Niçin farklı gelecekler hayal etmeliyiz?

Anab Jain geleceği hayata geçiriyor; onun işi kurmakta olduğumuz dünyanın potansiyelini insanların dokunabileceği, görebileceği ve hissedebileceği tecrübeler yaratmak. Akıllı makinelerin sokaklarımızda devriye gezdiği veya genetik mirasımızın sağlık sistemimize karar verdiği bir dünya istiyor muyuz? Jain'in yaptığı çıkarımlar niçin kendi istediğimiz bir dünya için savaşmanın önemli olduğunu ortaya koyuyor. Bu şaşırtıcı konuşmada olası gelecek senaryolarına bir göz atın.

Benim işim geleceği ziyaret etmek.

Sadece tek bir gelecek değil,

mümkün olan bir çok geleceği ziyaret edip

deneyimlemeniz için bu geleceklerden
pek çok kanıt getirmek.

Tıpkı geleceğin bir arkeologu gibi.

Yıllar boyunca yolculuklarım
pek çok şey geri getirdi...

sentetik tasarlanmış yeni bir arı türü,

"Protein Olarak Hayvanlar"
adında bir kitap,

genetik kodunuzun ticaretini yaparak
sizi zengin yapan bir makine,

şekerle çalışan bir lamba,

gıda yetiştirmek için bir bilgisayar.

Pekâlâ, o kadar da farklı geleceklere
seyahat etmedim, henüz.

Ancak eşim Jon ve ben stüdyomuzda
farklı geleceklerin

görünümlerini düşünerek
ve yaratarak çok zaman harcadık.

Sürekli olarak bu gelecekteki potansiyelin

mırıltılardan zayıf sinyallerini arıyoruz.

Sonra potansiyel geleceğimizin izini sürüp
kendi kendimize şöyle sorduk:

Bu gelecekte yaşamak nasıl hissettirir?

Neler görür, duyar, hatta neyi soluruz?

Sonra deneyler yürütüp modeller inşa edip
objeler oluşturduk,

bu geleceklerin açılarını hayata geçirip

onları somut ve elle tutulur
bir hale getirdik

bu yüzden potansiyel
geleceğin etkilerini burada

şu an hissedebilirsiniz.

Yalnız bu tahminlerle
alakalı bir iş değil.

Bu, araçlar oluşturmakla ilgili,

şu an ve gelecekteki halimizle bağlantı
kurmamıza yardımcı olacak araçlar ile

istediğimiz geleceğin aktif bir
katılımcısı olmamız için,

hepimizin istediği bir gelecek için.

Peki bu işe nasıl karar verdik?

Drone Aviary denen güncel bir proje için

keşfetmeye meraklıydık

şehrimizde dronlarla
yaşayacak kadar hem de.

Dronlar bizim göremediğimiz şeyleri görme

gidemediğimiz yerlere gitme gücüne

ve yükselen bir bağımsızlığa sahiptir.

Ancak teknolojiyi anlamak için

bizim de bu işe girmemiz kaçınılmazdı.

Biz de stüdyomuzda
çeşit çeşit dronlar yaptık.

Onlara isimler, fonksiyonlar verdik
ve onları uçurduk...

ama pek kolay olmadı.

Bir şeyler yerinden çıktı,

GPS sinyalleri bozuldu

ve dronlar düştü.

Yine de hepsi,
mümkün bir geleceğe dair

çok somut ve çok deneysel bir süreç ile

oluşturabildiğimiz bir senaryoydu.

Şimdi hadi o geleceğe gidelim.

Şuna benzer dronlarla dolu bir şehirde
yaşadığımızı hayal edelim.

Adına da 'The Nightwatchman' diyelim.

Sokaklarda devriye gezer,
çoğunlukla akşam ve geceleri ortaya çıkar.

Başta çoğumuz onun zayıf ve sabit
vızıltısına sinir olurduk.

Sonra, her şeye olduğu gibi
buna da alıştık.

Dünyayı onun gözleriyle
görebilseydiniz nasıl olurdu?

Mahallenin her bir köşesini nasıl
gezdiğine bakın;

saha olmayan bir yerde futbol oynayan
çocukların üstünden geçip

onları bir baş belası olarak
işaretleyip kaydediyor.

(Kahkaha)

Sonra da nasıl diğer genç grubu dağıtıp

toplu çıkarılmış bir emirle tehdit ediyor.

Burada da yerinde durmayan koca disk
Madison var.

Göz alıcı varlığı karşı konulamaz,

bakmadan duramıyorum.

