< Return to Video

How a famous Greek bronze ended up in the Vatican

  • 0:00 - 0:03
    (ဂျက်ဇ်သီချင်းသံ)
  • 0:06 - 0:08
    ကျွန်တော်တို့ Vatican ပြတိုက်မှာပါ
  • 0:08 - 0:11
    အခု မြင်နေရတာက အနောက်တိုင်းယဉ်ကျေးမှုမှာ
  • 0:11 - 0:12
    အအောင်မြင်ဆုံး လက်ရာတွေထဲက တစ်ခုပေါ့
  • 0:12 - 0:15
    ဒါကတော့ Apoxyomenos the "Scraper" ဆိုတဲ့
  • 0:15 - 0:16
    ပန်းပုရုပ်ထုကြီးပါ
  • 0:16 - 0:18
    [Beth] နာမည်ကျော်ရှေးခေတ်
  • 0:18 - 0:20
    ဂရိပန်းပု ပညာရှင်Lysipposလက်ရာပေါ့။
  • 0:20 - 0:22
    ရှေးခေတ်ရောမပုံတူရုပ်ထုတစ်ခုပါ။
  • 0:22 - 0:23
    [Steven] ဒီဗီဒီယိုမှာဘာပြောမှာလဲဆိုတော့
  • 0:23 - 0:25
    နာမည်ကြီးဂရိပန်းပုပညာရှင်ဖန်တီးထားတဲ့
  • 0:25 - 0:29
    ဒီလိုလက်ရာက
  • 0:29 - 0:32
    ရောမမှာရှိတဲ့ဗာတီကန်နယ်မြေထဲမှာ
    ရောမရုပ်ထုအဖြစ်
  • 0:32 - 0:34
    ၁ရာစု၊၂ရာစု၊၃ရာစုနှစ်တွေမှာ
    အဆုံးသတ်ခဲ့ပါတယ်။
  • 0:34 - 0:37
    ရောမလူမျိုးတွေကဂရိကိုအနိုင်ရရုံသာမက
  • 0:37 - 0:40
    ဂရိရဲ့နယ်မြေတွေအများအပြားကို
    သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး
  • 0:40 - 0:42
    စစ်နိုင်လာတဲ့ရောမစစ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေက
  • 0:42 - 0:45
    ဂရိ ပန်းပုရုပ်ထုကြီးတွေ၊ပန်းချီကားတွေနဲ့
  • 0:45 - 0:48
    ဗိသုကာလက်ရာအပိုင်းအစတွေကို
  • 0:48 - 0:50
    သယ်ဆောင်လာကြတယ်။
  • 0:50 - 0:52
    [Beth]ရောမတွေကစစ်အတွင်းမှာနိုင်လာတဲ့
  • 0:52 - 0:54
    ပစ္စည်းတွေကိုယူဆောင်တဲ့နေရာမှာ
    တော်တဲ့သူတွေတော့မဟုတ်ပါဘူး
  • 0:54 - 0:57
    ဒါအတွက်သာဓကဟောင်း
    တွေရှိခဲ့ပါတယ်။
  • 0:57 - 1:00
    ဒါပေမယ့်ရောမတွေကဂရိကိုရင်ဆိုင်ခဲ့ပြီး
    သူတို့ရဲ့အနုပညာတွေကို
  • 1:00 - 1:02
    ရောမမြို့ဆီပြန်သယ်ဆောင်လာချိန်မှာတော့
  • 1:02 - 1:05
    ဒီအရာကသူတို့အတွက်အတွေ့အကြုံအပြောင်းအလဲ
    ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
  • 1:05 - 1:08
    တကယ်တော့ ဟောရေ့စ်ဆိုသူက
  • 1:08 - 1:11
    ရောမတွေကဂရိကိုအောင်နိုင်ခဲ့ပေမယ့်
    ဂရိတွေကယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့်
  • 1:11 - 1:14
    ရောမကိုအောင်နိုင်ပြီးသားဖြစ်တယ်လို့
    ရေးသားခဲ့ဖူးပါတယ်။
  • 1:14 - 1:17
    [Steven]ဒါက ရောမတွေကသူတို့ကိုယ်သူတို့
    ကြီးကျယ်ခမ်းနားတဲ့ဉာဏ်ပညာဓလေ့ကို
  • 1:17 - 1:20
    အမွေဆက်ခံသူလို့ထင်နေကြတဲ့အပေါ်အမှတ်အသား
