Η τροφή, ως γιατρειά | Αλίκη Πανοπούλου | TEDxAcademy

Η διατροφολόγος-σύμβουλος διατροφής, Αλίκη Πανοπούλου, πραγματεύεται τις διαταραχές βάρους, μέσα από ένα ψυχαναλυτικό πρίσμα. Περιγράφει τη σύνδεση μεταξύ παχυσαρκίας και συναισθημάτων, και τονίζει ότι η παχυσαρκία είναι ψυχοσωματική ασθένεια. Στέκεται κριτικά απέναντι στο παραδοσιακό μοντέλο δίαιτας και απώλειας βάρους και αμφισβητεί τις δίαιτες στέρησης τροφής. Πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται οι βουλιμίες; Ποιος ο ρόλος της διατροφής, στην αντιμετώπιση σύγχρονων ασθενειών; Πώς οι μεγάλες βιομηχανίες τροφίμων επιβάλλουν συγκεκριμένα πρότυπα; Τι πρέπει να κάνει ο σύγχρονος άνθρωπος για να αντιμετωπίσει τις διαταραχές βάρους; Παρακολουθήστε μια ομιλία που παρουσιάζει μια διαφορετική-σύγχρονη προσέγγιση στο πρόβλημα της παχυσαρκίας.

Αυτή η ομιλία δόθηκε σε μια εκδήλωση TEDx, χρησιμοποιώντας τη μορφή των συνεδρίων TED αλλά με ανεξάρτητη παραγωγή από μια τοπική κοινότητα. Μάθετε περισσότερα στο http://ted.com/tedx

Καλησπέρα σας.

Ονομάζομαι Αλίκη Πανοπούλου

και σήμερα θα σας μιλήσω
για το αδυνάτισμα.

Θα ήθελα να μπορούσα
να σας πω τρεις προτάσεις

και να τα καταλάβετε όλα.

Να τα έχω πει όλα.

Αλλά είναι αδύνατον.

Όσο αδύνατον είναι
σχεδόν να αδυνατίσει κανείς

και να μην ξαναπαχύνει.

Το βάρος μου το έχω ανάγκη,
γι' αυτό παχαίνω.

Ευτυχώς που παχαίνω.

Αν δεν πάχαινα μπορεί να αρρώσταινα
πολύ σοβαρά ή να έσκαγα.

Το βάρος μου είναι μια αναγκαία,
απαραίτητη προστασία.

Γι' αυτό ακριβώς, ακόμα και αν αδυνατίζω,

θέλω να ξαναπροστατευθώ και παχαίνω.

Παράξενα ακούγονται όλα αυτά.

Παρανοϊκά. Παράλογα.

Είναι παράλογα.

Το αδυνάτισμα δεν είναι
θέμα λογικής αντιμετώπισης.

Είναι μόνο συναισθηματικής.

Η παχυσαρκία είναι
μια ψυχοσωματική ασθένεια,

που σημαίνει ότι ο παχύσαρκος,

ο άνθρωπος που έχει διαταραχή με το βάρος,

δεν μπορεί να αναγνωρίσει αυτό
που αισθάνεται, τα συναισθήματά του.

Και δεν φταίει αυτός γι' αυτό.

Έτσι, λοιπόν, δεν μπορεί να τα εκφράσει
και να τα λεκτικοποιήσει

και τα καταγράφει στο σώμα.

Τριάντα χρόνια που είμαι στον χώρο αυτό,
του αδυνατίσματος,

παρακολουθώ με λύπη την ίδια ιστορία,
διαρκώς να ξεδιπλώνεται.

Η αλήθεια είναι, ότι τα πρώτα 10 χρόνια
και στο δικό μου το γραφείο,

η ίδια ακριβώς ιστορία γινόταν.

Ποια είναι λοιπόν αυτή η ιστορία,
που θα σας την πω σύντομα,

γιατί είναι και αυτή σύντομη.

Συνήθως κρατάει τρεις μήνες το αδυνάτισμα.

Θέλει κάποιος να αδυνατίσει,
πάει στον διαιτολόγο,

του ζητάει μάλιστα να χάσει
και σύντομα βάρος.

