Co oznacza bycie uchodźcą? - Benedetta Berti i Evelien Borgman

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/what-does-it-mean-to-be-a-refugee-benedetta-berti-and-evelien-borgman

Około 60 milionów ludzi na całym świecie musiało opuścić dom z powodu wojny, przemocy i prześladowań. Większość z nich zostaje przesiedleńcami, czyli po ucieczce z domu pozostaje w swoim kraju. Inni, tak zwani uchodźcy, szukają schronienia poza granicami państwa. Co tak naprawdę oznacza to określenie? Wyjaśnią to Benedetta Berti i Evelien Borgman.

Lekcja: Benedetta Berti i Evelien Borgman, animacja: TED-Ed.

Na świecie

jest około 60 milionów ludzi,
którzy w ucieczce przed wojną,

przemocą i prześladowaniami
musieli opuścić domy.

Większość z nich to
przesiedleńcy wewnętrzni,

co oznacza, że opuścili domy,
ale nadal znajdują się w swoim kraju.

Pozostali przekroczyli granicę
i szukają schronienia w innych państwach.

Powszechnie nazywani są oni uchodźcami.

Ale co dokładnie oznacza to określenie?

Zjawisko uchodźstwa
znane jest od tysiącleci,

ale jego współczesną definicję
przyjęto w Konwencji ONZ

dotyczącej statusu uchodźców z 1951 roku

w odpowiedzi na masowe prześladowania
i przesiedlenia po II wojnie światowej.

Określa się w niej uchodźcę jako osobę
przebywającą poza krajem obywatelstwa,

która nie może powrócić do niego

z powodu uzasadnionych obaw
o możliwość prześladowania.

Prześladowanie może dotyczyć
rasy, religii, obywatelstwa,

przynależności do danej grupy społecznej
lub poglądów politycznych

i często związane jest z wojną i przemocą.

Obecnie około połowa uchodźców
na świecie to dzieci,

a część z nich nie znajduje się
pod opieką dorosłych,

przez co jest szczególnie narażona
na przymusowa pracę

lub wykorzystywanie seksualne.

Każdy z uchodźców ma własną historię,

a wielu przeżyło niebezpieczne podróże
o niepewnych skutkach.

Zanim omówimy,
co pociąga za sobą taka tułaczka,

wyjaśnijmy pewną kwestię.

Zdarzają się nieporozumienia
dotyczące różnic między definicjami

"migranta" a "uchodźcy".

"Migrant" zwykle oznacza osobę,
która opuszcza swój kraj

z powodów niezwiązanych z prześladowaniem,

jak chęć poprawy sytuacji ekonomicznej

lub opuszczenie obszarów
dotkniętych suszą.

Wielu ludzi na świecie
zostało przesiedlonych

z powodu klęsk żywiołowych,

niedostatku żywności

lub podobnych przeciwności losu,

ale prawo międzynarodowe,
słusznie czy niesłusznie,

określa mianem uchodźców jedynie osoby
uciekające przed konfliktami i przemocą.

Co się zatem dzieje,
kiedy ktoś ucieka z kraju?

Większość wędrówek uchodźców
jest długa i ryzykowna,

z ograniczonym dostępem
do schronienia, wody czy pożywienia.

Ponieważ opuszczenie domu bywa
nagłe i niespodziewane,

dobytek może być porzucony

i uciekinierzy często nie mają
dokumentów, np. wiz,

niezbędnych do dostania się do samolotu
i legalnego wjazdu do innych krajów.

Od podróżowania standardowymi drogami
mogą też ich powstrzymywać

przyczyny finansowe lub polityczne.

Oznacza to, że zwykle mają do dyspozycji
jedynie drogę lądową lub morską

i mogą być zmuszeni
powierzyć życie przemytnikom,

aby pomogli im
przedostać się przez granicę.

Podczas gdy niektórzy
szukają schronienia wraz z rodzinami,

inni próbują przedostać się samotnie
i pozostawiają bliskich

w nadziei na późniejsze połączenie.

Rozstanie bywa traumatyczne i długotrwałe.

Ponad połowa uchodźców na świecie
przebywa w miastach,

czasem jednak pierwszym przystankiem
po ucieczce jest obóz dla uchodźców,

zwykle prowadzony przez Komisję ONZ
ds. Uchodźców lub lokalne rządy.

Obozy dla uchodźców
w założeniu są tymczasowe

i zapewniają krótkotrwałe schronienie
do czasu, kiedy uchodźca może

bezpiecznie wrócić do domu,
zaaklimatyzować w kraju przyjmującym

lub przenieść do innego kraju.

Jednak często możliwości przesiedlenia
lub stałej integracji są ograniczone.

Ogromna liczba uchodźców
musi zostawać w obozach latami,

a nawet dziesiątkami lat.

Pierwszym krokiem prawnym
w nowym kraju jest dla przesiedleńca

wystąpienie z wnioskiem o azyl.

Będąc osobą starającą się o azyl,

oficjalnie nie jest uchodźcą,
dopóki wniosek nie zostanie zatwierdzony.

Choć kraje raczej zgadzają się
co do definicji uchodźcy,

każdy kraj przyjmujący odpowiada
za rozpatrywanie wniosków o azyl

i decyzję, czy wnioskodawcom
należy się status uchodźcy.

Wytyczne poszczególnych państw
mogą się od siebie znacznie różnić.

Kraje przyjmujące mają
obowiązki względem osób,

którym nie przyznano statusu uchodźcy,

jak gwarancja minimalnych norm
traktowania i brak dyskryminacji.

Jedno z głównych zobowiązań stanowi
zasada non-refoulment,

która zapobiega wydalaniu ludzi do krajów,

w których ich życiu i wolności
grozi niebezpieczeństwo.

W rzeczywistości jednak uchodźcy
często padają ofiarami

niekonsekwentnego
i dyskryminującego traktowania.

Coraz częściej muszą odbudować życie,
stawiając czoła ksenofobii

i rasizmowi.

Niezwykle często nie pozwala się im
także na podjęcie pracy,

są więc w pełni zależni
od pomocy humanitarnej.

Co więcej, z powodu braku dofinansowania
programów edukacyjnych

ogromna liczba dzieci-uchodźców
nie chodzi do szkoły.

Jeśli prześledzicie
historię własnych rodzin,

odkryjecie być może, że w którymś momencie

wasi przodkowie musieli opuścić domy,

uciekając przed wojną
albo dyskryminacją i prześladowaniami.

Dobrze byłoby pamiętać ich historie,

kiedy obecnie słyszymy
o przesiedlanych uchodźcach,

szukających nowego domu.