Fakat sanki her ona baktığımda,

sanki hakkımda daha çok şey biliyor...

sanki şu Brianair reklamlarını
gözüme sokup

tatil planlarımdan haberdarmış
gibi hissediyorum.

Bunu biraz eğlendirici mi buluyorum
yoksa tamamen saldırgan mı

emin değilim.

Şu ana dönelim.

Bu geleceği yaratırken çok şey öğrendik.

Sadece makinenin nasıl çalıştığını değil,

onlarla birlikte yaşamanın
nasıl olduğunu da.

Madison ve Nightwatchman
gibi kumandalı dronlar

bu belirli şekillerde

ve hâlâ gerçek değilken,

onlarla dolu bir geleceğe ait çoğu faktör
şu an zaten var.

Mesela,

yüz tanıma sistemleri her yerde...

telefonlarımızda,
hatta termostatlarımızda bile

ve şehrimizdeki kameralarda,

yaptığımız her şeyi kaydediyorlar,

baktığımız bir reklamı
veya katıldığımız bir eylemi.

Bunlar çoktan burada,

genellikle nasıl işlediklerini
ve ne sonuçlar

doğuracaklarını bilmiyoruz.

Bunları her yerde görüyoruz.

Bugün yaptıklarımızın,

gelecekte sonuçlarının ne olacağını
hayal etmek bile çok zor.

Geçen yıl yaşadığım yerde,
İngiltere'de bir referandum vardı

insanların İngiltere'nin
AB'de kalıp kalmaması

için oy verdiği,

''Brexit'' diye bilinen referandum.

Sonuçlar gelir gelmez,

'Bregret' (Bre-pişmanlık)
diye bir kelime türedi.

(Kahkaha)

Brexit'e karşı oy veren insanları
tanımlamak üzere uydurulmuş

ama potansiyel sonuçları
düşünülmemiş bir kelime.

Bu tutarsızlık çok basit şeylerde
bile geçerli.

Dışarı bir şeyler içmeye çıkarsınız.

Sonra birkaç tane daha içmeye
karar verirsiniz.

Sabah berbat bir hisle uyanırsınız

ama sonra bunu savunmak için

''Gelecekteki halim bununla
başa çıkar.'' dersiniz.

Ama bu sabah fark ediyoruz ki

gelecekteki ''siz'' sizsiniz.

Ben Hindistan'da 70'lerde
ve 80'lerde büyürken,

şöyle bir şey vardı,

gelecek planlanmak zorunda
ve gerçekten planlanabilir.

Ailemin en basit şeyleri bile
planlamadığını hatırlıyorum.

Eve bir telefon almak istediklerinde,

sipariş verip beklemeleri gerekiyordu,

eve hat kurulması için yaklaşık
beş yıl kadar beklemeleri gerekiyordu

(Kahkaha)

Eğer başka şehirde yaşayan
büyüklerini aramak isterlerse,

'şehirler arası konuşma'
için rezervasyon yapmak,

saatlerce hatta günlerce
beklemek zorundalardı.

Ve ansızın, gece ikide telefon çalardı,

hepimiz yataktan kalkıp
telefonun etrafına toplanırdık,

çığlık atarcasına hal hatır sorardık

gece saat ikide.

Artık her şey çok hızlı gelişiyor gibi,

o kadar hızlı ki

tarihteki yerimizi anlamamız
gerçekten zorlaşabiliyor.

Bu boğucu bir belirsizlik
ve endişe duygusu yaratıyor

ve geleceğin bize gelmesine
izin veriyoruz.

Gelecekteki 'kendimize' bağlanmıyoruz.

Gelecekteki halimize yabancı biri gibi

geleceğe yabancı bir yer gibi bakıyoruz.

Yabancı bir yer değil;

gözlerimizin önünde,

bugünkü hareketlerimizle
şekillenen bir yer.

O gelecek biziz

ve bence istediğimiz gelecek için savaşmak

her zamankinden daha önemli ve gerekli.

Çalışmamızda öğrendik ki

etkili bir değişimin
en önemli yollarından biri

insanların direkt ve somut bir şekilde

bugün yaptıklarının gelecekteki
sonuçlarına ulaşabilmesi.

Bu yılın başlarında,
Birleşik Arap Emirlikleri bizi yardım için

ülkelerinin 2050 yılına kadarki
enerji stratejisini

oluşturmaya davet etti.

Devletin ekonomik verilerine göre,
bu büyük şehir modelini oluşturduk

ve mümkün olan
tüm geleceklerini görselleştirdik.

