Het architecturale wonder van tijdelijke steden

Iedere twaalf jaar ontstaat er in India een megastad voor het religieuze festival Kumbh Mela -- ze wordt in tien weken gebouwd en helemaal gedemonteerd in één week. Wat kunnen we leren van deze volledig operationele, tijdelijke nederzetting? In een visionaire talk zoekt stadsontwerper Rahul Mehrotra naar de voordelen van tijdelijke steden; steden die kunnen reizen, zich kunnen aanpassen of zelfs verdwijnen om de kleinst mogelijke voetafdruk na te laten op de planeet.

Vandaag de dag zijn er op deze planeet

zo'n 50 steden die meer
dan 5 miljoen mensen tellen.

Ik ga met jullie het verhaal delen
van één zo'n stad;

een stad met 7 miljoen mensen,

maar slechts een tijdelijke megastad,
een vergankelijke megastad.

Dit is een stad die gebouwd is
voor een religieus hindoeïstisch festival,

genaamd Kumbh Mela,

dat om de 12 jaar doorgaat,
met kleinere edities om de 4 jaar,

en plaatsvindt bij de samenvloeiing
van de Ganges en de Yamuna in India.

Voor dit festival

komen zo'n 100 miljoen mensen samen.

De reden waarom
zoveel mensen hier samenkomen,

is omdat de hindoes geloven dat --

tijdens het festival,
met zijn cyclus van 12 jaar --

als je een bad neemt aan de samenvloeiing
van deze twee grote rivieren,

je bevrijd wordt van wedergeboorte.

Het is een zeer interessant idee,

je wordt verlost van het leven
zoals we het kennen.

En dit spreekt deze miljoenen aan.

En een gehele megastad wordt gebouwd
om hen onderdak te bieden.

Zeven miljoen mensen
leven er voor 55 dagen

en de andere 100 miljoen gaan op bezoek.

Dit zijn beelden van dezelfde plek

die we namen gedurende de 10 weken

die nodig zijn om de stad op te bouwen.

Na de monsoen,

wanneer het water van deze rivieren
zich begint terug te trekken

en de zandbanken tevoorschijn komen,

ontstaat het bouwterrein voor de stad.

En tegen 15 januari --

tussen 15 oktober en 15 januari --

onstaat er een gehele stad.

Een stad die onderdak geeft
aan 7 miljoen mensen.

Wat fascinerend is,

is dat deze stad alle kenmerken heeft
van een echte megastad:

er wordt een rooster gebruikt
om de stad te ontwerpen.

Het stadsplan is een rooster

en elke straat in deze stad

overbrugt de rivier
met behulp van een pontonbrug.

Ongelooflijk flexibel,

want als er buitenseizoense stortbui is
of de rivier verandert van koers

dan blijft het stadsplan intact;

de stad schikt zich naar dit landschap
dat zeer veranderlijk kan zijn.

Het bootst ook alle soorten
van fysieke of sociale infrastructuur na.

Waterbevoorrading,
riolering, elektriciteit,

er zijn 1.400 beveiligingscamera's
die worden gebruikt voor de veiligheid

door een compleet station
dat wordt opgezet.

Maar ook sociale infrastructuur,

zoals klinieken, ziekenhuizen,

verschillende gemeenschapsdiensten,

die ervoor zorgen dat dit werkt
zoals een echte megastad.

10.500 straatvegers worden
in dienst genomen door de stad.

Er is een bestuurssysteem,

een Mela Adhikari --
de commissaris van het festival --

die ervoor zorgt dat het land
wordt toegewezen...

Er zijn allerlei systemen

die ervoor zorgen dat de stad en
de mobiliteit efficiënt werken

Weet je, het was de properste
en meeste efficiënte Indiase stad

waar ik ooit gewoond heb.

(Gelach)

En zo ziet ze eruit
in vergelijking met Manhattan:

30 vierkante kilometer,

dat is de schaal van de stad.

En dit is geen informele stad
of pop-up stad.

Dit is een formele stad,
dit is een staatsonderneming,

de overheid regelt dit.

In de huidige wereld
met neoliberalisme en kapitalisme,

waarin de overheid zich van de volledige
verantwoordelijkheid heeft ontdaan

om steden te bouwen en te ontwerpen,

is dit een verbluffend project.

Het is een doelbewuste, intentionele stad,
een formele stad.

En het is een stad
die de grond maar lichtjes beroert.

Ze rust op de banken van deze rivieren.

En ze laat heel weinig sporen na.

Er zijn geen fundamenten,

de gehele stad wordt met textiel gebouwd.

Het is ook opvallend

dat er vijf materialen worden gebruikt
om deze nederzetting te bouwen

voor zeven miljoen mensen:

bamboepalen van zo'n 2,5 meter,
touw of koord,

nagels of schroeven
en materiaal om te bedekken.