    လုပ်လိုက်ခြင်းဖြစ်တယ်။
  • 1:20 - 1:24
    [Beth] ဒါဟာရှေးဟောင်းရောမတွေရဲ့လက်ရှိ
    အခြေအနေတွေနဲ့ကွာခြားပုံပေါ်တဲ့
  • 1:24 - 1:27
    ဇိမ်ခံပစ္စည်းတစ်မျိုး၊အရည်အချင်းပြည့်ဝတဲ့
  • 1:27 - 1:30
    ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာခန့်ညားထည်ဝါမှုအဖြစ်
  • 1:30 - 1:32
    လက္ခဏာဆောင်ဖော်ပြလိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။
  • 1:32 - 1:35
    [Steven]ဒါဆိုရင်ဒီကိစ္စကဘယ်လိုဖြစ်လာလဲ
    ဆိုတာဆက်ကြည့်ရအောင်။
  • 1:35 - 1:38
    ရောမကဂရိအပိုင်နယ်မြေမြို့တစ်မြို့(သို့)
  • 1:38 - 1:42
    ဂရိနဲ့နှီးနွယ်နေတဲ့မဟာမိတ်နယ်မြေလေးတစ်ခု
    ကိုသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြီး
  • 1:42 - 1:45
    မကြာခင်မှာပဲတန်ဖိုးရှိတယ်လို့ယူဆတဲ့
    သွင်းကုန်တွေကို
  • 1:45 - 1:47
    သင်္ဘောတွေပေါ်တင်ပြီးရောမမြို့တော်ဆီကို
  • 1:47 - 1:51
    မြို့ပတ်အောင်ပွဲခံချီတက်လှည့်လည်
    ပြသဖို့အတွက်
  • 1:51 - 1:52
    သယ်ဆောင်လာခဲ့တယ်။
  • 1:52 - 1:54
    [Beth]ထိုအောင်မြင်မှုကစစ်ပွဲနိုင်
    ဗိုလ်ချုပ်အတွက်
  • 1:54 - 1:57
    သူတို့ရဲ့စစ်တပ်အောင်ပွဲမှတ်တိုင်အဖြစ်
    သယ်ဆောင်လာခဲ့တဲ့
  • 1:57 - 1:59
    တန်ဖိုးကြီးပစ္စည်းတွေကို
  • 1:59 - 2:01
    ခင်းကျင်းပြသဖို့
    အခွင့်အရေးတစ်ရပ်ဖြစ်ခဲ့တယ်
  • 2:01 - 2:03
    ပြီးတော့ဒါကရောမမြို့ကနေမှအဝေးကြီး
    မသွားဖူးတဲ့
  • 2:03 - 2:05
    မြို့သူမြို့သားတွေကို
  • 2:05 - 2:07
    ကြီးကျယ်လှတဲ့ရောမစစ်တပ်၏သိမ်းပိုက်ခံနယ်မြေတွေရဲ့
  • 2:07 - 2:11
    ကြွယ်ဝချမ်းသာမှုနဲ့အင်အားတွေကို
  • 2:11 - 2:14
    မြင်သာအောင်ပြသလိုက်တာလဲဖြစ်ပါတယ်။
  • 2:14 - 2:17
    [Steven]အောင်ပွဲခံပြီးတာနဲ့
    အလွန့်အလွန်များပြားလှတဲ့
  • 2:17 - 2:20
    ဥစ္စာပစ္စည်းတွေကိုမြို့တော်ရဲ့
    မတူညီတဲ့နေရာတိုင်းမှာလူထုအားရှုစေဖို့
  • 2:20 - 2:22
    ပြသခဲ့ပါတယ်။သို့သော်
    မြို့တော်
  • 2:22 - 2:22
    ရုံးစိုက်ရာနယ်ဘေးဖက်ရှိ
  • 2:22 - 2:26
    Temple of Peaceတွင်ထင်ရှားစွာပြသခဲ့ပါတယ်။
  • 2:26 - 2:29
    ရှေးဟောင်းရောမတွေမှာပြတိုက်သီးသန့်တွေမရှိခဲ့ပါဘူး
  • 2:29 - 2:32
    ဒါပေမယ့်Temple of Peaceလိုနေရာမျိုးတွေက
  • 2:32 - 2:34
    သူတို့ရဲ့ရှေးဦးပထမပြတိုက်ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။
  • 2:34 - 2:36
    ဂရိနဲ့ပတ်သက်တဲ့ဤပစ္စည်းတွေကမူလက
