< Return to Video

Kelimeleri yanlış yerde kullanırsanız yazdıklarınız nasıl zarar görür - Emma Bryce

  • 0:10 - 0:12
    Flaş Haber !
  • 0:12 - 0:17
    "Hırsız dünyanın en büyük
    tavşan çikolatalı kasabasını soydu."
  • 0:17 - 0:20
    Pardon, tavşan çikolata derken bu mu?
  • 0:20 - 0:22
    yoksa bu mu?
  • 0:22 - 0:26
    Alın size bir başka sıfat karmaşası daha.
  • 0:26 - 0:27
    o kadar yaygın bir hata ki
  • 0:27 - 0:31
    cümlenin anlamı tamamen değişebilir.
  • 0:31 - 0:34
    Belki az önceki abartı gelebilir.
  • 0:34 - 0:38
    Bunun gibi tuhaf manşetler
    sürekli atılmaktadır.
  • 0:38 - 0:41
    Kelimeler, ikilemeler ve cümlecikler
  • 0:41 - 0:45
    bir isim hakkında bilgi verip
    nitelediklerinde onlara "sıfat" diyoruz.
  • 0:45 - 0:47
    Sıfatlar genelde işe yarardır.
  • 0:47 - 0:50
    Ama nedense bazen
    birden fazla isme bağlanır
  • 0:50 - 0:53
    ve hangi ismi niteledikleri karışır.
  • 0:53 - 0:56
    Bu da istemeden
    anlatım bozukluğuna yol açar.
  • 0:56 - 0:58
    İlk haberimizdeki sıfatlara
    bakacak olursak
  • 0:58 - 1:02
    "Tavşan çikolatalı" sıfat grubu
    karmaşıklığa yol açmaktadır.
  • 1:02 - 1:06
    Sanki mağaza tavşan şeklindeki çikolatayla
    soyulmuş anlamı da cümleden çıkmaktadır.
  • 1:06 - 1:10
    Halbuki bu tuhaf cümle
    yeniden düzenlenirse
  • 1:10 - 1:14
    sıfatın hangi ismi betimlediği
    netliğe kavuşmuş olur.
  • 1:14 - 1:19
    "Dünyanın en büyük tavşan çikolatasının
    olduğu kasaba hırsız tarafından soyuldu."
  • 1:19 - 1:21
    Artık kimse bir hırsızın
  • 1:21 - 1:24
    dev bir tavşan şeklindeki çikolatayla
    soyguna kalkışmasıyla dalga geçmez.
  • 1:24 - 1:27
    Bazen de tamlama ekleri isim olmadan
    öyle bir kullanılır ki
  • 1:27 - 1:31
    kimin neyi yaptığı anlaşılmaz.
  • 1:31 - 1:33
    Bunlara da "tamlama hataları" denir.
  • 1:33 - 1:36
    "Mağazayı rekor sürede soymak
  • 1:36 - 1:41
    mağazanın tavşan çikolatasıyla
    da kaçmasını sağladı."
  • 1:41 - 1:46
    Kaçma eyleminin bu cümlede
    hangi isme bağlandığı belli olmuyor.
  • 1:46 - 1:47
    Dolayısıyla, çikolatayı
  • 1:47 - 1:51
    bu kadar seven suçlunun
    kim olduğunu hiç bilmiyoruz.
  • 1:51 - 1:56
    Halbuki tamlanan ismi belirtiversek
    sorun çözülecek.
  • 1:56 - 2:00
    Bir de zarfın yanlış yerde
    kullanılmasından kaynaklı hatalar var.
  • 2:00 - 2:05
    Zarflar bazen öyle iki fiille
    kullanılır ki, anlamca ikisiyle de uyar.
  • 2:05 - 2:10
    Örneğin şu cümledeki zarfın
    kullanımına bakalım:
  • 2:10 - 2:16
    "Hırsızlar tavşan çikolataları çalınca
    aniden bakanlar tepki gösterdi."
  • 2:16 - 2:19
    "Aniden" zarfı burada neyi
    anlatıyor pek de belli değil.
  • 2:19 - 2:22
    Acaba çalma eyleminin
    ne kadar hızlı olduğunu mu
  • 2:22 - 2:26
    yoksa olayı görenlerin
    ne kadar hızlı tepki verdiğini mi?
  • 2:26 - 2:31
    Anlamı netleştirmek için zarfı
    diğer fiilden uzaklaştırabiliriz.
  • 2:31 - 2:33
    Bu yolla anlamı veremezsek
  • 2:33 - 2:38
    cümleyi baştan kurup zarfı
    içine düştüğü bu durumdan kurtarabiliriz.
  • 2:38 - 2:42
    Böylece zarfın hangi fiili nitelediği
    açıklığa kavuşur.
  • 2:42 - 2:48
    "Tavşan çikolata hırsızlarına aniden
    bakanlar tepki gösterdi."
  • 2:48 - 2:51
    Çikolata hırsızı için sonunda
    adalet yerini bulur.
  • 2:51 - 2:52
    Ama bu arada bize düşen
  • 2:52 - 2:55
    anlam belirsizliklerinden kaçınmaktır.
  • 2:55 - 3:00
    Kelimelerin cümledeki hangi unsurları
    betimlediğine dikkat etmeliyiz.
  • 3:00 - 3:04
    Hiç olmazsa böylelikle dilbilgisel
    hukuk ve nizamı sağlamış oluruz.
Title:
Kelimeleri yanlış yerde kullanırsanız yazdıklarınız nasıl zarar görür - Emma Bryce
Description:

Dersi görüntüle: http://ed.ted.com/lessons/how-misused-modifiers-can-hurt-your-writing-emma-bryce

Bir cümlenin kelimeleri cümledeki diğer unsurları niteler. Bu çok işimize yarayan bir özelliktir. Ama kelimeler niteledikleri kelimelere açık bir şekilde bağlanmadıklarında, ortaya istenmeyen bir belirsizlik durumu çıkabilir. Emma Bryce bu belirsizliğin yol açtığı anlatım bozukluklarından örnekler veriyor.

Ders: Emma Bryce, animasyon: Karrot Animation
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:21

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.