Tìm việc? Hãy làm nổi bật năng lực, thay vì kinh nghiệm

Rất ít người trong chúng ta làm công việc liên quan trực tiếp tới kinh nghiệm trong quá khứ hay những gì học được ở đại học. Hãy lấy TED Resident Jason Chen làm ví dụ; anh học ngành sinh học nhưng sau đó trở thành quản lý sản phẩm tại một công ty công nghệ. Trong bài nói chuyện ngắn và sâu sắc về tiềm năng con người, Shen chia sẻ một vài suy nghĩ về cách những người đang tìm việc có thể làm cho mình trở nên hấp dẫn hơn -- và tại sao các nhà quản lý nên tìm kiếm năng lực thay vì bằng cấp.

Bạn biết tôi ghen tị
với ai không?

Đó là những người làm đúng
chuyên ngành của mình.

(Cười)

Nhà báo từ ngành báo chí,

kĩ sư từ ngành kĩ sư.

Sự thật là những chuyện như vậy
đã không còn là quy luật,

mà là ngoại lệ.

Một nghiên cứu 2010 cho biết
chỉ có 1/4 sinh viên tốt nghiệp

làm đúng chuyên ngành của mình.

Tôi tốt nghiệp với không chỉ một
mà là hai bằng ngành sinh học.

Bố mẹ tôi khá thất vọng vì
tôi không phải là bác sĩ hay nhà khoa học.

(Cười)

Nhiều năm học về sao chép ADN
và quang hợp

không hỗ trợ gì cho sự nghiệp của tôi
trong ngành công nghệ.

Tôi phải tự học mọi thứ
từ bán hàng, quảng bá, chiến lược

thậm chí, còn tự học một ít lập trình.

Tôi chưa bao giờ đảm nhận
chức vụ Quản lý sản phẩm

cho đến khi gửi hồ sơ năng lực
đến Etsy.

Tôi đã bị Google
và vài công ty khác từ chối

và cảm thấy rất áp lực.

Công ty này mới lên sàn chứng khoán,

do đó, một phần trong đơn xin việc,

tôi đọc lần lượt từng hồ sơ IPO một

và xây dựng một website
bao gồm bản phân tích kinh doanh

và bốn ý tưởng về những tính năng mới.

Hóa ra là công ty đã chủ động tiến hành
hai trong số ý tưởng đó

và nghiêm túc xem xét ý tưởng thứ ba.

Tôi được nhận.

Chúng ta đều biết những người
bị phớt lờ hay đánh giá thấp lúc đầu

nhưng đã đứng lên chứng tỏ
mọi người đã sai.

Câu chuyện tôi yêu thích?

Brian Acton, một quản lí công nghệ

người từng bị Twitter và Facebook từ chối

trước khi đồng sáng lập ra WhatsApp,

nền tảng nhắn tin di động
được bán với giá 19 tỉ đô-la.

Hệ thống tuyển dụng được tạo nên
từ thế kỉ 20 đang gây thất vọng

và khiến ta bỏ lỡ
những người có tiềm năng ấn tượng.

Tiến bộ trong ngành robot
và máy học

thay đổi cách ta làm việc,

tự động hoá các công việc thường nhật
trong nhiều ngành nghề

trong khi tăng cường và mở rộng
nhân công ở các nghề khác.

Với đà này, chúng ta nên mong đợi được
làm các việc chưa từng làm trước đây

trong phần còn lại của sự nghiệp.

Vậy chúng ta cần công cụ
và chiến lược nào

để nhận diện nhân viên giỏi
trong tương lai?

Để tìm kiếm câu trả lời, tôi đã tham khảo
các lãnh đạo từ nhiều ngành nghề,

đọc hàng chục báo cáo
và tài liệu nghiên cứu

và thực hiện một số thí nghiệm tài năng
của riêng mình.

Hành trình của tôi vẫn chưa chấm dứt,

nhưng đây là ba ý tưởng
để bạn cân nhắc.

Một: mở rộng sự tìm kiếm.

Nếu chỉ tìm tài năng
ở cùng một nơi như thường lệ --

chương trình trẻ em tài năng,
trường Ivy League,

các tổ chức uy tín --

chúng ta sẽ đạt được
cùng một kết quả như trước đây.

Bóng chày đã chuyển mình
khi đội bóng túng tiền Oakland Athletics

bắt đầu chiêu mộ vận động viên
không ghi điểm cao

theo những chuẩn mực truyền thống
như chạy nước rút,

nhưng có khả năng giúp đội bóng ghi điểm

và chiến thắng cuộc chơi.