Ben heyecanla bir grup devlet memurunu

ve enerji şirketi üyelerini

sürdürebilir bir gelecek
modeli için seçerken

katılımcılardan biri şöyle dedi:

''İleride insanların araba sürmeyi
bırakıp toplu taşıma

kullandığını hayal edemiyorum.''

Ve sonra dedi ki:

''Oğluma araba sürmeyi bırakmasını
asla söyleyemem.''

Biz bu tepkiye zaten hazırdık.

Hindistan'da kimya laboratuvarında
bilim insanlarıyla çalışırken

bu şekilde yaşamaya devam edersek

2030 yılındaki havaya yakın havanın
örneklerini oluşturduk.

Sonra gruba doğru buhar yayan hava

örneğiyle yürüdüm.

2030'dan zehirli ve pis tek koku dalgası

hiçbir verinin yapamayacağı şekilde
konuyu özetledi.

Bu çocuklarınıza miras bırakmak
istediğiniz gelecek değil.

Ertesi gün devlet büyük bir duyuru yaptı.

Yenilenen kaynaklara milyarlarca dolar
yatıracaklarını duyurdular.

Potansiyel geleceklerin hangisi
bu kararda etkili oldu bunu bilmiyoruz

ama enerji politikalarını
daha zararsız bir yöntemle

değiştirdiğimizi biliyoruz.

Gelecekten gelmiş hava ne kadar
etkili ve hissedilebilirken

günümüzde yaptıklarımızın
geleceğe etkilerinin gidişatı

hep böyle doğrusal değil.

Ütopik ideallerle gelişmiş
bir teknoloji bile

laboratuvarı terk edip dünyaya geçtiği an

yaratıcısının kontrolü dışındakiler
için bir deney haline geliyor.

Belli bir projede
tıbbi genomları inceledik:

Kişiselleştirmiş ilaç yaratmak için
insanların genetik verilerini

toplama ve kullanma teknolojisi.

Şunu sorduk:

Sağlık sistemiyle genetik bilgilerimizi
birbirine bağlamananın

istenmeyen sonuçları ne?

Bu soruyu irdelemek adına

kurgusal bir dava yarattık

ve dikkatle hazırlanmış 31 parça kanıt ile
bunu hayata geçirdik.

Yasadışı bir genetik klinik inşa ettik,

bir DIY karbon dioksit inkübatörü

ve hatta eBay'den donmuş fare bile aldık.

Bu davanın incelendiği
o geleceğe bir adım atalım;

davalı Arnold Mann ile tanışın.

Arnold bu büyük küresel
dev biotech şirketi tarafından şuçlanıyor,

adı Dynamic Genetics.

Şirketin elinde

Arnold'ın şirketin patentli genetik
materyalini kendine enjekte ettiğine dair

kanıtları var.

Arnold bunu yapmayı nasıl başardı?

Her şey Arnold'ın

Birleşik Krallık Milli Sağlık Sigorta
kurumunda

bir tükürük örneği için

küçük bir test kabına
tükürmesiyle başladı.

Arnold sağlık sigorta faturasını aldığında

şoka uğradı ve korkmuştu

çünkü primi tavan yapmıştı,

kendisinin ve ailesinin
karşılayabileceğinin çok üstünde.

Devletin algoritması
genetik verilerini taramıştı

ve DNA'sında kronik hastalık riski
olduğunu saptadı.

Arnold da gelecekteki bu hastalığa karşı
muhtemel masrafları

ödemeye başlamak zorunda kaldı,

muhtemel geleceğe bugünden bir hastalık.

O panik ve korku duygusuyla

Arnold tüm şehri dolaştı

ve tedavi için bu yasadışı kliniğe geldi,

tedavi DNA'sını onaracak

böylece devletin algoritması onu
tekrar risk olarak görmeyecek

ve sigorta primleri ödenebilir
hale düşecekti.

Ancak Arnold yakalandı.

Dynamic Genetics ve Mann
davası da böyle başlamış oldu.

Böyle bir geleceği hayata getirirken,

insanların o potansiyele dokunabilmesi,
görmesi ve hissetmesi

bizim için çok önemliydi

çünkü böyle hızlı ve yakın görüler
insanları galeyana getirir

onlara doğru sorular sordurur,

şu tür sorular:

Genetiğim yüzünden yargılandığım

bir dünyanın çıkarımları neler?

