De natuur als redding voor de menselijkheid | Aurélia CHEVREUL-GAUD | TEDxAnnecy

Iedereen zal het er mee eens zijn: we moeten dringend de natuur redden. Nochtans ligt de echte prioriteit niet daar. Onze hedendaagse kinderen lopen risico's, de toekomstige volwassenen ook: we zijn bezig ons deel van de menselijkheid te verliezen. Onze kinderen vervreemden steeds meer van hun emoties en moeten de gevolgen hiervan dragen. Door het verliezen van veerkracht en empathie, lijdt onze hele maatschappij hier al onder. Zijn we echt bezig met het opvoeden van oppervlakkige kinderen? En als de verbinding met de natuur nu eens onze toekomstige generaties zou kunnen redden?

Aurélia CHEVREUL-GAUD, voormalig adviseur veranderingsmanagement en opleidingsverantwoordelijke, besloot om haar vaardigheden in te zetten voor een zaak die zij rechtvaardig en dringend acht: het veranderen van onze handelingen in relatie tot de natuur. Opvoeding is, net als liefde, een krachtige hefboom voor verandering. Daarom heeft ze haar opleiding afgerond met cursussen natuurgids, 'Je eigen school oprichten' en sociaal ondernemerschap. Ze richtte eerst Missions Coco op, ter ondersteuning en bevordering van het onderwijs door middel van natuurinitiatieven. Daarna richtte ze Naya Nature op, een natuuracademie voor gezinnen en schoolklassen, in het hart van Amsterdam.

Deze talk werd gehouden op een TEDx-evenement, in de stijl van de TED-conferenties, maar onafhankelijk georganiseerd door een lokaal team. Meer informatie hierover op http://ted.com/tedx

Onze natuurlijke bronnen
zoals lucht, water, aarde

raken uitgeput,
worden schaars, zijn vervuild.

De biodiversiteit gaat achteruit,
diersoorten sterven massaal uit ...

Wauw! Dat begint goed!

Wie in deze zaal vindt dat we absoluut
de natuur moeten redden?

Kun je even je hand opsteken?

Bedankt.

Wel, ikzelf, ik denk niet
dat dat de prioriteit is.

En ik zal jullie uitleggen waarom.

Toen ik klein was, woonde ik
in een huis op het platteland.

Stel je voor ... De grijze hagedissen
liepen langs de muren.

Het water van de rivier was zuiver,

we konden bramen in overvloed plukken
langs de 'holle wegen',

's avonds zongen de krekels
uit volle borst,

de nachtelijke hemel
was bezaaid met sterren.

Je zal zeggen: "Ah, wat een geluk!"

Wel, ik zal je iets bekennen.

Al die tijd had ik maar één wens:

de tijd doorbrengen voor de televisie!

En uiteindelijk ben ik beetje bij beetje
naar binnen verhuisd.

Dat doet je misschien aan iets denken.

Uiteraard ben ik niet de enige.

Wij zijn een soort die zich vrijwillig
van de natuur losmaakt.

Een primeur voor het dierenrijk!

In elk geval, als jongvolwassene
had ik een goed leven.

Ik woonde in een appartement in Parijs
en ik was consultant bij La Défense,

midden tussen de torengebouwen.

In de gangen van het kantoor
of van de metro werd ik opgeslorpt

door mijn telefoongesprekken
en mijn overvolle agenda.

Ik hield mijn telefoon in de ene hand
en in de andere mijn dossiers.

Ik had het druk.

Kan je je een kokerrok
en hoge hakken inbeelden?

Zo was het!

Ik had het goed voor elkaar,
tot op die zonnige dinsdag in juli.

Ik was moeder van twee jonge kinderen,

toen ik een vrouw passeerde
in de gangen van het winkelcentrum.

Ze werd volledig in beslag genomen
door haar telefoongesprekken.

Ze hield haar telefoon in de ene hand
en in de andere een leiband

en ze was gehaast.

En ik?

Wel, ik ben gestopt, ik stond versteld:

er hing een kind
aan het einde van de leiband.

Hij moet zo'n vier jaar geweest zijn
en hij liep niet snel genoeg.

Hij wou gewoon kijken
naar wat er rond hem gebeurde.

En zij, ze trok hard aan de leiband
en keek niet eens naar hem.

Je kan je wel de beleving
van dit kind inbeelden,

zonder enig fysiek contact
met de persoon die voor hem moet zorgen

en die aanwezig is,

maar tegelijk zit hij gevangen
aan deze leiband.

