Antarktika muzlari ostidagi ko'rinmas, yashirin hayot
-
0:01 - 0:03Bu nimaligini bilasizmi?
-
0:04 - 0:08Shishasimon mavjudotlar bo'lgan
joy bor desam nima deysiz? -
0:08 - 0:11Yoki bizga ko'rinmas bo'lgan
hayot shakllari bor desam-chi? -
0:11 - 0:14Lekin fazogirlar ularni
har doim ko'rishadi. -
0:14 - 0:19Bu ko'rinmas jonzotlar olis
ekzosayyoradagi o'zga sayyoraliklar emas. -
0:19 - 0:20Ular diatomlardir:
-
0:20 - 0:24fotosintetik, bir hujayrali suv
o'tlariidir, kislorod ishlab chiqaradigan -
0:24 - 0:27va urug' bulutlariga sayyoralararo
miqyosda yordam beradigan. -
0:27 - 0:31Ular murakkab, geometrik
ekzoskeletlardir -- -
0:31 - 0:32albatta shishadan bo'lgan.
-
0:33 - 0:37Ularni koinotdan ummon yuzasidagi
ranglarning aylanishida ko'rasiz. -
0:37 - 0:38Ular o'lganida esa,
-
0:38 - 0:40ularning shisha uylari
ummon tubiga cho'kadi, -
0:40 - 0:42havodan uglerodni olib
-
0:42 - 0:43pastga olib ketadi
-
0:43 - 0:48va ummondagi uglerod ajratilmalarining
sezilarli qismini tashkil qiladi. -
0:48 - 0:50Biz o'zga sayyorada yashaymiz.
-
0:50 - 0:53Bu Yer sayyorasida xilma-hil
sirli hayot mavjud -
0:53 - 0:56va ko'pchiligi dunyo chekkasida yashaydi,
-
0:56 - 0:59ko'z oldimizda yoki ongimizda.
-
0:59 - 1:01O'sha chekkalardan biri Antarktika.
-
1:02 - 1:04Odatda, Antarktika haqida o'ylasak,
-
1:04 - 1:07hosilsiz va hayotsiz joyni
tasavvur qilamiz... -
1:07 - 1:09Bir qancha pingvinlarni aytmasak.
-
1:09 - 1:12Lekin Antarktika qutbdagi hayot vohasi
sifatida ma'lum bo'lish kerak -
1:12 - 1:15o'ta ajabtovur, sanoqsiz jonzotlar
makoni bo'lgan. -
1:16 - 1:19Xo'sh, nega biz ularni so'nggi tabiat
xujjatli filmlarida ko'rmadik? -
1:19 - 1:22Chunki ular qor va muz
ostiga yashirinishgan, -
1:22 - 1:24bizga ko'rinmaydigan holda.
-
1:24 - 1:26Ular mikrobdir:
-
1:26 - 1:29muzliklar ichida yashaydigan
mitti o'simlik va mavjudotlardir, -
1:29 - 1:31muz ostidagi
-
1:31 - 1:33va muz osti hovuzlarida
suzib yuruvchi. -
1:33 - 1:36Ular jozibadorligi bo'yicha
megafaunadan kam joyi yo'q -
1:36 - 1:38biz ko'rib yurgan tabiat
hujjatli filmlaridagi. -
1:39 - 1:44Ammo qanday qilib odamlarni
ko'rinmas narsalarga ishontirish mumkin? -
1:44 - 1:47Men yaqinda Antarktikada
5 haftalik expeditsiyada bo'ldim -
1:47 - 1:51mikroblar miqyosida yovvoyi tabiat
rejissyori bo'lish uchun. -
1:51 - 1:53185 funtli uskunalar bilan,
-
1:53 - 1:55harbiy samalyotga chiqdim
-
1:55 - 1:57va mikroskoplarni u yerga olib bordim
-
1:57 - 2:00bu mikroskopik ekstremofillarni
suratga olish va o'rganish uchun -
2:00 - 2:03va kam o'rganilgan ekotizimni
yaxshiroq tushinish uchun -
2:04 - 2:05biz yashaydigan sayyoradagi.
