Alles wat je moet weten om 'Frankenstein' te lezen - Iseult Gillespie

Zie de volledige les op: http://ed.ted.com/lessons/everything-you-need-to-know-to-read-mary-shelley-s-frankenstein-iseult-gillespie

In 1815 daagde Lord Byron een paar literaire gasten in zijn huis bij het meer van Genève uit: wie kan het engste spookverhaal schrijven? Mary Shelley raakte geïnspireerd en schreef in de daaropvolgende maanden het verhaal van 'Frankenstein'. Iseult Gillespie vertelt je alles wat je moet weten om Mary Shelley's klassieker te lezen.

Les door Iseult Gillespie, animatie door Silvia Prietov.

In 1815 barstte de vulkaan Tambora uit
en delen van de wereld werden donker.

De sombere periode daarna werd
bekend als Het Jaar Zonder Zomer.

Dus toen Mary en Percy Shelley aankwamen
bij Lord Byron aan het meer van Genève,

bleven ze het grootste deel
van de vakantie binnen.

Om zich te vermaken, daagde Byron
zijn literaire vrienden uit:

wie kan het engste spookverhaal schrijven?

Dit bracht de achttienjarige
Mary op een idee.

De maanden daarna schreef ze
het verhaal van Frankenstein.

Het populaire beeld van Frankenstein
is een groen, grommend figuur,

maar dat is niet Mary Shelly's monster.

In haar boek is Frankenstein feitelijk
de naam van de maker van het monster.

Hij heette Dr. Victor Frankenstein.

De worsteling tussen de maker
en het monster is zo intens

dat ze één zijn geworden
in de verbeelding van de lezers.

Voordat je de originele tekst
leest of herleest,

zijn er verschillende dingen die goed
zijn om te weten over Frankenstein

en hoe het komt dat het
meerdere betekenissen heeft.

Het beschrijft hoe Dr. Frankenstein poogt
iets in leven te krijgen en te houden.

Hij bouwt zijn monster
stukje voor stukje op uit dode materie

en elektrificeert het om er
een bewust wezen van te maken.

Maar als zijn experiment af is,
wordt hij doodsbang en vlucht hij.

Maar tijd en ruimte zijn niet genoeg
om het verlaten monster te verdrijven,

en het plot verandert in een
angstaanjagende achtervolging.

Shelley gaf haar spookverhaal
de ondertitel:

'De moderne Prometheus'.

Dat refereert aan de Griekse mythe
van de Titaan Prometheus,

die vuur stal van de goden
en het aan de mensen gaf.

Dit gaf de mensen kennis en macht,

maar voor straf

werd Prometheus aan een steen vastgebonden
en voor eeuwig gegeten door gieren.

Prometheus werd weer populair
in de literatuur tijdens de Romantiek

in de 18e eeuw.

Mary was toen een belangrijke auteur

en hield net als de andere Romantici
van natuur, emotie en zuiverheid in kunst.

Twee jaar nadat ze het boek uitbracht,

liet Percy zich door Prometheus
inspireren in zijn lyrische drama:

'Prometheus bevrijd'.

Mythische referenties werden
in de Romantiek gebruikt

om het contrast te tonen tussen de moderne
tijd en de puurheid van de Oudheid.

Meestal bekeken ze
wetenschap met scepticisme

en 'Frankenstein' is een van de eerste
waarschuwende verhalen

over kunstmatige intelligentie.

Voor Shelly was de verschrikking
niet bovennatuurlijk,

maar gemaakt in een lab.

Ook heeft de tekst gotische kenmerken.

Het gotische genre
staat bekend om onbehagen,

griezelige settings,

het groteske

en de angst voor vergetelheid --

al deze elementen kunnen worden
teruggezien in 'Frankenstein'.

Maar het verhaal gaat ook in
op persoonlijke trauma's van Shelley.

De tekst zit vol met referenties
naar haar eigen omstandigheden.

In 1797 werd Mary geboren als kind
van William Godwin en Mary Wollstonecraft.

Beide ouders waren
radicale intellectuele figuren

en het boek van haar moeder,
'Rechtvaardiging van vrouwenrechten',

is een belangrijke feministische tekst.

Tragisch genoeg stierf ze door
complicaties tijdens de geboorte van Mary.

De dood van haar moeder liet Mary niet los

en later had ze zelf ook problemen
met de geboortes van haar kinderen.

Ze werd zwanger nadat ze op haar zestiende
in het geheim trouwde met Percy,

maar de baby stierf vlak na de geboorte.

Ze werd nog vier keer zwanger
en maar één kind overleefde het.

Sommige critici leggen verband tussen dit
drama en de thema's in 'Frankenstein'.

Shelley geeft geboorte weer
als zowel scheppend als verwoestend

en het monster wordt een verwrongen beeld
van de natuurlijke levenscyclus.

Het monster staat symbool voor
Dr. Frankenstein's vervalsen van de natuur

op zoek naar glorie.

Dit vormt zijn fatale gebrek, of hamartia.

Zijn zelfverafgoding komt
naar voren in dit citaat:

"Leven en dood lijken me ideale grenzen
die ik eerst moet overschrijden

om een stortvloed van licht
over onze donkere wereld te gieten."

Al is zijn uitkomst enorm inspirerend,

hij was aan het spelen met vuur
en hij heeft niet ethisch gehandeld.

En die keuze echoot
door de rest van het verhaal,

waar vuur veel voorkomt als metafoor,
net als contrast tussen licht en donker.

Deze metaforen staan niet alleen
voor het vuur van Prometheus,

maar ook voor de duisternis
die radicale ideeën kunnen blootleggen.