Het is op die dag dat ik de urgentie
van de situatie begreep.

Door de verbinding
met de natuur te verbreken,

hebben we ook de connectie
verbroken met ... andere mensen!

We leven in een
alomtegenwoordige samenleving.

We zijn wel aanwezig,
maar we zijn er niet écht.

We zijn ergens anders: aan de telefoon,
op een online netwerk,

zitten gekluisterd aan ons scherm.

Deze alomtegenwoordige maatschappij

brengt ons niet dichter bij elkaar
en isoleert haar kinderen.

Want als de volwassenen
het virtuele boven het reële verkiezen,

de luiheid boven het levendige,

terwijl de natuur
hen niet meer interesseert,

hoe reageren hun kinderen daar dan op?

Op dezelfde manier: ze sluiten zich
binnen op en richten zich op hun schermen.

Vandaag komt 74% van de Britse kinderen

dagelijks minder lang buiten
dan een gedetineerde!

In Frankrijk, in een klas
van twintig leerlingen,

komen acht onder hen nooit buiten,
behalve dan op de speelplaats.

En zeg me als ik het fout heb,
maar een speelplaats in Frankrijk,

lijkt hierop.

Dit isolement is vooral
fysiek, zintuiglijk,

want binnen is er weinig te zien.

En het weinige dat er is, is veel minder
subtiel, veel minder complex

dan wat kinderen waarnemen
in hun natuurlijke omgeving.

Wat is de geur van een video,
de textuur van een telefoon?

Maar inderdaad, binnen is alles
eenvoudig, comfortabel, praktisch.

Maar de zintuigen
blijven op hun honger zitten.

Dit zintuiglijk isolement
lokt een emotioneel isolement uit,

want het zijn deze prikkels
die emoties opwekken.

Het is het lichaam, niet het hoofd!

En als daarenboven datgene
wat de kinderen zien niet coherent is,

zoals ... agressieve beelden of geluiden,

terwijl ze zich zoals jullie
genesteld hebben in een comfortabele zetel

en een heel erg lekkere taart eten,

wel, dan raken hun emoties in de war.

Datgene wat ze waarnemen is tegelijk
buiten proporties en verwarrend.

Ze doorzien niet langer hun emoties,
die nochtans essentieel zijn,

om zichzelf te leren kennen,
om zichzelf te leren beschermen

en om op hun omgeving
op een gepaste manier te reageren.

Vandaag al lijden kinderen hieronder.

Terug naar de klas met twintig leerlingen.

Zeven onder hen hebben
volgens UNICEF psychische problemen.

Zeven op twintig!

We weten dat kinderen die opgroeien
in buurten met weinig natuur,

tot zes keer meer lijden
aan angststoornissen en depressies.

Maar eigenlijk lijdt
de hele maatschappij hier al onder,

want die kinderen
die zich losmaken van hun emoties,

zijn logisch gezien
steeds minder in staat

om de emoties van anderen te begrijpen.

En dus ook om zelf emoties
te begrijpen en te voelen

ten opzichte van iemand in nood.

De jongeren van vandaag zijn 40%
minder empathisch dan die in de jaren 80.

Professor in de psychologie, Jean Twenge,

heeft zelfs een bijnaam voor hen gevonden:

de look-at-me's -- de 'kijk-naar-mij's.

Ik stel jullie dus de vraag:

verliezen onze kinderen
een deel van hun menselijkheid?

Dat deel dat hen met anderen
met al hun zintuigen verbindt,

dat hen toelaat om emoties aan te voelen
en erop te reageren,

om samen te werken
en toch zichzelf te blijven?

Dat deel dat hen
tot diep sociale wezens maakt?

Voeden we een oppervlakkige generatie op

die zich volledig afsluit
van alles wat leeft?

Identieke organismes,
die hetzelfde ervaren als iedereen --

vier muren en een scherm --
en die hun taken naast elkaar uitvoeren,

zonder emotie, zonder elkaar aan te raken,
zonder elkaar maar aan te kijken?

Dus nee, het lijkt me niet
dat we de natuur gaan redden.

We gaan niet allemaal samen
een wereld redden die we niet meer kennen

en die we niet meer doorgeven
aan onze kinderen.