-
2:06 - 2:09Bu ko'rinmas jonzotlarni
suratga olish uchun, -
2:09 - 2:11Ularning makonini ko'rishim kerak edi --
-
2:11 - 2:13Ya'ni muzni ostiga tushishim kerak edi.
-
2:14 - 2:18Har yili dengiz muzlari Antarktika
hajmidan ikki barovarga ko'payadi. -
2:18 - 2:219 fut qalinlikdagi muz ostiga
qiyo boqish uchun, -
2:21 - 2:25dengiz muziga kiritilgan
uzun, metal quvurga tushdim -
2:25 - 2:28hayotga to'lib-toshgan ekotizimga
guvoh bo'lish uchun, -
2:28 - 2:33dengiz tubi va yarqiragan muzlik
shiftini o'rtasida turgan holda. -
2:34 - 2:36Mana bu tashqaridan qanday ko'rinadi.
-
2:36 - 2:38Bu shunchaki sehrli edi.
-
2:40 - 2:43Ba'zi mavjudotlar urug' qisqichbaqasi
kabi g'aroyib edi -
2:43 - 2:46va yana ko'plab chiroyli
geometrik diatomlar ham. -
2:46 - 2:49Keyin men tepaga chiqdim
Quruq Vodiysida tunash uchun -
2:49 - 2:51bir necha hafta davomida.
-
2:51 - 2:54Antarktikaning 98 foizi
muz bilan qoplangan -
2:54 - 2:58Quruq Vodiysi Antarktikaning
eng katta hududidir. -
2:58 - 3:02Faqat u yerda Antarktikaning
qandayligini ko'rish mumkin. -
3:02 - 3:04Bu yerda bakteriyalardan
namuna oldim, -
3:04 - 3:08muz ostidagi hovuzdan temir oksidi
otilib chiqadigan tabiat hodisasi, -
3:08 - 3:12ushbu joy o'n yil oldinham
hayotsiz deb hisoblangan, -
3:12 - 3:15Men muzlikka chiqdim
uning ichini teshish uchun, -
3:15 - 3:19yashayotgan sanoqsiz, qattiq tanali
mavjudotlarni kashf qildim -
3:19 - 3:21muzning ichki qatlamlariga tushganimda.
-
3:22 - 3:23Kriokonit tuynuglari
-
3:23 - 3:26kichik to'q rangdagi loydan
tashkil topadi -
3:26 - 3:28muzlikkka tushkanida
-
3:28 - 3:31va tuynuk bo'ylab pastka erishni
boshlaydi vad keyin muzlaydi. -
3:31 - 3:34Shu tarzda loy parchalarini
muz ichida saqlab qoladi, -
3:34 - 3:36huddi kichik oroldagi olamga o'xshab,
-
3:36 - 3:39har biri o'zining noyob ekotizimi bilan.
-
3:39 - 3:41Men topgan ba'zi jonzotlarni
tanishingiz mumkin, -
3:42 - 3:43bu jonzotga o'xshaganlarni --
-
3:43 - 3:44Ularni yaxshi ko'raman.
-
3:44 - 3:47Ular huddi panjali yopishqoq
ayiqchaga o'xshaydi. -
3:47 - 3:49Suv ayig'i nomi bilan ham ma'lum.
-
3:49 - 3:51Ular o'zining noyob jihati
bilan mashhur, -
3:51 - 3:54keskin sharoitlarda omon qolishga
yordam beradigan. -
3:54 - 3:56Koinot vakuumida ham.
-
3:56 - 3:59Ammo ularni topish uchun koinot
yo Antarktikaga borishni hojati yo'q. -
3:59 - 4:02Ular yer yuzi bo'ylab moxlarda yashaydi
-
4:02 - 4:04Trotuar yoriqlaridan to parklargacha.
-
4:04 - 4:08Siz ehtimol bu son-sanoqsiz ko'rinmas
jonzotlar yonidan har kuni o'tib ketarsiz. -
4:08 - 4:10Boshqasi tanish bo'lishi mumkin
-
4:10 - 4:13ammo notanish bo'lishi ham mumkin
bu nematoda kabi. -
4:13 - 4:14Na ilon, va na chuvalchang.