Ο διαιτολόγος του κάνει
τις σωματικές του μετρήσεις,

του λέει ότι ο δείκτης μάζας σώματός του
πρέπει να είναι εκεί,

του λέει ότι πρέπει
να ξεκινήσει γυμναστική,

γιατί δίαιτα και γυμναστική
έχουν τα καλά αποτελέσματα,

του λέει ότι δεν πρέπει
να τρώει μετά τις οχτώ το βράδυ,

δεν πρέπει να τρώει ζάχαρη,
δεν πρέπει να τρώει κορεσμένα λιπαρά,

πρέπει να τρώει τουλάχιστον
τρία με πέντε τακτά γεύματα την ημέρα.

Του δίνει και μια λίστα
με ωφέλιμες τροφές, με βλαβερές τροφές,

με το τι κάνει η Βιταμίνη Α,
το σύμπλεγμα Β, η Βιταμίνη D,

και του δίνει και μια δίαιτα
συνήθως σε αυτή τη μορφή.

Θα σας την πω, γρήγορα.

Πρωί: 30 γραμμάρια κορν φλέικς,
και ένα φλυτζάνι γάλα και ένα φρούτο,

ή ένα τοστ που αποτελείται
από δύο φέτες ψωμί του τοστ,

30 γραμμαρίων η καθεμία, 30 γραμμάρια
βραστή γαλοπούλα, 30 γραμμάρια τυρί λάιτ

και έναν χυμό πορτοκάλι.

Δέκα η ώρα: ένα γιαούρτι χαμηλών λιπαρών
ή μία μπάρα δημητριακών.

Μεσημέρι: 90 γραμμάρια ή 120
ψάρι ή κοτόπουλο χωρίς την πέτσα,

με δύο φλυτζάνια λαχανικά,
δύο κουταλάκια του γλυκού ελαιόλαδο.

Απόγευμα: 4-6 φράουλες μέτριες,

ένα ροδάκινο με αυτή την περίμετρο,

τόσα εκατοστά διάμετρο
και τόσα εκατοστά πάχος.

Βράδυ: 60 γραμμάρια ανθότυρο
ή δύο κουταλιές της σούπας κότατζ τσιζ

με δύο φρυγανιές σικάλεως
ή 30 γραμμάρια ψωμί σικάλεως

με δύο φλυτζάνια λαχανικά
και δύο κουταλάκια του γλυκού λάδι.

Παίρνει λοιπόν ο υπέρβαρος τη δίαιτά του,

τη λίστα του με όλες αυτές
τις πληροφορίες για τις βιταμίνες,

τις ωφέλιμες τροφές, τις βλαβερές,

και πάει σπίτι του αποφασισμένος
και ξεκινάει την καταδίκη του.

Προσπαθεί, παλεύει, μετράει γραμμάρια

δεν πρέπει να πεινάει,
δεν πρέπει να επιθυμεί,

πρέπει να υπολογίσει θερμίδες,
δεν πρέπει να τρώει μετά τις 8 το βράδυ

και έρχεται μια στιγμή
που του βγαίνει αυτή η μανία,

η ανεξέλεγκτη μανία που στέλνει
στον διάβολο και τα κουνουπίδια

και τα μπρόκολα, και τα πράσινα φυλλώδη
λαχανικά και τη γυμναστική και τη δίαιτα,

και τρώει τη μερέντα με το κουτάλι,

(Γέλια)

και μετά πίτσα,

(Χειροκρότημα)

και μετά...

(Χειροκρότημα)

....ψωμί με τυρί.

Και μετά σοκολοτάκια,

και μετά ελιές,

και μετά;

Μετά πάει έντρομος στον διαιτολόγο,
γεμάτος τύψεις και ενοχές,

και αυτοκατηγορείται.

«Είμαι άχρηστος, και για άλλη μια φορά
τα έκανα μαντάρα, και δεν κατάφερα τίποτα,

και δεν έχω αυτοσυγκράτηση
και βούληση και αυτοπειθαρχία».

Και μετά;

Μετά, αποτοξίνωση.