    ဘာသာရေးဆိုင်ရာ(သို့)မြို့တော်
  • 2:36 - 2:39
    ဆိုင်ရာနေရာများအတွက်သာအသုံးပြုခဲ့ပါတယ်။
  • 2:39 - 2:42
    သို့ရာတွင်ရောမများကဂရိတို့ရဲ့မူလ
    ရည်ရွယ်ချက်မှသွေဖယ်ကာ
  • 2:42 - 2:44
    ထိုလက်ရာများကိုအနုသုခုမပစ္စည်းများ
  • 2:44 - 2:45
    ဇိမ်ခံအလှပြပစ္စည်းများအဖြစ်အသွင်
    ပြောင်းခဲ့သည်။
  • 2:45 - 2:47
    [Beth]ထိုလက်ရာတွေလုယူခံရချိန်မှာ
  • 2:47 - 2:49
    ရှေးဟောင်းကာလမှာဖြစ်စေလက်ရှိကာလမှာ
    ဖြစ်စေ
  • 2:49 - 2:53
    သူတို့ရဲ့မူလအဓိပ္ပာယ်ပျောက်ကွယ်သွားပါတယ်။
  • 2:53 - 2:56
    [Steven]the Apoxyomenosဟာပြီးပြည့်စုံတဲ့
    သာဓကဖြစ်ပါတယ်
  • 2:56 - 2:58
    ကျွန်တော်တို့ကသူ့ရဲ့မူလတည်နေရာကိုမသိရဘူး
  • 2:58 - 3:01
    ထိုအရာကိုစာပေတွေထဲမှာရောဘယ်အထောက်အထား
    တွေကမှ
  • 3:01 - 3:03
    ဘယ်နေရာမှာတည်ရှိခဲ့ပါတယ်ဆိုတာမဖော်ပြထားဘူး
  • 3:03 - 3:05
    သိရတာကတော့ရောမတွေယူလာလို့
    ဒီကိုရောက်လာတယ်ဆိုတာပဲ
  • 3:05 - 3:06
    ဒါပေမယ့်သတိထားကြည့်မယ်ဆိုရင်
  • 3:06 - 3:08
    ရောမတွေယူလာတယ်လို့ပြောတဲ့နေရာမှာ
  • 3:08 - 3:10
    သူတို့ကမူလကြေးသတ္တုကို
    ဂရိအနုပညာအား
  • 3:10 - 3:13
    မြတ်နိုးစိတ်ကြောင့်
    ယူလာခြင်းဖြစ်တယ်။
  • 3:13 - 3:16
    နောက်ဆုံးထိုလက်ရာရဲ့ပုံတူများစွာ
    ပေါ်လာခဲ့တယ်။
  • 3:16 - 3:19
    များစွာအနက်အလှပဆုံးကတော့
    ဤဗာတီကန်ပြတိုက်ထဲမှာပါ။
  • 3:19 - 3:23
    the Apoxyomenosကိုရောမသို့
    စစ်နိုင်ဆုလာဘ်အဖြစ်
  • 3:23 - 3:27
    ယူလာပြီးAgrippaဆိုသူက
  • 3:27 - 3:31
    သူဆောက်ခဲ့တဲ့အများသုံးရေချိုးဆောင်ရှေ့မှာ
  • 3:31 - 3:32
    တည်ထားခဲ့တယ်။
  • 3:32 - 3:34
    [Steven}ရောမပြည်သူတွေနှစ်သက်ကြတဲ့
  • 3:34 - 3:36
    ပန်းပုကတော့Agrippaရေချိုးဆောင်မှာ
  • 3:36 - 3:37
    တည်ရှိခဲ့ပါတယ်။
  • 3:37 - 3:39
    ရေချိုးဆောင်တွေကမရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့
    အများသုံးနေရာတွေဖြစ်ခဲ့သလို
  • 3:39 - 3:41
    ရှေးဟောင်းဂရိပန်းပုရုပ်ထုတွေကို
    သာမာန်ပြည်သူတွေ
  • 3:41 - 3:43
    မြင်နိုင်တဲ့နေရာဖြစ်ခဲ့ပါတယ်
  • 3:43 - 3:47
    [Beth]ဒါကြောင့်Agrippaရဲ့လုပ်ရပ်က
    ရက်ရောတယ်လို့ဆိုလိုလို့ရပါတယ်။
  • 3:47 - 3:49
    သူ့လုပ်ရပ်ဟာယခုခေတ်ပုဂ္ဂလိကစုဆောင်းသူက
  • 3:49 - 3:52
    အများပြည်သူရှုမြင်ခံစားရအောင်
  • 3:52 - 3:54
    ပြတိုက်ထံလှူဒါန်းသကဲ့သို့
  • 3:54 - 3:55
    ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။