Dit kan met golfplaten,
textiel of plastiek.

En deze materialen worden samengevoegd
om iets op te bouwen.

Het is een soort knutselkit.

En het wordt overal gebruikt:
van een kleine tent,

waar misschien 5 à 6 mensen
of een familie verblijven,

tot tempels waar 500,
soms zelfs 1000 mensen binnen kunnen.

En deze knutselkit,
en de inbeelding van deze stad,

maken het mogelijk
om gedemonteerd te worden.

En zo, op het einde
van het festival, binnen de week,

wordt de gehele stad gedemonteerd.

Dit zijn opnieuw beelden
van dezelfde plek.

En de bouwgrond
gaat terug naar de rivier,

wanneer het water weer stijgt
door de moesson.

En het is dit idee van een knutselkit

dat deze demontage mogelijk maakt,

evenals het hergebruik van dit materiaal.

Zo gaan de elektriciteitspalen
naar nabijgelegen kleine dorpjes,

de pontons worden gebruikt
in kleine steden,

al het materiaal wordt hergebruikt.

Fascinerend, het is geweldig.

Of je het Hindugeloof nu aanhangt of niet,

dit is een prachtig voorbeeld,

waardig om over na te denken.

Hier investeren mensen
enorm veel energie en verbeelding,

wetende dat de stad herroepen zal worden,

dat ze gedemonteerd zal worden,

dat ze zal verdwijnen,

dat het de vluchtige megastad is.

En ze heeft ons
diepgaande lessen te leren.

Lessen over hoe we de grond
lichtjes kunnen raken,

over omkeerbaarheid,

over demontage.

Vrij indrukwekkend.

En weet je, wij zijn, als mensen,
geobsedeerd met permanentie.

We verzetten ons tegen verandering.

Het is een impuls die we allemaal hebben.

En we werken verandering tegen
ondanks het feit

dat verandering misschien
de enige constante is in ons leven.

Alles heeft een vervaldatum,

zelfs Ruimteschip Aarde, onze planeet.

Dus wat kunnen we leren
van dit soort nederzettingen?

Burning Man, uiteraard veel kleiner,

maar omkeerbaar.

Of de duizenden markten om te handelen

die overal ter wereld verschijnen

in Azië, Latijns-Amerika, Afrika,
en deze in Mexico,

waar het parkeerterrein opgefleurd wordt
in de weekends met zo'n 50.000 verkopers,

maar volgens een tijdelijke cyclus.

De boerenmarkt in Amerika:

het is een prachtig verschijnsel,
creëert een nieuwe chemie,

breidt de ruimtemarge uit

die niet of niet effeciënt gebruikt wordt,
zoals parkeerterreinen bijvoorbeeld.

In mijn eigen stad, Mumbai,

waar ik werk als architect en planner,

zie ik dit in het alledaagse landschap.

Ik noem dit de Kinetische Stad.

Het beweegt zoals een levend mechanisme,
het is niet statisch.

Het verandert elke dag,

volgens soms voorspelbare cycli.

Zo'n zes miljoen mensen

leven in dit soort
tijdelijke nederzettingen.

Zoals, jammer genoeg, vluchtelingenkampen,

de sloppenwijken van Mumbai,
de favela's in Latijns-Amerika.

Hier is het tijdelijke
het nieuwe permanente aan het worden.

Hier gaat urbanisme niet
over een grootste visie,

het gaat om grootse aanpassing.

Op straat in Mumbai,
tijdens het Ganesh festival,

een transformatie.

Een gemeenschapshuis
wordt gebouwd voor 10 dagen.

Bollywood films worden getoond,

duizenden komen samen
om te dineren en te vieren.

Het wordt gemaakt
uit papier-maché en gips.

Ontworpen om gedemonteerd te worden,

en na 10 dagen verdwijnt het in één nacht

en keert de straat terug
naar de anonimiteit.

Of onze prachtige open ruimtes,
we noemen ze 'maidans'.

En het wordt gebruikt
voor dit zeer genuanceerde en moeilijke,

boeiende Indiase spel, genaamd cricket,

dat, geloof ik, de Britten uitvonden.

(Gelach)

En 's avonds,

gaat een huwelijk door
rond het cricketveld --

Merk op, het cricketveld
wordt niet betreden, het is heilige grond.

(Gelach)

Maar hier drinken de clubleden
en de bruidsgasten thee

via een gemeenschappelijke keuken.

En om middernacht, wordt het afgebroken,

en wordt de ruimte
teruggegeven aan de stad.

Hier is urbanisme een elastische toestand.