Veya: Kim benim genetik verilerim
üzerinde sahiplik iddia edebilir

ve bununla ne yapabilirler ki?

Eğer bu biraz olsun
inanması güç geliyorsa,

bugün Amerika'da çok az bilinen
HR 1313 adında bir yasa geçiyor,

Çalışan Sağlığı
Programlarını Koruma Yasası.

Bu yasa, toplumda GINA olarak bilinen
Genetik Bilgide Ayrım Yapmama Yasasını

değiştirmeyi teklif ediyor,

buna göre işverenler
tüm çalışanlarına ilk kez

ailevi tıbbi geçmiş

ve genetik veri soruları sorabilecek.

Kabul etmeyenler
ciddi cezalara çarptırılabilir.

Şimdiye kadar gösterdiğim çalışmada,

dronlar veya genetik suçlar olsun,

bu hikâyeler rahatsız edici
gelecekler anlatıyor

ve bunlardan kaçınmamız için
yardım etme niyetindeler.

Peki ya kaçınamayacaklarımız?

Bugün, özellikle iklim değişikliğiyle

soruna doğru ilerliyoruz gibi görünüyor.

Şu an yapmak istediğimiz şey de
bu gelecek için hazırlanmak,

bunu da umut bulmamız için gerekli araç
ve bakış açısı geliştirerek yapabiliriz,

harekete geçirecek bir umut.

Şu an stüdyomuzda bir deney yürütüyoruz.

Hâlâ devam etmekte.

İklim veri projeksiyonlarına göre

Batı dünyasının zenginlikten

kıtlığa gittiği
bir geleceği araştırıyoruz.

Hayal ettiğimiz bu gelecekteki şehirde
tekrarlanan seller,

süpermarketlerde hiç yiyecek
olmadığı dönemler,

ekonomik dengesizlikler,

işlemeyen tedarik kanalları var.

Böyle bir dünyada hayatta kalmanın
yanı sıra refahı nasıl sağlayabiliriz?

Hangi yiyeceği yiyebiliriz?

Bu soruları irdelemek için

Londra'da bir apartman dairesinde
2050'ye ait bir oda inşa ediyoruz.

Tıpkı gelecekten edindiğimiz
küçük bir zaman kapsülü gibi.

Her eşyayı en aza indirdik.

Evlerimizde sevdiğimiz her şey,

büyük ekranlı TV,

akıllı buzdolapları

ve her tür tasarımlı dekor...

Hepsi gitmeliydi.

Bu mekânda
yiyecek bilgisayarları yapıyoruz,

atılmış ve yeniden
kullanılabilir materyaller ile

bugünün atıklarını
yarının yemeğine çeviriyoruz.

Örneğin,

ilk tam otomatik fogponik
makinemizi yapmayı yeni bitirdik.

Fogponik tekniğiyle
yani besleyici olarak sis

su veya toprak değil,

bitkileri büyütmeye yarıyor.

Şu anda

başarıyla domates olgunlaştırdık.

Ancak bu odada yetiştirebileceğimizden
daha fazla gıda lazım.

Peki bu şehirden
başka ne elde edebiliriz?

Böcekler, güvercinler, tilkiler?

Daha önce gelecekten hava getirmiştik.

Şimdi gelecekten tam bir oda getiriyoruz,

odanın içi zor koşullar altında

olumlu hareket etmemizi sağlayacak
umut, araç ve taktiklerle dolu.

Bu odada zaman geçirmek,

gelecekteki odamız olabilecek bu odada,

iklim değişikliği ve gıda belirsizliği
sonuçlarını

çok daha yakın ve somut hale getiriyor.

Bu deneyler ve uygulamamız
ve birlikte çalıştığımız insanlardan

öğrendiğimiz şey

elle tutulur tecrübeler yaratmak

bugün ve yarın arasındaki
mesafede köprü olabilir.

Kendimizi farklı geleceklere koyarak,

bunun getirdiği belirsizlik

ve rahatsızlığa kucak açıp
açık fikirli ve istekli olarak

yeni ihtimalleri hayal etme
fırsatını elde ediyoruz.

İyimser gelecekler bulabiliyoruz,

ileriye yollar bulabiliyoruz.

Umuttan öteye gidip
harekete geçebiliyoruz.

Yönümüzü değiştirebilme şansına
sahibiz anlamına geliyor bu,

sesimizi duyurabilieceğimiz anlamına,

ismimizi kendi istediğimiz
bir geleceğe yazma şansına.

Başka dünyalar da mümkün.

Teşekkür ederim.

(Alkış)