  • 3:55 - 3:58
    [Steven]ဒါ့ကြောင့်Tiberiusဘုရင်ကဤလက်ရာကို
  • 3:58 - 4:02
    ရေချိုးဆောင်မှသူ့ကိုယ်ပိုင်
    အိမ်တော်သို့
  • 4:02 - 4:05
    အိပ်ခန်းထဲထည့်ထားရန်
    ယူခဲ့ချိန်
  • 4:05 - 4:07
    လူထုဒေါသကိုပုံဖော်ကြည့်ကြည့်ပါ။
  • 4:07 - 4:12
    [Beth]PlincyကLysipposဟာတခြားသော
    အနုပညာရှင်တွေထက်ရုပ်ထုများ
  • 4:12 - 4:15
    ပိုဖန်တီးခဲ့ပြီးအနုပညာနယ်ပယ်မှာ
    အထင်ရှားဖြစ်တယ်လို့ပြောထားပါတယ်။
  • 4:15 - 4:18
    အားလုံးထဲမှာတော့MarcusAgrippaက
    သူ့ရေချိုးဆောင်
  • 4:18 - 4:22
    အရှေ့ဖက်မှာတည်ထားတဲ့လူတစ်ယောက်က
    ခန္ဓာကိုယ်ခြစ်တံအသုံးပြုနေတဲ့ရုပ်ထုက
  • 4:22 - 4:26
    ဆန်းကြယ်စွာနဲ့Emperor Tiberiusကို
    စိတ်ကျေနပ်သဘောကျမှုပေးခဲ့တယ်။
  • 4:26 - 4:29
    ဧကရာဇ်ကထိုဆွဲဆောင်မှုကို
    မတောင့်ခံနိုင်တော့ဘဲ
  • 4:29 - 4:33
    ၎င်းရဲ့အိပ်ခန်းထဲအားထိုရုပ်ထုကို
    ရွှေ့လိုက်ကာ
  • 4:33 - 4:37
    ရေချိုးခန်းအတွက်ကိုအခြားရုပ်ထုတစ်ခုနဲ့
    အစားထိုးခဲ့တယ်။
  • 4:37 - 4:41
    သို့သော်လည်းပြည်သူတွေကထိုကိစ္စကို
    လုံးဝသဘောမတူကြဘဲ
  • 4:41 - 4:44
    Apoxyomenosကိုပြန်လာထားပေးဖို့ပြဇာတ်ရုံမှာ
  • 4:44 - 4:47
    ပွက်ပွက်ညံအောင်တောင်းဆိုခဲ့ကြတယ်။
  • 4:47 - 4:49
    ဧကရာဇ်ကလည်းသူ့ဆန္ဒကိုလျစ်လျုရှုပြီး
  • 4:49 - 4:51
    ရေချိုးဆောင်မှာပြန်လည်ထားပေးလိုက်ရတယ်။
  • 4:51 - 4:54
    [Steven]ဒါဆိုရင်လူထုရဲ့အမြင်က
    အရမ်းကိုကျယ်လောင်ခဲ့ကာ
  • 4:54 - 4:57
    ဧကရာဇ်ကတောင်ပြည်သူတွေဆန္ဒကို
    သဘောတူခဲ့တာက
  • 4:57 - 4:59
    ပန်းပုရုပ်တွေကကိုယ်ပိုင်ပစ္စည်းနဲ့
  • 4:59 - 5:02
    ပြည်သူပိုင်ပစ္စည်းကို
    ပိုင်းခြားသိမြင်လာအောင်
  • 5:02 - 5:05
    ပြုလုပ်ပေးနိုင်တဲ့အင်အားရှိပါတယ်။
  • 5:05 - 5:08
    [Beth]ဒီကိစ္စကတော့Catoနဲ့Ciceroလိုမျိုး
    စစ်နိုင်ပစ္စည်းတွေကို
  • 5:08 - 5:12
    ပြည်သူတွေနဲ့လည်းသက်ဆိုင်တယ်ဆိုတဲ့
  • 5:12 - 5:15
    အမြင်ကိုယုံကြည်တဲ့သူနဲ့ထိုပစ္စည်းတွေကို
    သူတို့ရဲ့ကိုယ်ပိုင်ပိုင်ဆိုင်မှုအတွက်သာ
  • 5:15 - 5:17
    အသုံးပြုချင်တဲ့လူတွေကြားဖြစ်ပေါ်လာတဲ့
  • 5:17 - 5:22
    ရောမမှာရေရှည်တည်တံ့နေတဲ့
    အငြင်းပွားမှုတွေရဲ့
  • 5:22 - 5:24
    အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုမျှသာဖြစ်ပါတယ်။
  • 5:24 - 5:27
    [Steven]ဒီအငြင်းပွားမှုကိစ္စတွေက
    ယနေ့ထိအရေးကြီးနေဆဲပါ။
  • 5:27 - 5:30