En dus, als we reflecteren
over deze vragen,

zullen er je vele te binnen schieten.

Maar een belangrijke is,

zijn we echt, in onze steden,

in ons idee over urbanisme

permanente oplossingen
aan het maken voor tijdelijke problemen?

Vergrendelen we grondstoffen
in paradigma's

waarvan we niet eens weten of ze
over een decennium relevant zullen zijn.

Dit wordt, denk ik,

een interessante vraag
die voortkomt uit dit onderzoek.

Kijk bijvoorbeeld naar de verlaten
shopping centra in Noord-Amerika,

in voorstedelijk Noord-Amerika.

Handelexperts voorspelden
dat in het volgende decennium

van de 2000 shopping centra
die vandaag bestaan,

50 percent verlaten zal worden.

Grote hoeveelheden materiaal,
grondstoffen bevattend

die weldra niet meer relevant zijn.

Of olympische stadia.

Steden bouwen deze over de hele wereld

elkaar beconcurrerend met enorme middelen,

maar na de Spelen,

kunnen niet ze vaak
geïntegreerd worden in de stad.

Zouden dit geen nomadische,
opblaasbare structuren kunnen zijn --

we hebben er de technologie voor --

die worden geschonken aan kleinere steden
over de hele wereld of in die landen,

of die opgeborgen en verhuisd worden
voor de volgende Olympische Spelen?

Een gigantisch, inefficiënt
gebruik van middelen.

Zoals een circus.

Ik bedoel, stel het je voor
zoals een circus,

deze prachtige organisatie
die vroeger kampeerde in de steden,

zette dit mooi, visueel dialoog op@
met de statische stad.

En binnenin, de verwondering.

Kinderen van allerhande etnische groepen
merken elkaar plots op,

gekleurde mensen
worden zich bewust van anderen,

inkomsklassen en culturen en etniciteiten

komen allemaal samen rond de verwondering
van de arena met dieren en performers.

Een nieuwe chemie ontstaat,
mensen worden zich bewust van dingen,

en dit gaat zo door in de volgende stad.

Of de natuur, de stromingen
in de natuur, klimaatsverandering,

hoe gaan we hier mee om,
kunnen we iets meegaander zijn?

Kunnen we zachtere
stedelijke systemen creëren?

Of gaan we de natuur voortdurend uitdagen

met zware infrastructuur,

wat we al aan het doen zijn,
zonder succes?

Nu wil ik er niet voor pleiten

dat we onze steden
moeten maken zoals een circus,

ik pleit er niet voor dat steden
volledig tijdelijk moeten zijn.

Ik maak enkel het verzoek

dat we een verandering moeten doorvoeren
in ons idee over steden,

waar we meer plaats moeten vrijhouden

voor gebruik op een tijdelijke basis.

Waar we onze middelen
efficiënt moeten gebruiken

om de houdbaarheidsdatum
van onze planeet te verlengen.

We moeten cultuur rond
stedelijke planning veranderen

om te denken aan
het tijdelijke, het omkeerbare,

het demonteerbare.

En dat kan gigantisch zijn

in termen van invloed
die het zou kunnen hebben op ons leven.

Ik denk vaak terug aan de Kumbh Mela

die ik bezocht met mijn studenten
en onderzocht,

en dit was een moment
toen de stad gedemonteerd was.

Een week na het einde van het festival.

Er waren geen sporen.

Het gebied wachtte
om bedekt te worden met water,

om geconsumeerd te worden.

En ik ging een hoge priesteres bedanken

die ons en mijn studenten
geholpen had met ons onderzoek

en ons bijstond doorheen dit proces.

En ik ging naar haar met veel enthousiasme

en ik zei haar
hoeveel we hadden geleerd

over infrastructuur, de stad,
de efficiëntie van de stad,

de architectuur, de vijf materialen
waaruit de stad bestaat.

Ze zag er geamuseerd uit, ze lachte.

In ieder geval, leunde ze voorover

en legde haar hand op mijn hoofd
om me te zegenen.

En ze fluisterede in mijn oor, ze zei:

'Voel je gezegend dat Moeder Ganges

jullie enkele dagen toeliet
om in haar schoot te zitten."

Ik heb hier vaak over nagedacht

en natuurlijk snapte ik wat ze zei.

Ze zei dat steden, mensen, architectuur
zullen komen en gaan,

maar de planeet zal blijven.

Raak ze lichtjes aan,
laat zo weinig mogelijk sporen na.

En ik denk dat dat een belangrijke les is
voor ons als burgers en architecten.

En ik denk dat het deze ervaring was

die me deed geloven dat tijdelijkheid
belangrijker is dan permanentie

en grootser dan ons allemaal.

Bedankt om te luisteren.

(Applaus)