buluşmasıyla yapılır, fakat hiç tahmin edilemeyen durumlar ortaya çıkabilir.

Bu tür durumlarda afeti yöneten kişiler yaratıcı ve
hızlı çözümler ortaya çıkartarak afeti yönetir.

Dolayısıyla planların içeriklerinin birbirini desteklemesi
ve birbirinden ayrı düşünülmemesi gerekir.

Planların, karar alma sürecinde afeti ya da
acil durumu yöneten kişilere yardımcı olması beklenir.

Planlama, normal zamanlarda afet ve acil durumlarda alınacak
kritik kararlar için hazırlanmak olarak nitelendirilebilir.

Başarılı bir tatbikat gerçekleştirilmek için,
tatbikat sürecin iyi planlanmak, aktörleri doğru belirlenmek,

zamanlamaya dikkat etmek,
tatbikat sonuçlarını doğru okumak gerekir.

Genel olarak tatbikat sürecini;

olarak dört ana başlıkta özetleyebiliriz.

Tatbikat planlama süreci;

belirlendiği süreçtir.

Tatbikat Geliştirme aşaması;

Son olarak raporlama, tatbikatın fiilen ifası sonrasında,
tatbikatta görev alan tüm aktörlerin, değerlendirmecilerin,

gözlemcilerin bir araya gelerek tatbikatın
belirlenen amaca ulaşıp ulaşmadığı,

yaşananlarla ilgili geliştirilmesi gereken hususlar olup olmadığı
gibi konularda genel değerlendirmelerde bulunduğu

ve bu çıktıların raporlanarak üst yönetime sunulduğu süreçtir.

Tatbikatın planlama, geliştirme, icra
ve raporlama aşamalarında farklı kurum

ve yapılara mensup personel ve ekipler görev yapsa da
tatbikatta yer alan aktörleri dört ana başlıkta toplamak mümkündür.

Bunlar,

Tatbikat planlama ekibi; tatbikatın yer, zaman, katılımcı,
ölçek, oynanma şekli, beklenen çıktılar gibi unsurlarını belirleyen ekiptir.

Ekipte yer alan kişilerin plan ve programlara, mevzuata, katılımcı ekiplerin kapasite ve kabiliyet bilgilerine sahip kişilerden seçilmesi ise oldukça önemlidir.

Tatbikat planlama ekibi, tatbikatın icrası sırasında
Tatbikat Koordinatörlüğüne dönüşerek

tatbikatın belirlenen esaslar çerçevesinde icra edilmesini,
enjektelerin sürülmesini, sonrasında ise gözlemci

ve değerlendirmecilerin raporları doğrultusunda
sonuç çıktılarının alınmasını sağlar.

Tatbikatta görev alacak olan katılımcılar
ve oyuncular, mevcut plan ve programlar ile

mevzuat kapsamında tatbikatın ölçeğine göre belirlenerek
hazırlanan senaryoya göre kendilerine verilen görevleri icra ederler.

Senaryo, tatbikatlarda oynanacak oyunların bir bütünüdür.

Hazırlanmasında tatbikatın oynanacağı ilin ya da
bölgenin afetselliğini yansıtması,

katılacak ekiplerin ve oyuncuların imkân,
kapasite ve kabiliyetlerine göre şekillendirilmesi esastır.

Gözlemciler, tatbikatta herhangi bir şekilde görev almayan,
belirlenen noktalarda tatbikatın işleyişini gözlemleyen

ve tatbikattaki uygulamalardan kendi yararlarına
sonuçlar çıkarmak amacıyla not ya da görüntü alan kişilerdir.

Değerlendirmeci ise tatbikatın tümü ya da
belirli bir kısmı üzerinde gözlem ve değerlendirmelerde bulunan,

tatbikatın amaç ve hedeflerine ulaşılıp ulaşılamadığını
gözlemleyerek, yorum ve değerlendirmelerde bulunan,

bunları raporlayarak üst yönetime sunan kişidir.

Tatbikatın başarılı olması için
göz önüne alınması gereken hususlar da vardır. Bunlar;

Tatbikatlar, afet ve acil durumlarda yer alacak personelin
önceden deneyim kazanmasına olanak sağlar.

Aynı zamanda diğer kişilerle
koordineli bir şekilde çalışma yeteneklerini geliştirir.

İyi planlanmış tatbikatlar, afet
ve acil durumlarda kişilerin, kurumların

ve kuruluşların karşılarına çıkacak zorlukların
üstesinden gelinmesi açısından önemli bir yere sahiptir.

Bu yüzden afet ve acil durum tatbikatları
iyi planlanmalı, kimin görev alacağı iyi belirlenmeli,

zamanlama konusunda hassas olunmalı
ve tatbikat sonuçları doğru okunmalıdır.

Bu programda

sorularına değinildi.

Konuyla ilgili daha ayrıntılı bilgi
Afet Senaryosu ve Tatbikatlar ders kitabının 6. ünitesinde yer almaktadır.