Want hoe zal een een kind van acht,
dat bang is om met blote voeten

in het gras te lopen --
ja, zover is het gekomen --

tot een volwassene uitgroeien
die de natuur zal redden?

Daarentegen ...

Wat, echter, als het de connectie
met de natuur zou zijn

die de toekomstige generaties zou redden

door hun deel van de mensheid
nieuw leven in te blazen?

Ik werd me bewust van de geleidelijke
isolering van kinderen

van de meest elementaire natuurelementen

en van de gevolgen hiervan
voor hen en voor de maatschappij.

Ik ben dus op zoek gegaan
naar professionals

uit het onderwijs en de natuur

en samen hebben we een natuuracademie
opgericht in Amsterdam

om ruimte en tijd te bieden
in het dagelijkse leven van kinderen

en hen in contact te laten komen
met alles wat leeft.

Wat betekent dat:
verbinding met de natuur?

Het is een diepgaande synergie,
een instinctieve relatie.

Als de kleine Knoxx hier was geweest,
had hij jullie gezegd:

"Het is niet nodig
om met de natuur te praten,

het zit al in je."

Verbonden zijn met de natuur,
dat is ... ademen,

voelen dat je schouders zich ontspannen,

je eindelijk 'thuis' voelen.

Het is de flow -- ken je dat? --
'in de zone zitten'.

De staat van betrokkenheid en voldoening
over je hele 'zijn', zoals Clara daar.

Kijk naar haar.

Beeld je haar in tijdens het halfuur
voor deze foto genomen werd.

Verbonden zijn met de natuur
is een fysieke gewaarwording

van intens of vredig leven.

En dat doet goed!

Deze verbinding en deze relatie
worden simpelweg opgebouwd

door regelmatig voldoende tijd
door te brengen in de natuur

zodat de kinderen er zich thuis voelen.

Maar let op! Want helemaal alleen
in de natuur gedropt worden,

kun je vergelijken met op een podium staan

met een viool in je handen

zonder dat je ooit kennisgemaakt hebt
met de schoonheid van de muziek.

Dat kan zenuwslopend zijn,
zelfs heel erg beangstigend voor sommigen.

Dus nee, het gaat er niet om
kinderen zomaar los te laten in de natuur,

om ze moe te maken
of om ze onder toezicht te houden.

Maar het gaat erom om ze te vergezellen,

om de behulpzame tussenpersoon
te zijn, dat rolmodel

dat met zijn hele hart zijn eigen band met
de natuur wil overdragen aan de kinderen

en ze ermee naartoe neemt om te spelen,
te ontdekken, avonturen te beleven,

hun gevoelens uit te drukken,
hun creativiteit de vrije loop te laten,

samen te werken, te lachen,
verwonderd te zijn ...

Er zijn nog volwassenen die de schoonheid
van muziek doorgeven,

de liefde voor sport,
de voldoening van de rekenkunst ...

En ja, dat is belangrijk.

Maar zelden zie je volwassenen de liefde
voor wat leeft doorgeven aan kinderen.

Nochtans is dat de basis.

Vandaag de dag is deze overdracht
dringend geworden,

om de komende generaties voor te bereiden
op de wereld van morgen.

Want de band met de natuur
maakt het mogelijk om bij kinderen

twee vaardigheden wakker te schudden
die we allemaal nodig hebben.

Veerkracht en empathie.

Verankerd zijn in wie je bent
en vlot naar jezelf kunnen terugkeren,

menselijk kunnen blijven
ondanks de moeilijkheden in het leven,

weten hoe je je moet
aanpassen aan de wereld

zonder te proberen
dat wat je stoort te vernietigen,

dat is veerkracht.

Het is een sleutelvermogen
om gelukkig te kunnen leven.

Ja, thuis of in de klas
voel je je comfortabel,

want je weet alles over je omgeving,

je hebt alles onder controle.

Daarentegen weet je nooit helemaal
wat je in de natuur zal vinden,

want de natuur is rijk.

Het is de rijkste experimentele
omgeving die er bestaat.

Alleen de natuur biedt
zo'n diversiteit aan

en geeft zoveel diepgang
aan onze zintuigen.

Ze reikt constant
talloze veranderingen aan.

Meestal kleinschalig,
vaak met grotere gevolgen.

Kinderen nemen die veranderingen waar
met al hun zintuigen.

Hierdoor worden ze verplicht
om er zich constant aan aan te passen.