    ယနေ့ခေတ်ပြတိုက်တွေမှာ
    မတူညီတဲ့ဒေသတွေကလာတဲ့
  • 5:30 - 5:31
    လက်ရာပစ္စည်းတွေနဲ့ဖြည့်သွင်းထားပြီး
  • 5:31 - 5:33
    ယင်းအနက်အများအပြားကတော့
    ဖောက်ထွင်းခိုးယူခံခဲ့ရပါတယ်။
  • 5:33 - 5:36
    ပြတိုက်တွေကအခုဆိုရင်
    သူတို့ရဲ့စုဆောင်းမှုတွေကိုစိစစ်ရင်း
  • 5:36 - 5:39
    အချို့ကိုတော့သူတို့ရဲ့မူလနိုင်ငံသို့
  • 5:39 - 5:41
    ပြန်ပို့သင့်လားဆိုတာစဉ်းစားနေကြပါတယ်။
  • 5:41 - 5:45
    ဘာလို့လဲဆိုတော့ပြတိုက်ကို
    ယူဆောင်လာတဲ့အချိန်မှာ
  • 5:45 - 5:47
    သူတို့ရဲ့နဂိုမူလအနက်အဓိပ္ပာယ်က
    ပျောက်ကွယ်သွားပြီး
  • 5:47 - 5:48
    တခြားသောအဓိပ္ပာယ်တစ်ခုကို
  • 5:48 - 5:51
    လုံးလုံးပြောင်းလဲခြင်းခံလိုက်ရလို့ပါ။
  • 5:51 - 5:54
    [Beth]ရောမတွေကသူတို့လက်အောက်ခံ
    စစ်ရှုံးပြည်သူတွေအပေါ်
  • 5:54 - 5:56
    ကရုဏာတရားမရှိတာတော့
    မဟုတ်ပါဘူး။
  • 5:56 - 6:01
    LivyဆိုသူကSyracuseဘုရင်အကြောင်းကို
    အခုလိုကရုဏာသက်စွာရေးခဲ့ဖူးတယ်။
  • 6:01 - 6:05
    တကယ်လို့ထိုဘုရင်သာသူ့ရဲ့တစ်ဝက်လောက်
    ဖျက်ဆီးလုယက်ခံလိုက်ရတဲ့
  • 6:05 - 6:08
    Syracuseလို့ပဲအမည်တပ်ရမလား
  • 6:08 - 6:10
    Romeလို့ပြောင်းလဲခေါ်ရမလားမသိဖြစ်နေတဲ့
    အဖနိုင်ငံတော်ကိုကြည့်ပြီး
  • 6:10 - 6:14
    လက်အောက်ခံနိုင်ငံအဖြစ်ကနေ
    ပုန်ကန်ခဲ့မယ်ဆိုရင်
  • 6:14 - 6:16
    Romeမြို့ရိုးဝင်ပေါက်နားလေးကို
    စဝင်လာတာနဲ့တောင်
  • 6:16 - 6:19
    သူ့နိုင်ငံဖျက်ဆီးခံလိုက်ရမှာကို
  • 6:19 - 6:21
    မျက်ဝါးထင်ထင်မြင်တွေ့ခဲ့ရလိမ့်မယ်။
  • 6:21 - 6:24
    [Steven]ဒါဆိုရင်၂၁ရာစုဗာတီကန်မှာပြသထားတဲ့
  • 6:24 - 6:28
    the Apoxyomenosကိုကြည့်တဲ့အခါမှာ
  • 6:28 - 6:31
    ကျွန်တော်တို့ကယေဘုယျအားဖြင့်
  • 6:31 - 6:34
    ရှေးဟောင်းဂရိလူမျိုးတွေရဲ့
  • 6:34 - 6:37
    စံပြအနုပညာအဖြစ်နဲ့သာမြင်တတ်ကြပြီး
  • 6:37 - 6:39
    ဒီပန်းပုတွေကဘယ်လိုမျိုးလုယက်ခံခဲ့ရတယ်၊
  • 6:39 - 6:42
    ရောမတွေရဲ့အပိုင်ယူ၊ကူးယူခြင်းခံခဲ့ရကာ
    ဒီနေရာမှာအဆုံးသတ်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့
  • 6:42 - 6:46
    ရှုပ်ထွေးတဲ့ဇာတ်ကြောင်းကို
    မကြာခဏမေ့နေတတ်ကြတယ်။(ဂျက်ဇ်သီချင်းသံ)
Title:
How a famous Greek bronze ended up in the Vatican
Description:
more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
06:54

Burmese subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.