< Return to Video

چی وا لە نیشانەکانی نیۆن دەکات بدرەوشێتەوە؟ ئەنیمەیشنێکی 360 – مایکڵ لیپمان

  • 0:13 - 0:17
    کاتێک بەنداوی هۆڤەر
    لە ساڵی 1936 تەواو کرا،
  • 0:17 - 0:20
    سەرچاوەیەکی مەزنی وزەی کارۆئاوی
    دروستکرد
  • 0:20 - 0:26
    و ژیانی بە شارە بیابانی وشکەکانی وەک
    لاس ڤێگاس، نیڤادا بەخشی.
  • 0:26 - 0:28
    بەنداوەکە وزەی کارەباشی دابینکرد،
  • 0:28 - 0:31
    هەرزوو لاس ڤێکس بەو دیمەنە
    دراوشاوەیە ناوبانگی دەرکرد.
  • 0:31 - 0:37
    سەرچاوەی ئەم گڵۆپە سەرسوڕماوانە بوو
    گازی نیۆن بە کارەبایی.
  • 0:37 - 0:40
    دوو کۆسپی فێڵاوی هەیە
    بۆ دروستکردنی نیشانەی ڕوناک
  • 0:40 - 0:43
    لە دەرەوەی ئەمە بە شێوەیەکی سروشتی،
    گازی بێ بۆن:
  • 0:43 - 0:46
    و دەیدرەوشێتەوە.
  • 0:46 - 0:50
    داهێنەری فەڕەنسی جۆرج کلۆد هاتە سەر
    لەگەڵ تەکنیکەکان بۆ ئەنجامدانی هەردوو.
  • 0:50 - 0:52
    لە ساڵی ١٩٠٢دا،
  • 0:52 - 0:57
    ئەو ڕێگایەکی لیکێفینگ گەشەپێدا و
    جیاکردنەوەی گازە دیاریکراوەکان لە هەوا،
  • 0:57 - 1:01
    بەرهەمهێنانی نیۆن لەسەر پیشەسازی
    بۆ یەکەمجار.
  • 1:01 - 1:06
    تا ساڵی 1910 ڕێگای بۆ هات
    بۆ ئەوەی گازەکە لە بۆڕی شووشەیی دابمەزێنیت
  • 1:06 - 1:12
    لەگەڵ کارەبایەکی تایبەت لە هەر دوو لادا،
    و مڕوناکی نیۆن دروست بوو.
  • 1:12 - 1:14
    لە وۆرکشۆپەکانی وەک کلۆد،
  • 1:14 - 1:19
    ئەو ئەرتەشیانەی کە بە بۆڕی-بندەر ناسراون
    بە دەست نیشانەی نیۆن دروست کرا.
  • 1:19 - 1:24
    بۆری-بندەستەکان بەشە بچوکەکانی گەرم کرد
    بۆڕی یەکی درێژی شوشەی بەتاڵ
  • 1:24 - 1:27
    و بە خێرایی لە شێوەی خۆیان دایاندەتاشی.
  • 1:27 - 1:31
    دوای ساردکردنەوەی جامەکە ، لکاندیان
    ئەلیکترۆدی بۆ هەر کۆتاییێک
  • 1:31 - 1:35
    و هەواکەی بە پەمپی بۆشایی ەوە لابرد.
  • 1:35 - 1:39
    پاشان ، ڤۆڵتیبەرزیان تێپەڕی
    ئێستا لە ڕێگەی بۆرییەوە
  • 1:39 - 1:44
    بۆ لابردنی هەر ناپاکیەک لەسەر
    لە ناو شووشەکە.
  • 1:44 - 1:50
    لە کۆتایدا گازی نیۆنیان هەڵدا لە
    و کارەباکەی دا.
  • 1:50 - 1:52
    کاتێک نیشانەیەکی نەیۆن هەڵکرا،
  • 1:52 - 1:56
    ته زووی کاره با ی هه ندێک له و
    ئەلیکترۆنە ئەتۆمەکانی نیۆن بۆ خێراکردن
  • 1:56 - 2:02
    هەموو شتێکمان له زەویدا بۆئێوە
    بار کردووە، هەروەها لە پشت ئایۆنەکانەوە.
  • 2:02 - 2:05
    هەروەک ئەم ئەلکترۆنە ئازادانە پەلەیانە لە
    یەک کارەبا بۆ ئەوی تر،
  • 2:05 - 2:11
    لەگەڵ ئەتۆمێکی زیاتری نیۆنیدا بەیەکیاند،
    دەبێتە ھۆی ئەوان بە هاوسێ یی بکەن.
  • 2:11 - 2:15
    ئەم ئەلکترۆنە جۆشاوانە دەکەونە دواوە
    بۆ ئاستی وزەی ئاسایی خۆیان،
  • 2:15 - 2:21
    وزەی زیادیان لێ هەڵگیرا
    بە فۆتۆن، یان ئەو تەنە ڕووناکیانە.
  • 2:21 - 2:23
    هەموو ئەمانە لە یەک ساتدا ڕوو دەدات،
  • 2:23 - 2:29
    و درەوشانەوەکە لە فۆتۆنەکان ئەوەیە کە
    دەبینین کاتێک نیشانەی نیۆن دەگۆڕین.
  • 2:29 - 2:33
    هەرچەندە وا باوە کە پەیوەندی بە هەر
    هێمای "نیۆن"ی پڕ لە گاز،
  • 2:33 - 2:36
    لە ڕاستیدا 5 جیاواز هەیە
    ئەوگازانەی کەلە بەرهەمهێناندا بەکاردەهێنرا.
  • 2:36 - 2:40