Μία μέρα, τρία γιαούρτια.

Ή μόνο χυμούς φρούτων.

Ή λιγότερη τροφή ακόμη, 80 γραμμάρια,
διότι όλα είναι θέμα θερμιδικού ισοζυγίου.

Και μετά;

Μετά, μια ζωή δίαιτες.

Αδυνατίζω, παχαίνω.

βουλιμίες, δίαιτα, αδυνατίζω,
παχαίνω, βουλιμίες, απογοητεύομαι.

Αυτά λοιπόν, γινόντουσαν και στο δικό μου
γραφείο, τα πρώτα 10-12 χρόνια.

Το σκηνικό ήταν ως εξής:
Από την μια ήταν οι παχύσαρκοι,

με τη μανία τους με την τροφή
και τις πολυφαγίες και με τις δίαιτες.

Και από την άλλη ήμουν εγώ
κι είχα αποκτήσει και εγώ μια μανία.

Έψαχνα εμμονικά να βρω
γιατί οι άνθρωποι δεν αδυνατίζουν,

δεν διατηρούν το βάρος τους.

Και διαρκώς ανακάλυπτα γιατί παχαίνουν.

Από την μία ήταν οι παχύσαρκοι που είχαν
χαμηλή εκτίμηση στην επάρκειά τους

ως προς τη διατήρηση του βάρους,
ως προς τη δίαιτα γιατί τη χαλάγανε.

Και από την άλλη ήμουν εγώ,

που είχα κι εγώ πια μια χαμηλή
αυτοεκτίμηση επαγγελματική,

γιατί διαρκώς ένιωθα αναποτελεσματική.

Ό,τι κι αν κάναμε,
ό,τι δίαιτα και αν τους έδινα,

φτάναμε πάντα στο ίδιο αποτέλεσμα:

μια τρύπα στο νερό.

Τελικά, παρακολουθώντας όλα αυτά,

αποφάσισα ότι αφού
προσκρούαμε πάντα σε ένα εμπόδιο,

και το εμπόδιο αυτό ονομαζόταν βουλιμίες,

οι βουλιμίες τους πάχαιναν,
οι βουλιμίες τους χάλαγαν τη δίαιτα,

οι βουλιμίες τους τόνιζαν την ανεπάρκειά
τους στη διατήρηση της δίαιτας,

έδωσα σημασία στις βουλιμίες.

Ευτυχώς, είχα αποκτήσει
και πάθος για αυτή τη δουλειά

και είχα και πάρα πολλά
βιβλία να μελετήσω.

Υπήρχαν πάρα πολλές γνώσεις
που μπορούσα να αποκτήσω.

Και έτσι τόλμησα
και αντέστρεψα τους κανόνες.

Τα έφερα όλα ανάποδα.

Δούλεψα με τελείως αντίθετους κανόνες.

Η πρώτη ανατροπή που έκανα,
είναι ότι επέτρεψα τις βουλιμίες.

Όχι μόνο, τις επέτρεψα
και τις νομιμοποίησα,

τους προέτρεπα κιόλας

να διατηρήσουν τις βουλιμίες
σε όλη τη διάρκεια του αδυνατίσματός τους.

Μου έλεγαν: «Δεν πρέπει να φάω».

Τους έλεγα: «Φάε».

(Γέλια)

Κατάλαβα, ότι οι βουλιμίες
ήταν η μοναδική αλήθεια

που μπορούσε να βοηθήσει τον άνθρωπο
που είχε διαταραχή με το βάρος.

Ήταν τα πρώτα του συναισθήματα.

Και να γιατί:

«Όταν γεννιέται το μωρό
και έρχεται στον κόσμο τρομαγμένο,

φοβάται και κλαίει,

πεινάει και κλαίει,

και έρχεται η μητέρα
και το αδράττει στην αγκαλιά της,

για να το ταΐσει.

Αρχίζει και ρέει το γάλα.

Εκεί λοιπόν γίνεται η πρώτη σύνδεση
της τροφής με τα συναισθήματά μας.

Γιατί το μωρό δεν παίρνει μόνο γάλα.

