< Return to Video

Neden diller ölür? | The Economist

  • 0:01 - 0:05
    ♪ (klasik müzik) ♪
    Neden diller ölür?
  • 0:06 - 0:07
    Irankarapte.
  • 0:07 - 0:10
    (Merhaba)
    Aynular, Japonya
  • 0:10 - 0:11
    Iishu.
  • 0:11 - 0:13
    (Merhaba)
    Eyak, Alaska
  • 0:13 - 0:14
    Dydh da.
  • 0:14 - 0:16
    (Merhaba)
    Cornwall, İngiltere
  • 0:16 - 0:18
    Bu dilleri konuşamıyorum.
  • 0:18 - 0:19
    Hatta, çok az insan konuşuyor.
  • 0:20 - 0:22
    Onları sadece çok az insan konuşuyor
  • 0:22 - 0:25
    ve tüm bu diller yok olma
    tehlikesiyle karşı karşıya.
  • 0:26 - 0:29
    Bugün dünyada 7.000'den fazla
    dil konuşuluyor
  • 0:29 - 0:33
    fakat bunların yaklaşık üçte biri
    1000'den az konuşana sahip
  • 0:33 - 0:34
    ve UNESCO'ya göre
  • 0:34 - 0:38
    bu dillerin %40'tan fazlası
    yok olma tehlikesi içinde.
  • 0:38 - 0:40
    Hatta, her 2 haftada bir
  • 0:40 - 0:42
    dünya dillerinden biri sonsuza dek
    yok oluyor.
  • 0:43 - 0:46
    "Ölü dil" denince, bir çok insan
    Latince'yi düşünür.
  • 0:47 - 0:49
    Ama Latince aslında
    hiç ölmedi.
  • 0:49 - 0:52
    Sezar döneminden bu yana
    sürekli olarak konuşuldu
  • 0:52 - 0:55
    fakat bu dil 2.000 yıl boyunca
    giderek değişti
  • 0:55 - 0:59
    sonunda Fransızca, İspanyolca ve diğer
    Roman dillerine dönüştü.
  • 1:00 - 1:01
    Gerçek dil ölümü
  • 1:01 - 1:04
    toplumlar başka dillere geçtiğinde
  • 1:04 - 1:08
    ve aileler çocuklarını eski dillerini
    konuşmadan büyüttüğünde gerçekleşir.
  • 1:08 - 1:10
    Son yaşlı konuşan öldüğünde
  • 1:10 - 1:14
    dilin artık akıcı bir şekilde tekrar
    konuşulması pek mümkün değildir.
  • 1:15 - 1:21
    Dünya dillerini büyüklük ve dirlik durumu
    açısından ölçen bu grafiğe bakarsanız
  • 1:21 - 1:24
    çoğu dilin orta sıralarda yer aldığını
    görebilirsiniz.
  • 1:25 - 1:27
    İngilizce, diğer birkaç
    baskın diller gibi
  • 1:27 - 1:29
    sol üst köşede yer alıyor.
  • 1:29 - 1:31
    Gerçekten çok güçlü bir konumda.
  • 1:32 - 1:33
    Ama diliniz aşağıda
  • 1:33 - 1:36
    grafiğin sağ alt tarafındaysa
  • 1:36 - 1:39
    örneğin Endonezya'daki Kayapulau dili
    veya Brazilya'daki Kuruaya dili gibi
  • 1:39 - 1:41
    çok ciddi tehlike altındasınız.
  • 1:42 - 1:43
    Eski kötü günlerde
  • 1:43 - 1:46
    hükümetler sevmedikleri dilleri
    yasaklıyolardı.
  • 1:46 - 1:48
    Ama bazen baskı daha kurnazca oldu.
  • 1:48 - 1:49
    (tank top atışı)
  • 1:49 - 1:52
    Sovyetler Birliği'nde büyüyen
    herhangi bir genç
  • 1:52 - 1:55
    evde hangi dili konuşursa konuşsun
  • 1:55 - 1:58
    Rusça öğrenmenin başarının
    anahtarı olacağını çabucak fark ederdi.
  • 1:59 - 2:01
    Bugün Tibetliler dahil Çin vatandaşları
  • 2:01 - 2:04
    Şangaylılar veya Kantonca konuşanlar da
    dahil olmak üzere
  • 2:04 - 2:08
    Mandarin diline benzer baskılarla
    karşı karşıya kalıyorlar.
  • 2:08 - 2:09
    ♪ (klasik müzik) ♪
  • 2:09 - 2:10
    Bir dil öldüğünde
  • 2:10 - 2:13
    genellikle dodo'nun yolundan gider.
  • 2:13 - 2:14
    (dodo ciyaklıyor)
  • 2:14 - 2:17
    Şimdiye kadar sadece tek bir dil
    ölümden geri döndü:
  • 2:17 - 2:19
    İbranice.
  • 2:19 - 2:21
    Bu dil iki bin yıl boyunca yok olmuştu
  • 2:21 - 2:24
    ama 20. yüzyılın başlarında Fiilistin'e
    yerleşen Yahudiler
  • 2:24 - 2:27
    Avrupa'da farklı diller konuşuyorlardı
  • 2:27 - 2:31
    ve Filistin'e yerleşmeleriyle
    ortak dil olarak İbranice'yi benimsediler.
  • 2:31 - 2:32
    İbranice, İsrail'in resmi dil haline
  • 2:32 - 2:35
    1948'de ülke tam olarak
    kurulduğunda geldi
  • 2:35 - 2:37
    ve şuan da 7 milyon konuşanı var.
  • 2:38 - 2:40
    Şuan da, İbranice dünyadaki tek
    tam canlandırılmış dildir
  • 2:40 - 2:43
  • 2:43 - 2:45
  • 2:45 - 2:47
  • 2:47 - 2:51
  • 2:51 - 2:52
  • 2:52 - 2:56
  • 2:56 - 2:58
  • 2:58 - 3:03
  • 3:03 - 3:05
  • 3:05 - 3:07
  • 3:07 - 3:09
  • 3:09 - 3:13
  • 3:13 - 3:14
  • 3:14 - 3:19
  • 3:19 - 3:20
Title:
Neden diller ölür? | The Economist
Description:
more » « less
Video Language:
English
Team:
Amplifying Voices
Project:
Endangered Languages
Duration:
03:27

Turkish subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.