-
4:14 - 4:17Ular o'ziga xos mavjudotdir.
-
4:17 - 4:20Ular chuvalchang kabi tiklanaolmaydi
yoki ilon kabi sudralib yurolmaydi. -
4:20 - 4:23Lekin ularda og'zini ichida
kichkina, o'tkir ignalari bor. -
4:23 - 4:27Ignalar ov qilishga va uni
yutishga yordam beradi. -
4:28 - 4:30Yer yuzidagi har bir odamga,
-
4:30 - 4:3357 milliard nematoda to'g'ri keladi.
-
4:34 - 4:36Ba'zi mavjudotlar butunlay
notanish bo'lishi mumkin. -
4:36 - 4:38Lekin o'zlari ajoyib yashashadi.
-
4:38 - 4:43Bu kabi jonzotlarda tojlari
aylana og'izga aylanadi -
4:43 - 4:47ularning ichak tizimi judayam shaffof
-
4:47 - 4:52va lentasimon siyanobakteriyalar
petri balig'i bo'ylab ko'p tarqalgan. -
4:53 - 4:55Ko'pincha biz OAVda
ko'radigan narsamiz -
4:55 - 4:59mikroorganizmlarning
elektron mikroskopik rasmlaridir, -
4:59 - 5:01qo'rqinchli maxluqqa o'xshaydigan.
-
5:01 - 5:05Ularni ko'rmasak, hayoti
bizga sirliligicha qoladi, -
5:05 - 5:08garchi ular biz bilan deyarli
yonma-yon yashashsa-da. -
5:08 - 5:10Ularning kunlik hayoti qanday?
-
5:10 - 5:12Ular qanday qilib
atrof-muhit bilan bog'lanadi? -
5:12 - 5:16Agar siz hayvonot bog'ida
pingvinlarni rasmini ko'rsangiz -
5:16 - 5:20va ularni hech qachon hayotda muz
ustida ko'rmasangiz, -
5:20 - 5:22siz pingvinlarni to'liq tushuna olmaysiz.
-
5:22 - 5:24Mitti jonzotlar harakatini ko'rib,
-
5:24 - 5:28biz ularning hayotini yaxshiroq anglaymiz.
-
5:28 - 5:32Antarktikadagi va tomorqalarimizdagi
ko'rinmas hayotni hujjatlashtirmasak, -
5:32 - 5:36biz qancha mavjudotlar bilan
birga yashayotganligimizni bilmaymiz. -
5:36 - 5:38Bu esa hali ga'royib va ajoyib
ona sayyoramizdan -
5:38 - 5:42o'rganadigan narsamiz ko'pligidan
dalolat beradi. . -
5:42 - 5:43Rahmat.
- Title:
- Antarktika muzlari ostidagi ko'rinmas, yashirin hayot
- Speaker:
- Ariel Voldman
- Description:
-
Bu mikroskopik dunyoga sayohatimizda, tadqiqotchi va rassom Ariel Voldman Antarktikaning ulkan muz qatlami ostida yashiringan g'aroyib mavjudotlar haqida so'ylaydi. "Ajabtovur" suv ayig'idan to geometrik shishali suv o'tlarigacha, Voldman ko'rinishidan hosilsiz bo'lib ko'ringan yer, aslida qutbdagi hayot vohasi ekanligini ko'rsatadi -- faqatgina qayerga qarash kerakligini bilsak bo'ldi.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 05:56
Nazarbek Nazarov approved Uzbek subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice | ||
Nazarbek Nazarov edited Uzbek subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice | ||
Nazarbek Nazarov accepted Uzbek subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice | ||
Nazarbek Nazarov edited Uzbek subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice | ||
Shokhnur Akhmedov edited Uzbek subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice | ||
Shokhnur Akhmedov edited Uzbek subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice | ||
Shokhnur Akhmedov edited Uzbek subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice | ||
Shokhnur Akhmedov edited Uzbek subtitles for The invisible life hidden beneath Antarctica's ice |