-
Bugün burada Khan Academy-də işləyən
-
bir müəllimlə birgəyəm və
-
onun bir sıra maraqlı sualları var.
-
Bəli, Cəbr dərslərinə başlayarkən tələbələr,
-
nə üçün hərflərdən istifadə etdiyimizi soruşurlar. Nəyə görə
hər şey üçün ədədlərdən istifadə edə bilmirik?
-
Nə üçün hərflər? Deməli Cəbrlə məşğul olarkən
nəyə görə
-
bütün bu X-lar, Y-lar və Z-lər və ABC-lərdən istifadə edirik?
-
Yaxşı sualdır.
-
Gəlin ilk olaraq videonu izləyənlərə bu barədə
düşünmək üçün vaxt verək.
-
Siz bu suala necə cavab verərdiniz?
-
Nə üçün Cəbrdə hərflərdən istifadə olunur?
-
Bəli, bu barədə mən bir neçə fikri səsləndirə bilərəm.
-
Birincisi odur ki, bizdə məchul
hədlər olur.
-
Məsələn, əgər yazsaq ki, x üstəgəl 3 bərabərdir 10-a,
-
burada x yazmağımın səbəbi odur ki, mən
onun nə olduğunu bilmirəm.
-
O həqiqətən də məchul həddir.
-
Bu ifadədən biz o məhculu tapmalıyıq.
-
Əslində isə bu x olmaya da bilər.
-
Burada x-in əvəzinə boşluq üstəgəl 3 bərabərdir 10
-
və ya sual işarəsi üstəgəl 3 bərabərdir 10
yaza bilərik.
-
Yəni mütləq hərf yazmağımıza ehtiyac yoxdur,
ancaq burada bir simvol olmalıdır.
-
Buraya smaylik üstəgəl 3 bərabərdir 10
da yaza bilərik.
-
Ancaq bu məchulu tapana kimi, biz onu hansısa
bir simvolla işarə etməliyik.
-
Sonra isə bu ifadəni həll edərək həmin
simvolun hansı ədəd olduğunu tapa bilərik.
-
Biz onu qabaqcadan bilmiş olsaq, o artıq
məchul sayılmayacaq.
-
Çünki biz artıq onu bilirik.
-
Ona görə də biz Cəbrdə
-
hərflərdən istifadə edirik. Bu bir səbəbdir.
-
Digəri isə, ədədlər arasındakı əlaqəni
göstərərkəndir.
-
Məsələn, gəlin belə düşünək,
-
əgər sən mənə 3 versən, mən sənə 4 verəcəyəm,
-
əgər sən mənə 5 versən, mən sənə 6 verəcəyəm,
-
və beləcə davam edə bilərik.
-
Əgər sən mənə 7,1 versən, mən sənə 8,1 verəcəyəm.
-
Bu siyahını sonsuza kimi yazmaq olar.
-
Yəni sən mənə istənilən bir ədədi verirsən və
mən də sənə hansı ədədi verəcəyimi deyirəm.
-
Ancaq bu belə çox yer tutacaq və çox vaxt aparacaq.
-
Bu səbəbdən, aradakı əlaqəni göstərmək üçün
hərdflərdən istifadə edə bilərik.
-
Sənin mənə verdiyini x-lə, mənim
sənə verdiyimi y-lə işarə edək.
-
Mən deyirəm ki, sən mənə hansı ədədi versən,
mən onun üzərinə bir gələcəyəm.
-
Sonra da onu sənə verəcəyəm.
-
Deməli buradakı bu sadə tənlik
-
x-la y arasındakı sonsuz sayda
-
əlaqəni göstərməyə imkan verəcək.
-
Əgər x-i bilsək, məsələn, x
-
3 olsa, mən üzərinə 1 gəlib sənə
4 verəcəyəm.
-
Sən mənə 7,1 versən, üzərinə 1 gəlib sənə
8,1 verəcəyəm.
-
Yəni simvolları istifadə etmədən bu əlaqəni
daha səliqəli göstərə biləcək yol yoxdur.
-
Əslində burada x və ya y yazmaya da bilərdim,
-
sadəcə bu çox köhnə bir vərdişdir.
-
Məsələn, sənin mənə verdiyini Ulduzla və
-
mənim sənə verdimi Smayliklə göstərə bilərdim
-
və bu özü, həmin ifadəni göstərməyin doğru yoludur.
-
Beləliklə, hərflər sadəcə simvoldur. Başqa heç nə.
Khan Academy