    هەرگازێک فۆتۆنەکانی جیاواز بەرجەستە دەکات
    درێژی شەپۆلەکان کاتێک کارەبای پێدەدرا،
  • 2:40 - 2:43
    کە لەگەڵ جیاواز دەگونجێت
    ڕەنگەکانی ڕووناکی.
  • 2:43 - 2:48
    نیۆن گەشانەوەیەکی پرتەقاڵی سووردەداتێ،
    ئارگۆنی ،زەرد هەڵگەڕاو دەدرەوشێتەوە،
  • 2:48 - 2:54
    و بە پەمەیی تۆزاوی، کریپتۆن زیو
    سپی و خەنۆن ئەرخەوانی کاڵ.
  • 2:54 - 2:58
    ئه م 5 گازه یه له گه ڵ یه ک ده که ن
    لەگەڵ توێکڵبە ڕەنگ پۆشراوەکان
  • 2:58 - 3:04
    بۆ دروستکردنی پەلکەزێڕینەی کارەبایی
    دەق و وێنەکان.
  • 3:04 - 3:08
    خاوەن کارەکان زوو بۆیان دەرکەوت کە چۆن
    کاریگەری ئەم بێبۆنە رەنگاو رەنگانە
  • 3:08 - 3:11
    بۆ ڕاکێشانی کڕیارەکان بوو.
  • 3:11 - 3:16
    بە پێچەوانەی گڵۆپەوە نیشانەیەکی نیۆن هەیە
    هیچ کەمانچەیەکی نەبوی بۆ نەسووتێنن،
  • 3:16 - 3:21
    دەتوانێت بۆ ماوەی 40 ساڵ بدرەوشێتەوە
    پێش ئەوەی گازەکە بسڕدرێت.
  • 3:21 - 3:27
    تاسیەکانی 1930 نیشانەکانی نیۆن ڕوناکییان
    دەکردلە هەموو جیهان.
  • 3:27 - 3:29
    بەهۆی شوشەی بۆریەکان
    سروشتی ناسک،
  • 3:29 - 3:33
    ئەوە عادەتەن بۆ کەشتیەکە ڕێگە پێنەدرا
    لە دوورەوە.
  • 3:33 - 3:38
    بەڵکو زۆربەی نیشانەکانی نیۆن دروست بوون
    دوکانەکانی ناوخۆیی نیۆن
  • 3:38 - 3:39
    و دواتر لە نزیکەوە دایمەزرێنراوە.
  • 3:39 - 3:44
    بە گاڵتە و کەسایەتی و
    دیزاینە ناسازییەکان دەژیان،
  • 3:44 - 3:47
    هیچ دووانێک وەک یەک نیە.
  • 3:47 - 3:49
    بەڵام لە کۆتایی جەنگی جیهانی دووەم،
  • 3:49 - 3:52
    پلاستیک بە فراوانی بووە
    بەردەست و هەرزان،
  • 3:52 - 3:57
    و نیشانەی پلاستیکی کە لە نیۆن داڕماون
    وەک نێردراوی نوێگەری.
  • 3:57 - 4:01
    زۆربەی شاروشارۆچکەکان نیۆنیان لابرد
    بە کۆنەپارێز سەیری دەکرد
  • 4:01 - 4:13
    لەم ڕۆژگارەدا، به رهه می هێمای نیۆن ته نها
    بەشێکی ئەوەی کە لە لوتکەکەدا بوو،
  • 4:13 - 4:18
    بەڵام کاری بۆری چەمانەوە ژیان
    لەسەر ئەوەی کە نەگۆڕاوە.
  • 4:18 - 4:21
    دروستکردنی نوێ دەست کرد
    لەلایەن هونەرمەدە ناوخۆییەکان
  • 4:21 - 4:24
    پەیوەند بە ڕزگاربوانی پشوی گازی نێۆنەوە بکە،
  • 4:24 - 4:28
    لە شەقامە بەرچاوەکانی جیهان خۆیان دەشارنەوە.
Title:
چی وا لە نیشانەکانی نیۆن دەکات بدرەوشێتەوە؟ ئەنیمەیشنێکی 360 – مایکڵ لیپمان
Speaker:
مایکڵ لیپمان
Description:

وانەی تەواو نیشان بدە: https://ed.ted.com/lessons/what-makes-neon-signs-glow-a-360-animation-michael-lipman

کە بەنداوی هۆڤەر تەواو بوو ، سەرچاوەی گەورەی هێزی هایدرۆئەلیکتریک دروست کرد و شارۆچکەیەکی بیابانی خەواڵووی بۆ ژیان دروستکرد : لاس ڤێگاس ، نیڤادا . لەگەڵ دابینکردنی وزەی بەنداوەکە، لاس ڤێگاس زوو بە پیشاندەری گەشدا تەقییەوە سەرچاوەی ئەو گڵۆپە سەرسوڕماوانە گازی نیۆن کارەبایی بۆ کرا لەم ئەنیمەیشنییە تایبەتەدا 360 ° ، دنیای ڕەنگاوڕەنگی نیشانەکانی نیۆن بپشکنە وەک لیپی ئەوەی کە ئەوان دەدرەوشێتەوە .

وانە یەک لە لایەن مایکڵ لیپمان لە دەرهێنانی لیپی
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:51

Kurdish (Central) subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.