Εκείνη τη στιγμή ρέει και η αγάπη
της μητέρας, η τρυφερότητα, η στοργή της,

η ασφάλεια, η βλεμματική επαφή.

Έτσι, το μωρό χορτάτο, ήρεμο,
ευχαριστημένο, αφημένο,

το παίρνει ο ύπνος
σε εκείνη την απόλυτη αγκαλιά.

Είναι η εποχή του απόλυτου ευδαιμονισμού.

Μεγαλώνοντας, αυτή η σύνδεση της τροφής
με τα συναισθήματά μας, συνεχίζεται.

Γενέθλια; Τούρτες γενεθλίων.

Χαρές, προαγωγές,
εισαγωγές στο πανεπιστήμιο;

Γλέντια με ωραία τραπέζια,
νόστιμα φαγητά, ποτά και γλυκά.

Στην τηλεόραση, την αγάπη ή την ερωτική
απογοήτευση, τη διαφημίζουν με σοκολάτα.

Ακόμα και μετά τον θάνατο,
μετά την κηδεία υπάρχει τραπέζι.

Έτσι λοιπόν, αυτή η σύνδεση
της τροφής με τα συναισθήματά μας,

είναι σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας.

Στην ενήλικη ζωή μας λοιπόν,

ο άνθρωπος που έχει
διαταραχή με το βάρος του

όταν βρεθεί κάτω
από στρεσογόνους παράγοντες,

πιεστικές καταστάσεις,

τα συναισθήματα που του δημιουργούνται,
επειδή δεν έχει μάθει να τα αναγνωρίζει,

αντανακλαστικά, ασυνείδητα, η μνήμη,

ποια είναι;

Βγαίνει η πολυφαγία.

Η πολυφαγία τι είναι;

Αν το πούμε απλά, είναι ένα όχημα που
ανεβαίνει κανείς επάνω και τον πάει πίσω,

παλινδρομεί, σε εκείνη την περίοδο
του απόλυτου ευδαιμονισμού.

Δεν είναι τυχαίο που μετά
από ένα ωραίο μεγάλο γεύμα,

μας πιάνει αυτός ο λήθαργος.

Έτσι λοιπόν, απαγόρευσα
να σταματάνε οι βουλιμίες

γιατί ήταν το μοναδικό αναισθητικό,
ηρεμιστικό, χαλαρωτικό,

που έχει ο άνθρωπος
που έχει διαταραχή με το βάρος.

Η δεύτερη ανατροπή που έκανα,

είναι ότι απαγόρευσα
τη στέρηση της τροφής.

Είτε ως προς την ποσότητα

-δουλεύω με μερίδες,
μερίδες εστιατορίου είναι τύποις-

είτε ως προς τη γεύση.

Γιατί;

Η τροφή έχει έναν διπλό ταυτόχρονο ρόλο.

Να σου δίνει από την μία θρέψη,
ενέργεια, υγεία κατ' επέκταση,

ζεις από την τροφή.

Και από την άλλη ταυτόχρονα,

να σου χαρίζει ηδονή γεύσης.

Το φυσιολογικό είναι να πεινάς,
να τραβάει το στομάχι σου

και να λιγουρεύεσαι τι νοστιμιά
θα φας για να χαρείς.

Το φυσιολογικό είναι να επιθυμείς
πατάτες τηγανιτές ή σοκολάτα.

Δεν είναι φυσιολογικό
να μην επιθυμείς πατάτες τηγανιτές.

Έτσι λοιπόν, οι άνθρωποι
δεν έπρεπε να πεινάνε.

Τρώνε μερίδες,

γιατί το δεδομένο που ξεκινάμε,

είναι ότι είναι αφύσικο κανείς
να κάνει δίαιτα, ειδικά στερητική,

οπότε όταν τα καταφέρνει είναι ήρωας.

Και όχι να ξεκινάμε
ότι είναι φυσιολογικό να κάνεις δίαιτα,

και όταν δεν τα καταφέρνεις
είσαι ανήμπορος και ανίκανος.

Η τρίτη ανατροπή που έκανα

είναι ότι ανακάλυψα ότι το αδυνάτισμα,
δεν είναι δύο τα στάδιά του.

