Return to Video

Bir simülasyonda mı yaşıyoruz? - Zohreh Davoudi

  • 0:08 - 0:11
    Muazzam bir evrende,
    küçük, ıslak bir gezegende yaşıyoruz,
  • 0:11 - 0:13
    milyarlarca yıl önce
  • 0:13 - 0:16
    burada tek hücreli yaşam biçimleri
    etraflarındaki cansız materyallerle
  • 0:16 - 0:20
    aynı elementlerden gelişti, çoğaldı
  • 0:20 - 0:23
    ve kompleks yaşam biçimleri ışığını saçtı.
  • 0:23 - 0:27
    Tüm bunlar -- canlı ve cansız,
    mikroskobik ve kozmik --
  • 0:27 - 0:31
    matematik kanunlarıyla, gelişigüzel
    görünen değişmezlerle yönetilir.
  • 0:31 - 0:33
    Bu da bir soruyu ortaya çıkarır:
  • 0:33 - 0:36
    Eğer evren tamamen bu kanunlar
    tarafından yönetiliyorsa
  • 0:36 - 0:40
    yeterince güçlü bir bilgisayar, tamamen
    benzerini kolaylıkla yapamaz mıydı?
  • 0:40 - 0:44
    Gerçekliğimiz aslında çok daha gelişmiş
    bir medeniyet tarafından kurulmuş
  • 0:44 - 0:47
    muazzam detaylı
    bir simülasyon olabilir mi?
  • 0:47 - 0:49
    Bu fikir size bilim kurgu gibi gelebilir
  • 0:49 - 0:52
    fakat ciddi tartışmalara da konu olmuştur.
  • 0:52 - 0:55
    Filozof Nick Bostrom, bir simülasyonda
    yaşıyor olabileceğimize dair
  • 0:55 - 0:57
    zorlayıcı bir iddia geliştirdi
  • 0:57 - 1:00
    ve bazı bilim insanları da
    bunun olası olduğunu düşünüyor.
  • 1:00 - 1:04
    Bu bilim insanları, evrenimizin bir
    simülasyon olup olmadığını anlamak için
  • 1:04 - 1:06
    deneysel testler hakkında
    düşünmeye başladılar.
  • 1:06 - 1:11
    Simülasyon kısıtlamalarının neler
    olabileceği ve bu kısıtlamaların dünyada
  • 1:11 - 1:15
    algılanabilir işaretlere nasıl yol
    göstereceği hakkında varsayım üretiyorlar.
  • 1:15 - 1:17
    Peki, bu hataları nerede arayabiliriz?
  • 1:17 - 1:23
    Bir fikre göre simülasyon ilerledikçe
    zamanla hatalar biriktirebilir.
  • 1:23 - 1:24
    Bu hataları düzeltmek için
  • 1:24 - 1:28
    simülatörler doğa kanunlarındaki
    değişmezleri uyarlayabilir.
  • 1:28 - 1:29
    Bu değişimler küçük olabilir --
  • 1:29 - 1:30
    örneğin,
  • 1:30 - 1:34
    milyonda bir doğrulukla ölçtüğümüz
    belirli değişmezler,
  • 1:34 - 1:36
    onlarca yıldır sabit kaldılar,
  • 1:36 - 1:39
    yani herhangi bir sapma,
    daha küçük bir ölçekte olmalıdır.
  • 1:39 - 1:42
    Fakat bu değişmezlerin ölçümlerinde
    daha fazla kesinlik kazandıkça
  • 1:42 - 1:45
    zamanla küçük değişimleri
    tespit eder hale gelebiliriz.
  • 1:45 - 1:50
    Arayacağımız diğer olası yer ise
    ne kadar devasa olursa olsun
  • 1:50 - 1:53
    sınırlı programlama gücünün
    sonsuzluğu simüle edemeyeceği kavramıdır.
  • 1:53 - 1:55
    Eğer uzay ve zaman süregelen şeylerse
  • 1:55 - 1:58
    evrenin çok küçük bir parçasının bile
    sonsuz noktaları vardır
  • 1:58 - 2:02
    ve sınırlı programlama gücüyle
    simüle etmek imkansız hale gelir.
  • 2:02 - 2:07
    Bu yüzden bir simülasyon uzayı ve zamanı
    çok küçük parçalarla temsil etmelidir.
  • 2:07 - 2:10
    Bunlar neredeyse akıl almaz
    derecede küçük olacaktır.
  • 2:10 - 2:15
    Fakat belirli atomaltı parçacıkları araç
    olarak kullanarak onları arayabiliriz.
  • 2:15 - 2:17
    Temel prensip şudur:
  • 2:17 - 2:21
    Bir şey ne kadar küçükse parçalanmaya da
    o kadar duyarlı olacaktır --
  • 2:21 - 2:24
    bir kaykaydaki delik ile bir kamyondaki
    deliğin farkını düşünün.
  • 2:24 - 2:27
    Uzay-zamandaki herhangi bir birim
    öyle küçüktür ki
  • 2:27 - 2:30
    çoğu şey onu parçalamadan
    içinde yolculuk edebilir --
  • 2:30 - 2:33
    yalnızca çıplak gözle görülebilecek kadar
    büyük objeler değil,
  • 2:33 - 2:36
    ayrıca moleküller, atomlar
    ve hatta elektronlar
  • 2:36 - 2:40
    ve keşfettiğimiz çoğu
    diğer atomaltı parçacıklar.
  • 2:40 - 2:42
    Uzay-zamanda küçük bir birim
  • 2:42 - 2:46
    veya bir doğa kanununda
    değişken bir değişmez keşfedersek
  • 2:46 - 2:48
    bu, evrenin bir simülasyon
    olduğunu kanıtlar mıydı?
  • 2:48 - 2:51
    Hayır -- bu yalnızca atılacak
    ilk adımlar olabilir.
  • 2:51 - 2:54
    Bu bulgulardan her biri için
    başka açıklamalar da olabilir.
  • 2:54 - 2:58
    Simülasyon hipotezinin, işleyen bir doğa
    teorisi olduğunu ispat etmek için de
  • 2:58 - 3:00
    daha fazla kanıta ihtiyacımız vardır.
  • 3:00 - 3:02
    Ne kadar çok test tasarlasak da
  • 3:02 - 3:05
    paylaşılan bazı varsayımlarla sınırlıyız.
  • 3:05 - 3:08
    Kuantum seviyesindeki mevcut
    doğal dünya anlayışımız,
  • 3:08 - 3:11
    Planck ölçeği olarak
    bilinen ölçekte çöküyor.
  • 3:11 - 3:14
    Eğer uzay-zaman birimi bu ölçekte olsaydı
  • 3:14 - 3:18
    mevcut bilimsel anlayışımızla
    onu arayamazdık.
  • 3:18 - 3:20
    Mevcut olarak gözlemlenebilir
    olandan daha küçük
  • 3:20 - 3:23
    fakat planck ölçeğinin
    inceleyemeyeceği kadar da büyük olan
  • 3:23 - 3:25
    birçok şey hala vardır.
  • 3:25 - 3:29
    Yine, doğa kanunlarının değişmezlerindeki
    değişimler öyle yavaş gerçekleşir ki
  • 3:29 - 3:33
    yalnızca evrenin ömrü boyunca
    gözlemlenebilir olurlar.
  • 3:33 - 3:38
    Yani onlar, yüzlerce veya binlerce yıllık
    ölçümlerle tespit edemesek de vardır.
  • 3:38 - 3:42
    Ayrıca, eğer varsa, evrenin
    simülatörünün hesaplamaları bizler gibi
  • 3:42 - 3:47
    hesaba dayalı benzer kısıtlamalarla
    yaptığını düşünmeye eğilimliyiz.
  • 3:47 - 3:49
    Gerçekte, uzaylı bir medeniyetin
  • 3:49 - 3:53
    kısıtlamaları ve yöntemlerinin ne
    olacağını bilmemizin hiçbir yolu yok --
  • 3:53 - 3:54
    fakat bir yerden başlamalıyız.
  • 3:54 - 3:58
    Evrenin bir simülasyon olup olmadığını
    kesin olarak ispatlamak
  • 3:58 - 4:00
    hiçbir zaman mümkün olmayabilirdi
  • 4:00 - 4:03
    fakat biz bilimi
    ve teknolojiyi ileri götürerek
  • 4:03 - 4:05
    şu soruyu sormaya devam edeceğiz:
  • 4:05 - 4:07
    Gerçekliğin doğası nedir?
Title:
Bir simülasyonda mı yaşıyoruz? - Zohreh Davoudi
Speaker:
Zohreh Davoudi
Description:

Dersin tamamı için: https://ed.ted.com/lessons/are-we-living-in-a-simulation-zohreh-davoudi

Dünyadaki bütün yaşamlar -- canlı ve cansız, mikroskobik ve kozmik -- matematik kanunlarıyla, gelişigüzel görünen değişmezlerle yönetilir. Bu da bir soruyu ortaya çıkarır: Eğer evren tamamen bu kanunlar tarafından yönetiliyorsa, yeterince güçlü bir bilgisayar, tamamen benzerini kolaylıkla yapamaz mıydı? Gerçekliğimiz aslında çok daha gelişmiş bir medeniyet tarafından kurulmuş muazzam detaylı bir simülasyon olabilir mi? Zohreh Davoudi bunu inceliyor.

Ders Zohreh Davoudi tarafından hazırlanmış, video ise Eoin Duffy tarafından yönetilmiştir.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:09
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for Are we living in a simulation?
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for Are we living in a simulation?
Gözde Alpçetin accepted Turkish subtitles for Are we living in a simulation?
Gözde Alpçetin edited Turkish subtitles for Are we living in a simulation?
Gözde Zülal Solak edited Turkish subtitles for Are we living in a simulation?
Gözde Zülal Solak edited Turkish subtitles for Are we living in a simulation?
Gözde Zülal Solak edited Turkish subtitles for Are we living in a simulation?
Gözde Zülal Solak edited Turkish subtitles for Are we living in a simulation?
Show all

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.