Hoe ervaren dieren pijn? - Robyn J. Crook

Bekijk hier de volledige les: http://ed.ted.com/lessons/how-do-animals-experience-pain-robyn-j-crook

Mensen kennen de onverwachtse prik van een injectienaald, de gloeiende pijn van een gestoten teen en de kloppingen van kiespijn. We kunnen veel soorten pijn identificeren en op diverse manieren behandelen -- maar hoe zit dat bij andere diersoorten? Hoe ervaren de dieren om ons heen pijn? Robyn J. Crook onderzoekt pijn in zowel gewervelde alsook ongewervelde dieren.

Les door Robyn J. Crook, animatie door Anton Bogaty.

Mensen kennen de onverwachtse
prik van een injectienaald,

de gloeiende pijn van een gestoten teen

en de kloppingen van kiespijn.

We kunnen veel pijnsoorten identificeren
en op diverse manieren behandelen.

Maar hoe zit dat bij andere soorten?

Hoe ervaren de dieren om ons heen pijn?

Het is belangrijk dat we dit uitvogelen.

We houden dieren als huisdier,

ze verrijken onze omgeving,

we kweken veel diersoorten voor voedsel

en we doen dierproeven om wetenschap
en menselijke gezondheid te bevorderen.

Dieren zijn duidelijk belangrijk voor ons,

dus het is even belangrijk
dat we hen geen onnodige pijn veroorzaken.

Voor dieren die op ons lijken,
zoals zoogdieren,

is het vaak duidelijk
wanneer ze gewond zijn.

Maar er zijn nog veel dingen onduidelijk,

zoals of de pijnstillers die wij
gebruiken net zo werken op hen.

Hoe meer een dier van ons verschilt,

des te moeilijker het is
om hun ervaringen te begrijpen.

Hoe zie je dat een garnaal pijn heeft?

Een slang?

Een slak?

Voor gewervelden, inclusief mensen,

wordt pijn onderverdeeld
in twee aparte processen.

Eerst voelen de zenuwen
en de huid iets schadelijks

en communiceren deze
informatie naar het ruggenmerg.

Daar activeren motorneuronen bewegingen

waardoor we snel wegtrekken
van de bedreiging.

Dit is de fysieke herkenning
van schade, genaamd nociceptie,

en bijna alle dieren,

zelfs degenen met heel
eenvoudige zenuwstelsels,

ervaren dit.

Zonder dit vermogen zou het voor dieren
onmogelijk zijn om schade te vermijden,

wat ze met uitsterven zou bedreigen.

Het tweede deel is
de bewuste herkenning van schade.

Bij mensen ontstaat dit
wanneer de gevoelsneuronen in onze huid

een tweede ronde van verbindingen leggen
via het ruggenmerg naar het brein.

Daar creëren miljoenen neuronen
in meerdere regionen de pijngevoelens.

Dit is voor ons een erg complexe ervaring
die verbonden is met emoties zoals angst,

paniek

en stress,

die we aan anderen kunnen communiceren.

Maar het is moeilijker
om precies te weten hoe dieren

dit deel van het proces ervaren,

omdat de meesten van hen
ons niet kunnen laten zien wat ze voelen.

Toch krijgen we aanwijzingen door
te observeren hoe dieren zich gedragen.

Wilde, gewonde dieren, zo weten we,
verzorgen van hun wonden,

maken geluiden om hun leed te tonen,

en trekken zich terug.

In het laboratorium hebben wetenschappers
ontdekt dat dieren zoals kippen en ratten

zelf pijnverlichtende medicatie
toedienen als ze gewond zijn.

Dieren vermijden ook situaties
waardoor ze eerder gewond zijn geraakt,

wat wijst dat ze zich
bewustzijn van gevaren.

We hebben het punt bereikt
dat onderzoek ons heeft overtuigd

dat gewervelde dieren pijn herkennen

en dat het in veel landen illegaal is
om deze dieren onnodig pijn te doen.

Maar hoe zit dat bij andere
soorten dieren zoals ongewervelden?

Deze dieren zijn geen
beschermde diersoorten,

deels vanwege hun
moeilijk leesbaar gedrag.

We kunnen sommige
van hen goed inschatten,

zoals oesters,

wormen

en kwallen.

Dit zijn voorbeelden
van dieren die ofwel geen

ofwel slechts een zeer
eenvoudig brein hebben.

Een oester deinst bijvoorbeeld terug
als ze citroensap over zich heen krijgt,

door nociceptie.

Maar met zo'n eenvoudig zenuwstelsel

is het onwaarschijnlijk
om het bewuste deel van pijn te ervaren.

Hoewel andere ongewervelde
dieren meer ingewikkeld zijn,

zoals de octopus,

die een geavanceerd brein heeft

en waarvan gedacht wordt dat het
één van de slimste ongewervelde dieren is.

Toch worden nog steeds in veel landen
octopussen levend opgegeten.

We koken ook levende kreeften,
garnalen en krabben,

zelfs als we niet zeker weten
hoe zij dat ondergaan.

Dit stelt een ethisch probleem,

omdat we deze dieren wellicht
onnodig leed aandoen.

Wetenschappelijke experimenten,
hoewel controversieel,

geven ons enkele aanwijzingen.

Proeven op heremietkreeften tonen aan
dat ze een ongewenste schelp verlaten

als ze worden gezapt met elektriciteit,

maar blijven als het een goede schelp is.

Octopussen die aanvankelijk
ter bescherming

een gewonde tentakel opkrullen,

lopen het risico een prooi te verliezen.

Dit duidt erop dat deze dieren
waardeoordelen maken rond zintuigprikkels

in plaats van alleen
reflexief te reageren op schade.

Intussen staan krabben erom bekend om
meermaals een plek op hun lijf te wrijven

waar ze een elektrische
schok hebben gekregen.

Zelfs zeeslakken deinzen terug

wanneer ze weten dat ze
een noxische prikkel krijgen.

Dat betekent dat ze zich enigszins
aan fysieke gevoelens kunnen herinneren.

We hebben nog veel te leren
over dierenleed.

Naarmate onze kennis groeit,

zullen we misschien
ooit in een wereld kunnen leven

waarin we geen onnodige pijn veroorzaken.