Αδυνάτισμα, συντήρηση.

Που συνήθως δεν φτάνει και κανείς
στη συντήρηση, τα παρατάνε.

Το αδυνάτισμα έχει τέσσερα στάδια.

Είναι τέσσερις χρόνοι,
διαδοχικοί ο ένας μετά τον άλλον,

όπου ο άνθρωπος που έχει διαταραχή
με το βάρος, έχει τη μεγάλη βοήθεια

να πάρει όσο χρόνο χρειάζεται
για το κάθε στάδιό του,

όπου στο πρώτο στάδιο,

παρατηρεί, βλέπει,
αντιλαμβάνεται, συναισθάνεται,

βιώνει τις βουλιμίες του,
τις αντικρύζει και τις αντιμετωπίζει.

Στο δεύτερο στάδιο, εκεί,
έχοντας πια αποκτήσει κάποιες αντοχές

ότι δεν κάνει φόνο, επειδή τρώει,

μπορεί και αποκτά άποψη.

Έχει πια οριοθετήσει αλλιώς,
έχει ανακαλύψει άλλα όρια.

Εκεί στο δεύτερο στάδιο, συνήθως βλέπεις
με μεγάλη χαρά να μην κάνουν δίαιτα

ή να παραλείπουν ένα γεύμα
ή να αργούν στα ραντεβού.

Όταν φτάσει στο τρίτο στάδιο ο άνθρωπος,

εκεί, έχει τη δυνατότητα
να ασχοληθεί με το οργανικό κομμάτι.

Εκεί ο ίδιος ζητά πιά, να μάθει
για την ωφελιμότητα των βιταμινών

γιατί εκεί μπορεί να πράξει.

Εκεί αδυνατίζει.

Για να περάσει
στο τέταρτο στάδιο όπου εκεί,

συνεχίζει να επιθυμεί να φροντίζει
τον εαυτό που έχει ανακαλύψει,

οριοθετώντας διαφορετικά την εικόνα του.

Ο παχύσαρκος κυνηγάει διαρκώς
την εικόνα που πρέπει να έχει.

Την είκονα που έχει
ή την κρύβει κάτω από τον όγκο του,

ή με τον όγκο του τονίζει μια άλλη εικόνα.

Ο άνθρωπος, πόσο μάλλον ο παχύσαρκος,
δεν πρέπει να πεινάει,

δεν πρέπει να υποφέρει, δεν πρέπει
να βασανίζεται κάνοντας μια δίαιτα.

Ο υπέρβαρος δεν πρέπει να έχει
απαγορεύσεις, νουθεσίες,

παροτρύνσεις, προτροπές.

Απλά πρέπει κανείς
να συμπορεύεται μαζί του

για να μπορέσει και εκείνος
να συμπορευτεί με τον εσωτερικό εαυτό

που κρύβει κάτω από τον όγκο του.

Είμαστε σε μια εποχή,
που δεν αρκεί πια να ασχολείται κανείς

μόνο με το αν θα αδυνατίσει
ή αν θα παχύνει.

Εμένα προτεραιότητά μου πια,

είναι κανείς να μπορεί να παραμείνει
αποτοξινωμένος, αλκαλοποιημένος,

δηλαδή να διατηρεί την υγεία του.

Εξάλλου ή παχυσαρκία
είναι μια μορφή οξείδωσης,

που σημαίνει ότι όταν κανείς
αλλάξει το πεδίο του οργανισμού

και το κάνει αλκαλικό, εύκολα χάνει βάρος.

Τέσσερις είναι οι σθένειες της εποχής μας.

Καρκίνος, κατάθλιψη,
διαρρέον έντερο, μεταβολικό σύνδρομο.

Η τροφή έχει καθοριστικό ρόλο
και στις τέσσερις αυτές ασθένειες.

Είτε κανείς για να προλάβει
και να μην νοσήσει,

είτε γιατί κάποιος μπορεί να επανακτήσει
με κατάλληλη διατροφή την υγεία του.

