WEBVTT

00:00:07.107 --> 00:00:09.860
Mensen kennen de onverwachtse 
prik van een injectienaald,

00:00:09.860 --> 00:00:12.309
de gloeiende pijn van een gestoten teen

00:00:12.309 --> 00:00:14.839
en de kloppingen van kiespijn.

00:00:14.839 --> 00:00:19.310
We kunnen veel pijnsoorten identificeren 
en op diverse manieren behandelen.

00:00:19.310 --> 00:00:21.610
Maar hoe zit dat bij andere soorten?

00:00:21.610 --> 00:00:25.930
Hoe ervaren de dieren om ons heen pijn?

00:00:25.930 --> 00:00:28.110
Het is belangrijk dat we dit uitvogelen.

00:00:28.110 --> 00:00:29.741
We houden dieren als huisdier,

00:00:29.741 --> 00:00:31.460
ze verrijken onze omgeving,

00:00:31.460 --> 00:00:33.631
we kweken veel diersoorten voor voedsel

00:00:33.631 --> 00:00:37.711
en we doen dierproeven om wetenschap 
en menselijke gezondheid te bevorderen.

00:00:37.711 --> 00:00:39.830
Dieren zijn duidelijk belangrijk voor ons,

00:00:39.830 --> 00:00:44.462
dus het is even belangrijk 
dat we hen geen onnodige pijn veroorzaken.

00:00:44.462 --> 00:00:47.371
Voor dieren die op ons lijken,
zoals zoogdieren,

00:00:47.371 --> 00:00:50.171
is het vaak duidelijk 
wanneer ze gewond zijn.

00:00:50.171 --> 00:00:52.381
Maar er zijn nog veel dingen onduidelijk,

00:00:52.381 --> 00:00:56.041
zoals of de pijnstillers die wij 
gebruiken net zo werken op hen.

00:00:56.041 --> 00:00:58.121
Hoe meer een dier van ons verschilt,

00:00:58.121 --> 00:01:00.995
des te moeilijker het is 
om hun ervaringen te begrijpen.

00:01:00.995 --> 00:01:03.612
Hoe zie je dat een garnaal pijn heeft?

00:01:03.612 --> 00:01:05.021
Een slang?

00:01:05.021 --> 00:01:06.611
Een slak?

00:01:06.611 --> 00:01:09.272
Voor gewervelden, inclusief mensen,

00:01:09.272 --> 00:01:12.482
wordt pijn onderverdeeld 
in twee aparte processen.

00:01:12.482 --> 00:01:16.210
Eerst voelen de zenuwen 
en de huid iets schadelijks

00:01:16.210 --> 00:01:19.085
en communiceren deze 
informatie naar het ruggenmerg.

00:01:19.085 --> 00:01:21.784
Daar activeren motorneuronen bewegingen

00:01:21.784 --> 00:01:24.682
waardoor we snel wegtrekken 
van de bedreiging.

00:01:24.682 --> 00:01:28.322
Dit is de fysieke herkenning 
van schade, genaamd nociceptie,

00:01:28.322 --> 00:01:29.578
en bijna alle dieren,

00:01:29.578 --> 00:01:32.297
zelfs degenen met heel 
eenvoudige zenuwstelsels,

00:01:32.297 --> 00:01:33.545
ervaren dit.

00:01:33.545 --> 00:01:37.402
Zonder dit vermogen zou het voor dieren 
onmogelijk zijn om schade te vermijden,

00:01:37.402 --> 00:01:39.736
wat ze met uitsterven zou bedreigen.

00:01:39.736 --> 00:01:43.255
Het tweede deel is 
de bewuste herkenning van schade.

00:01:43.255 --> 00:01:46.453
Bij mensen ontstaat dit
wanneer de gevoelsneuronen in onze huid

00:01:46.453 --> 00:01:51.395
een tweede ronde van verbindingen leggen
via het ruggenmerg naar het brein.

00:01:51.395 --> 00:01:57.022
Daar creëren miljoenen neuronen 
in meerdere regionen de pijngevoelens.

00:01:57.022 --> 00:02:01.152
Dit is voor ons een erg complexe ervaring 
die verbonden is met emoties zoals angst,

00:02:01.152 --> 00:02:01.922
paniek

00:02:01.922 --> 00:02:03.092
en stress,

00:02:03.092 --> 00:02:05.654
die we aan anderen kunnen communiceren.

00:02:05.654 --> 00:02:08.193
Maar het is moeilijker 
om precies te weten hoe dieren

00:02:08.193 --> 00:02:10.082
dit deel van het proces ervaren,

00:02:10.082 --> 00:02:13.892
omdat de meesten van hen 
ons niet kunnen laten zien wat ze voelen.

00:02:13.892 --> 00:02:18.543
Toch krijgen we aanwijzingen door
te observeren hoe dieren zich gedragen.

00:02:18.543 --> 00:02:22.493
Wilde, gewonde dieren, zo weten we,
verzorgen van hun wonden,

00:02:22.493 --> 00:02:24.674
maken geluiden om hun leed te tonen,

00:02:24.674 --> 00:02:27.033
en trekken zich terug.

