Hayvanların yaşam süreleri neden farklı? - Joao Pedro de Magalhaes

Dersin bütünü için: http://ed.ted.com/lessons/why-do-animals-have-such-different-lifespans-joao-pedro-de-magalhaes

Mikroskopik laboratuvar solucanı C.elegans için, hayat sadece birkaç kısa haftaya eşit. Diğer yandan, Grönland balinası iki yüzyılın üzerinde yaşayabilir. Bu hayat süreleri neden çok farklı? Ve gerçekten 'yaş' ne anlama geliyor? Joao Pedro de Magalhaes yaşam akışının hayvanlarda neden çok fazla değiştiğini açıklıyor.

Dersi veren Joao Pedro de Magalhaes, animasyonu yapan Sharon Colman.

Mikroskopik laboratuvar solucanı
olan C.elegans için,

hayat sadece birkaç kısa haftaya eşit.

Onu 100 yıldan fazla yaşayabilen
kaplumbağayla kıyaslayın.

Fareler ve sıçanlar sadece
dört yıl yaşarken,

en uzun ömürlü memeli olan
Grönland balinası

200 yıldan fazla yaşar.

Tüm yaşayan canlılar gibi,

hayvanların büyük çoğunluğu, cinsel
olgunluğa eriştikten sonra

yaşlanma denilen süreçte kademeli
olarak dejenere olur.

Ancak bunun gerçekten
"yaş" ile bağlantısı ne?

Bu sürecin arkasındaki faktörler
çeşitli ve karmaşık,

ancak yaşlanma, en nihayetinde hücre
ölümü ve bozulması ile oluşur.

Biz gençken, düzenli olarak hücreleri,

yani ölü olan veya ölmekte olanları
yenilemek için canlandırıyoruz.

Ama yaşlanırken, bu süreç yavaşlar.

Ayrıca, yaşlı hücreler, işlevlerini
genç olanlar gibi yapamaz.

Bu da bedenimizi zayıflatır,

ki bu da zamanla hastalık
ve ölümle sonuçlanır.

Ancak bu mütemadiyen doğruysa,

neden hayvanlar alemindeki yaşam döngüsü
ve yaşlanma modellerinde büyük fark var?

Cevap, birkaç faktörde yatıyor,

çevre

ve beden boyutu gibi.

Bunlar hayvanlara uyarlanmak için
güçlü evrimsel baskılar koyabilirler,

bu da yaşlanma sürecini türler
arasında farklı kılar.

Atlantik'in ve Kutup Denizleri'nin soğuk
derinliklerini düşünün,

Grönland köpek balıkları orada 400 yılın
üzerinde yaşayabilirken,

quahog diye bilinen kutup istiridyesi
500 yıla kadar yaşayabiliyor.

Belki de bu yaşlı okyanus
canlılarının en etkileyici olanı

Güney Kutbu cam süngeridir.

O da buz gibi sularda 1000 yılı aşkın
bir sürede hayatta kalabiliyor.

Bunun gibi soğuk ortamlarda, kalp atışları
ve metabolizma hızı yavaşlar.

Araştırmacılar, bunun ayrıca yaşlanma
sürecini de yavaşlattığını farz ediyor.

Bu şekilde, çevre, yaşam
süresini şekillendiriyor.

Boyuta gelince, her zaman
olmasa da sıklıkla,

daha büyük canlı türleri, daha küçük
olanlardan daha uzun yaşıyor.

Örneğin, bir fil veya balina,

bir fare, sıçan veya tarla faresinden
çok daha uzun yaşıyor.

Sinek ve solucanlara gelince
sadece yıllar söz konusu.

Sinek ve solucan gibi
bazı küçük hayvanlar,

kendi hücre bölünmelerinin
çalışma şekliyle sınırlıdır.

Çoğunlukla, hasar gördüklerinde bölünüp
yenilenemeyen hücrelerden oluşmuşturlar,

bu yüzden bedenlerinin süresi
daha çabuk sona erer.

Ve boyut, hayvanlarda güçlü
bir evrimsel faktördür.

Daha küçük yaratıklar
avcılığa daha yatkındır.

Örneğin, bir fare, vahşi yaşamda bir
yıldan daha fazla zor yaşar.

Bu yüzden, büyümeye ve
çoğalmaya daha hızlı evrildi,

kendi kısa yaşam döngüsüne karşı
bir evrimsel savunma mekanizması gibi.

Daha büyük hayvanlar, tam tersine,
avcıları uzaklaştırmakta daha iyidirler

ve büyük boyutlara erişmek ve
hayatları boyunca defalarca

çoğalmak için zaman lüksüne sahipler.

Boy kuralına istisna olarak yarasalar,
kuşlar, köstebekler ve kaplumbağalar var.

Ancak her durumda, bu hayvanların
avcılardan kaçmasına

izin veren başka adaptasyonları da var.

Ancak yine de, boyut ve yaşama
ortamı gibi benzer belirleyici

özelliklere sahip hayvanların,

tamamen farklı sürelerde yaşlandığı
durumlar söz konusudur.

Bu durumlarda, genetik farklılıklar,

her bir organizmanın tehditlere
nasıl karşılık verecekleri gibi,

yaşam süresindeki tutarsızlıkları açıklar.

Bu nedenle, farklı hayvanlarda

farklı derecelerde gelişen
bu faktörlerin bileşimi,

hayvanlar aleminde gördüğümüz
değişkenliği açıklıyor.

Peki, ya biz?

İnsanoğlu, günümüzde 71 yıllık ortalama
bir yaşam süresine sahip,

ki bunun anlamı yeryüzünün en uzun
yaşayan sakinine yakın bile değiliz.

Ancak yaşam süremizi uzatmakta çok iyiyiz.

1900'lerin başlarında insanlar
ortalama 50 yıl yaşıyordu.

O zamandan beri, ölüme neden olan
pek çok faktörü yöneterek

uyum sağlamayı öğrendik,

çevresel maruziyet ve beslenme gibi.

Bu ve hayat beklentisindeki
diğer artışlar,

bizi, muhtemelen doğal
kaderimizi kontrol altına alan

yeryüzündeki tek tür hâline getirdi.