Η διατροφή που εγώ συστήνω
είναι η μεσογειακή διατροφή

σε συνδυασμό με τη μακροβιοτική διατροφή.

Από τη μακροβιοτική διατροφή
χρησιμοποιώ τα δημητριακά,

που ήμουν πολύ τυχερή που τα ανακάλυψα

και είναι μια πολύτιμη τροφή.

Τα δημητριακά,
οι σύνθετοι αυτοί υδατάνθρακες

που είναι το καστανό ρύζι, το κινόα,
το κεχρί, η βρώμη, το ντίνκελ,

είναι πολύτιμη τροφή
γιατί μας παρέχουν κατ' αρχήν ίνες,

που είναι απαραίτητες
για την καλή λειτουργία του εντέρου,

που είναι το βασικό ανοσοποιητικό όργανο.

Μας παρέχουν θρεπτικά συστατικά
και αντιοξειδωτικά

που είναι μια θωράκιση προστασίας
του οργανισμού έναντι του καρκίνου.

Αλλά η μεγαλύτερη πολύτιμη βοήθεια
που μας παρέχουν,

σε κάποιον που κάνει δίαιτα αδυνατίσματος,

είναι ότι επειδή είναι σύνθετοι
υδατάνθρακες και καίγονται αργά,

ρυθμίζουν την ινσουλίνη,
δηλαδή το επίπεδο γλυκόζης στο αίμα,

και έτσι μειώνεται η πείνα.

Και όταν μειώνεται η πείνα,

κανείς μπορεί πιο εύκολα να παρακολουθήσει
το ψυχικό πεδίο του αδυνατίσματος.

Διανύουμε μια εποχή, την εποχή της κρίσης

που ο άνθρωπος δέχεται πάρα πολλές πιέσεις
οικονομικές, ψυχολογικές,

είναι γεμάτος αγωνία και φόβο
για το τι θα κάνει αύριο.

Αυτή την εποχή λοιπόν,

δυό φορές είναι υποχρεωμένος,
απέναντι στον εαυτό του, ο άνθρωπος

να βρει τρόπους να φροντίζει
την ψυχική και τη σωματική του υγεία,

για να παραμείνει υγιής και
να αντιμετωπίσει όλη αυτή την κατάσταση.

Στο μέλλον, θεωρώ
ότι ο άνθρωπος χρειάζεται,

-γιατί τώρα στην εποχή που διανύουμε,

η εξέλιξή του είναι να επιστρέψει
σε μια πιο φυσική διατροφή-

να βρει τρόπους πιο φυσικούς,

να έρθει κοντά στην υγεία,
στη διατήρηση της υγείας.

Στο μέλλον ο άνθρωπος χρειάζεται
να είναι εκπαιδευμένος από το σχολείο του

να γνωρίζει πώς να διατηρείται
αποτοξινωμένος και υγιής,

να αισθάνεται την πείνα του,
να έχει επίγνωση και γνώση

να διαλέγει την τροφή
που θα του δώσει χαρά και θρέψη,

και να μην εξαρτάται από τους διαιτολόγους

και από τις βιομηχανίες
επεξεργασμένων τροφίμων

να του ορίζουν, τι θα τρώει,

αλλά ακόμα πολλές φορές να του ορίζουν
και την εικόνα εαυτού του.

Αυτό το άπιαστο όνειρο των 50-52 κιλών,

που κανείς το αποκτά ή το διατηρεί
τρώγοντας λάιτ προϊόντα.

Πρέπει να τρώει ζωντανή τροφή.

Αν μουλιάσεις το κριθάρι ή τη φακή,
θα σου βγάλει βλαστό.

Αν μουλιάσεις τα κορν φλέικς,
δεν ξέρω τι θα σου βγάλουν.

Τελικά νομίζω, ότι η βασική τροφή
του ανθρώπου είναι η αγάπη.

Και αν κανείς την αναζητά
μέσα από την τροφή,

είτε τσιμπολογώντας,

είτε γεμίζοντας το σώμα του,
και παχαίνοντας.

Αναρωτιέμαι:

Είναι κακό αυτό;

Ή απλά είναι δύσκολο και μπερδεμένο;

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)