00:02:27.033 --> 00:02:31.154
In het laboratorium hebben wetenschappers 
ontdekt dat dieren zoals kippen en ratten

00:02:31.154 --> 00:02:35.633
zelf pijnverlichtende medicatie
toedienen als ze gewond zijn.

00:02:35.633 --> 00:02:39.184
Dieren vermijden ook situaties 
waardoor ze eerder gewond zijn geraakt,

00:02:39.184 --> 00:02:42.303
wat wijst dat ze zich
bewustzijn van gevaren.

00:02:42.303 --> 00:02:45.204
We hebben het punt bereikt
dat onderzoek ons heeft overtuigd

00:02:45.204 --> 00:02:46.944
dat gewervelde dieren pijn herkennen

00:02:46.944 --> 00:02:51.634
en dat het in veel landen illegaal is
om deze dieren onnodig pijn te doen.

00:02:51.634 --> 00:02:55.884
Maar hoe zit dat bij andere 
soorten dieren zoals ongewervelden?

00:02:55.884 --> 00:02:58.313
Deze dieren zijn geen 
beschermde diersoorten,

00:02:58.313 --> 00:03:02.084
deels vanwege hun 
moeilijk leesbaar gedrag.

00:03:02.084 --> 00:03:04.436
We kunnen sommige
van hen goed inschatten,

00:03:04.436 --> 00:03:05.274
zoals oesters,

00:03:05.274 --> 00:03:05.974
wormen

00:03:05.974 --> 00:03:07.324
en kwallen.

00:03:07.324 --> 00:03:09.885
Dit zijn voorbeelden
van dieren die ofwel geen

00:03:09.885 --> 00:03:12.225
ofwel slechts een zeer
eenvoudig brein hebben.

00:03:12.225 --> 00:03:16.126
Een oester deinst bijvoorbeeld terug 
als ze citroensap over zich heen krijgt,

00:03:16.126 --> 00:03:18.685
door nociceptie.

00:03:18.685 --> 00:03:20.725
Maar met zo'n eenvoudig zenuwstelsel

00:03:20.725 --> 00:03:24.395
is het onwaarschijnlijk
om het bewuste deel van pijn te ervaren.

00:03:24.395 --> 00:03:27.475
Hoewel andere ongewervelde 
dieren meer ingewikkeld zijn,

00:03:27.475 --> 00:03:28.665
zoals de octopus,

00:03:28.665 --> 00:03:30.305
die een geavanceerd brein heeft

00:03:30.305 --> 00:03:34.235
en waarvan gedacht wordt dat het
één van de slimste ongewervelde dieren is.

00:03:34.235 --> 00:03:39.686
Toch worden nog steeds in veel landen 
octopussen levend opgegeten.

00:03:39.686 --> 00:03:43.745
We koken ook levende kreeften, 
garnalen en krabben,

00:03:43.745 --> 00:03:46.985
zelfs als we niet zeker weten 
hoe zij dat ondergaan.

00:03:46.985 --> 00:03:48.807
Dit stelt een ethisch probleem,

00:03:48.807 --> 00:03:52.905
omdat we deze dieren wellicht
onnodig leed aandoen.

00:03:52.905 --> 00:03:55.886
Wetenschappelijke experimenten, 
hoewel controversieel,

00:03:55.886 --> 00:03:57.806
geven ons enkele aanwijzingen.

00:03:57.806 --> 00:04:01.378
Proeven op heremietkreeften tonen aan 
dat ze een ongewenste schelp verlaten

00:04:01.378 --> 00:04:03.497
als ze worden gezapt met elektriciteit,

00:04:03.497 --> 00:04:05.706
maar blijven als het een goede schelp is.

00:04:05.706 --> 00:04:06.706
Octopussen die aanvankelijk
ter bescherming

00:04:06.706 --> 00:04:09.517
een gewonde tentakel opkrullen,

00:04:09.517 --> 00:04:12.307
lopen het risico een prooi te verliezen.

00:04:12.307 --> 00:04:16.826
Dit duidt erop dat deze dieren 
waardeoordelen maken rond zintuigprikkels

00:04:16.826 --> 00:04:20.106
in plaats van alleen 
reflexief te reageren op schade.

00:04:20.106 --> 00:04:23.967
Intussen staan krabben erom bekend om 
meermaals een plek op hun lijf te wrijven

00:04:23.967 --> 00:04:26.537
waar ze een elektrische 
schok hebben gekregen.

00:04:26.537 --> 00:04:28.567
Zelfs zeeslakken deinzen terug

00:04:28.567 --> 00:04:31.896
wanneer ze weten dat ze
een noxische prikkel krijgen.

00:04:31.896 --> 00:04:35.809
Dat betekent dat ze zich enigszins
aan fysieke gevoelens kunnen herinneren.

00:04:35.809 --> 00:04:38.568
We hebben nog veel te leren 
over dierenleed.

00:04:38.568 --> 00:04:40.118
Naarmate onze kennis groeit,

00:04:40.118 --> 00:04:42.727
zullen we misschien
ooit in een wereld kunnen leven

00:04:42.727 --> 00:04:45.127
waarin we geen onnodige pijn veroorzaken.