Dat kan bijvoorbeeld zijn:

vermijden om verblind te worden
door de reflectie van de zon in het water,

je evenwicht aanpassen aan het terrein
om te kunnen dansen

of snel een beschutting in elkaar steken
om een koude regendouche te vermijden

en er vaak niet in slagen
om het alsnog te voorkomen!

Toen Lucca, zeven jaar, bij ons kwam,
wond hij zich vaak op.

Hij zei ons: "Kunnen we niet
op het pad wandelen,

zoals normale mensen doen?"

Eigenlijk was Lucca geïrriteerd, want de
takken van de bomen, in de struiken

'vielen hem aan'.

Tegenwoordig weet Lucca wat hij moet doen
met de takken van de bomen!

Hij versiert ze, snijdt
er pijlen van en klimt erin.

Hij wint aan zelfvertrouwen.

Door de ervaringen
van kleine frustraties en veranderingen.

Zo versterkt hij zijn veerkracht.

Hij leert om zich aan te passen
aan de omstandigheden

terwijl hij zijn persoonlijkheid behoudt
als het vertederende kind.

Zonder veerkracht kunnen we
geen empathie ontwikkelen.

Je kunt je niet tot een ander richten

als je te hard bezig bent
met je eigen emoties de baas te worden.

Toch is empathie 'de' vaardigheid

die de mensheid altijd
vooruit heeft geholpen.

De mens is nooit opgehouden
met zich te ontwikkelen, te bouwen,

zijn kennis te delen.

We zullen nooit grote dingen
kunnen realiseren

voor we elkaar leren begrijpen
en samen en in vrede kunnen handelen.

Het is niet nodig
dat we elkaar perfect kennen

om elkaar te begrijpen, toch?

Hoe werkt dat dan?

In de natuur gebeurt alles met een reden.

Alles heeft een betekenis,
een uitleg die we moeten ontdekken.

Dat is wat de nieuwsgierigheid
van kinderen stimuleert,

hen aanzet tot vragen stellen
en verbazing teweegbrengt.

Vergezeld van een tussenpersoon zullen ze
interesse tonen in andere levensvormen.

Ze houden een interne dialoog
en vinden hun plaats.

En op dat moment is het doel bereikt!

In het koude, vochtige Amsterdam
hebben we deze klas meegenomen

om vogels te zoeken in hun wijk.

Duiven, kraaien en eenden!

Ze hebben ongelofelijke dingen
ontdekt over deze vogels

waarmee ze nochtans dagelijks
in contact kwamen.

Ze hadden interesse in hun
levensomstandigheden in de winter,

ze kozen hun vogel-totem,

probeerden zelfs
hun eigen vleugels te maken.

De kinderen brachten
de volgende dagen door

met het oefenen van de nieuwe gedragscode
die ze samen overeengekomen waren:

'Je voert geen brood aan de eenden!',

want daar krijgen ze buikpijn van.

Aangezien kinderen
empathie kunnen hebben

voor levensvormen die zo verschillend zijn
en zo ver van hen afstaan als eenden,

of regenwormen, zoals bij Clara,
of die boom bij je thuis,

wordt het ontwikkelen en verleggen
van deze empathiereflex

naar die buitenlander
of die buur die anders is

echt kinderspel!

Uiteindelijk is een kind
dat verbonden is met de natuur,

een kind dat de natuur nooit zal schaden,

omdat hij er teveel respect voor heeft.

Stel je een toekomst voor

waarin volwassen in contact staan
met hun zintuigen

en dat ze hierin erg ervaren zijn.

Daardoor kunnen ze zich
op een natuurlijke manier openstellen

voor andere mensen
en andere levende wezens.

Ze kunnen de mogelijkheden
vinden in zichzelf

en spontaan reageren
om hun eigenheid te bewaren,

die instinctieve relatie
die deel van hen uitmaakt.

Ik geloof erin dat het aanbieden
van een oprechte band met de natuur

en tussen mensen, een band met het leven,

een van de grootste cadeaus is
die we kunnen geven

aan onze kinderen en aan de wereld.

Ik ga nu iets heel
eenvoudigs vragen aan jullie,

ouders en professionals van het onderwijs.

Als jullie dadelijk deze zaal verlaten,

stel je dan de vraag:

'Welke plaats geef ik
aan de verbinding met de natuur

in het leven van kinderen?

Wat kan ik doen om haar
de plaats te geven die ze verdient?'

Dankjewel.

(Applaus)