Ý tưởng này có tác động
vượt ngoài tầm thể thao.

Giám đốc Thiết kế và Nghiên cứu
tại Pinterest bảo tôi

họ đã tạo nên
một trong những đội ngũ đa dạng

và năng suất nhất ở Thung lũng Silicon

vì họ tin rằng
không một loại người nào

nắm độc quyền về tài năng.

Họ đã nỗ lực tìm kiếm
ngoài các trung tâm công nghệ lớn

và tập trung vào hồ sơ của nhà thiết kế,

thay vì dòng dõi (ám chỉ trường lớp)
của họ.

Thứ hai: thuê vì năng suất.

Được truyền cảm hứng từ
trải nghiệm xin việc của chính mình,

tôi đã đồng sáng lập
nền tảng tuyển dụng tên Headlight,

thứ sẽ cho các ứng cử viên
cơ hội toả sáng.

Giống như các đội có buổi tập thử
và các vở kịch có thử vai,

các cử viên được yêu cầu
thể hiện những kỹ năng của mình

trước khi được thuê.

Khách hàng của chúng tôi được hưởng lợi
từ 85 năm nghiên cứu việc làm,

cho thấy mẫu thử việc
là một trong những yếu tố

dự đoán thành công
trong công việc.

Khi thuê một nhà phân tích dữ liệu,

hãy đưa họ một bảng tính dữ liệu lịch sử
và hỏi về những thông tin quan trọng.

Nếu thuê một quản lý tiếp thị,

hãy yêu cầu họ
lên kế hoạch tung sản phẩm mới.

Nếu bạn là ứng cử viên,
đừng đợi quản lý hỏi.

Hãy tìm cách thể hiện kỹ năng
và năng lực của riêng mình,

ngoài hồ sơ và thư xin việc cơ bản.

Thứ ba: nhìn toàn cảnh.

Tôi đã nghe về những nhà tuyển dụng
vội xem một ứng cử viên là kẻ nhảy việc

dựa trên một rắc rối nhỏ duy nhất
trong hồ sơ của họ;

và đã đọc về những giáo sư có khả năng cao
bỏ qua những lời nhắn từ học sinh

vì tên họ là tên người da đen hoặc châu Á
thay vì là da trắng.

Lúc nhỏ, tôi gần như phải chịu
sự chăm sóc đặc biệt.

Sau một tháng học mẫu giáo,
giáo viên viết một ghi chú dài một trang

lưu ý rằng tôi bốc đồng,

khó tập trung,

và dù có óc tò mò tuyệt vời,

tôi khiến người khác kiệt sức.

(Cười)

Hiệu trưởng mời bố mẹ tôi
dự cuộc họp,

hỏi mẹ tôi xem tôi có gặp biến chứng
khi sinh không

và khuyên tôi gặp bác sỹ tâm lý ở trường.

Bố tôi thấy những gì đang diễn ra

và nhanh chóng giải thích
về hoàn cảnh gia đình.

Là người mới nhập cư,
chúng tôi sống trên gác xép

của một ngôi nhà chăm sóc
cho người mắc bệnh tâm thần.

Bố mẹ tôi làm việc xuyên đêm để kiếm sống,

và tôi không có nhiều cơ hội
chơi chung với bạn bè cùng lứa.

Có thật sự là bất ngờ
khi một đứa trẻ lên năm

hơi tăng động
trong lớp mẫu giáo

sau khi đã trải qua
cả một mùa hè một mình?

Cho đến khi
có cái nhìn toàn diện về ai đó,

đánh giá của chúng ta về họ
sẽ luôn mắc sai lầm.

Hãy ngừng xem năng lực
và kinh nghiệm là một,

bằng cấp và tài năng là một.

Hãy ngừng chấp nhận
lựa chọn quen thuộc, an toàn

và trao cơ hội
cho những người tuyệt vời.

Các nhà quản lý cần từ bỏ
những quy tắc tuyển dụng lỗi thời

và tiếp nhận những cách mới mẻ
để nhận diện và nuôi dưỡng tài năng,

và các ứng cử viên có thể hỗ trợ
bằng việc học cách kể chuyện

theo hướng mạnh mẽ và thu hút.

Chúng ta có thể sống trong thế giới mà
người ta được công nhận dựa vào năng lực

và có cơ hội để nhận ra
tiềm năng thực sự của mình.

Vậy, hãy bước ra và xây dựng nó.

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)