Beş büyük evrensel din - John Bellaimey

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/the-five-major-world-religions-john-bellaimey

'Nereden geliyoruz?' ve 'Anlamlı bir hayat nasıl yaşarım?' gibi sorularla uğraşmak tamamen insancadır. Bu varoluşsal sorular beş büyük evrensel dinin merkezinde yer almaktadır ve bu inançları bağlayan şey bununla sınırlı değildir. John Bellaimey bize Hinduizm, Yahudilik, Budizm, Hristiyanlık ve İslam'ın iç içe geçmiş tarihlerini ve kültürlerini açıklıyor.

Dersi veren John Bellaimey, animasyonu yapan TED-Ed.

Tarihimizin tüm zaman ve mekânlarında,

insanoğlu daima,

"Nereden geldik?

Dünyadaki yerimiz ne?

Öldükten sonra bize ne olacak?" gibi
soruları merak etmiştir.

Dinler, zamanla gelişen ve
evrilen inanç sistemleridir.

Bunlara ve diğer ezeli sırlara

karşılık olarak

bazı soruların sadece inançla
cevaplanabileceği

duygusuyla hareket ederek

bizden daha büyük bir şey var

sezgisine dayanan,

cevap vermemiz gereken daha büyük bir güç

ya da hepimizin türediği

ve kendisine dönmemiz
gereken bir kaynaktır.

Hinduizm Hindistan dinleri anlamına gelir.

Tek bir din değildir,

ancak ilgili inanç ve

manevi uygulamaların karışımıdır.

Beş milyon yıl öncesine,

Krishna dönemine dayanır ki o,

tanrı Vishnu'nun simgesi olarak

ve tanrının insan formunda vücut bulması

olarak tanınan fazilet insanı idi.

Hayatın tümünün karmayı takip ettiğini,

sebep sonuç kanununu

ve işimizin görevimizi, darmayı,
yapmak olduğunu,

toplumdaki yerimize göre,

her şeyi neyle sonuçlanacağından endişe
etmeden yapmayı öğretti.

Öldüğümüzde, yeni bir bedene gireriz.

Eğer darmamızı takip etmişsek

ve geçmiş yaşantımızda görevimizi
doğru yapmışsak,

iyi bir karmamız olur.

Bu ruhumuzu, toplum
düzeyinde yukarı kaldırır.

Sonraki hayata yeniden doğuşumuz

bu hayatımızda ne
yaptığımızla bağlantılıdır.

Yeniden doğuş çarkına samsara denir.

Çok mukaddes birinin,

çarktan kurtulmak için

yeterince iyi bir karma ile dolu
bir hayata yönlenmesi mümkündür.

Bu kaçışa mokşa denir.

Hinduizm her şeyin tek olduğunu öğretir.

Tüm kainat,

Brahman denilen yüce bir gerçekliktir

ve sadece tek bir Brahman vardır.

Ancak içinde pek çok tanrı barındırır

ve onların rolleri, görüşleri ve şekilleri

farklı geleneklere göre değişir.

Brahma yaratıcıdır,

Vishnu koruyucudur

--ki bazen insan formunda görünür--

ve Shiva dönüştürücüdür

ya da Dansın Efendisidir.

Durgha müthiş koruyucu kutsal bir annedir.

Ganesha'nın filden bir kafası vardır

ve başarının bilge efendisidir.

Hinduizm dünyadaki en büyük üçüncü dindir.

Hinduların çoğu Hindistan'da
yaşasalar da,

her kıtada bulunabilirler,

toplamda bir milyar kişi.

Şimdi, batıya doğru gidelim,

çöllerin ve dağların ötesine

yaklaşık 4000 yıl önceki
Bereketli Hilal'e.

Yahudilik, Tanrının İbrahim ve Sare'yi,

Mezopotamya'yı terk etmeye
çağırmasıyla başladı.

Onların Filistin'e göç etmelerini istedi.

Tek gerçek Tanrı'ya inançlarına
karşılık olarak,

ki bu, zamanın çok tanrılı dünyasında

devrimsel bir kavramdı,

toprakları ve pek çok nesilleri olacaktı.

Bu sözden, İsrail toprağı ve

seçilmiş insanlar geldi,

ancak o toprakta kalmak

ve o insanları bir arada tutmak

çok zor olacaktı.

Yahudiler, Mısır'da köle edilmişti

ancak Tanrı, Musa peygamberin yardımıyla

onları özgür kıldı.

Musa'ya On Emir ve

daha sonra yüzlercesi gönderilmişti.

Yahudiler Kutsal Ülke'yi fethettiler

ancak onu birkaç yüz yıl koruyabildiler.

İsrail, birçok yolun kesişme noktasındadır

ki orası pek çok ordunun

yüzyıllar boyu yürüdüğü yerdir.

Ve 70 yılında

Romalılar, onların başkenti Kudüs'teki

tapınağı yerle bir etti.

Bu nedenle din kendisini,

bir tapınak dininden,

kurban ve din adamı olan

bir kitap dinine çevirdi.

Bu nedenle Yahudilik

bir sembolizm, hürmet ve

tarihindeki litaratüre bağlı
derin anlamların inancıdır.

Pek çok kutsal yazı,

Musevi İncili veya Tanah'ı oluşturur

ve yüzlerce yazılı tartışma ve yorum,

derin anlamların

geniş özetini içinde barındırır

ve buna Talmud denilir.

Yahudiler, zengin ve sembolik
anlamı günlük hayatta bulur.

Hamursuz bayramı yemeğinde,

menüdeki her madde

kölelikten kaçışın bir yönünü simgeler.

Büyümenin önemi

gençlerin rüşde erdiği yaşta

vurgulanır.

Onlar yaptıklarının sorumluluğunu

aldığında bu törenler olur

ve kendi hayatlarını

Yahudilerin

inanç, tarih ve metinlerine

katmayı kutlarlar.

Bugün, dünyada 14 milyon Yahudi var,

6 milyonu İsrail'de.

Ülke 2. Dünya savaşındaki
soykırımdan sonra

bağımsızlığını kazandı.

5 milyon Yahudi ise Birleşik
Devletler'de yaşıyor.

Ama şimdi 2500 yıl geriye
dönelim, Hindistan'a,

Budizm'in

Siddhartha denilen genç
prens ile başladığı yere.

O ana rahmine düştüğünde,

annesi, kraliçe Maya'nın

yanına giren beyaz bir fil tarafından

uykusunda ziyaret edildiği söylenir.

On ay sonra, Prens Siddhartha

lüks bir hayatın içine doğar.

Genç bir adam olarak

korunaklı varlığından işe girişerek

ondan gizlenmekte olan

insanların ızdırabına şahit oldu

ve kaynağını araştırmak için
hemen yola çıktı.

İnsanlar neden ızdırap çeksindi?

Yüzlerce yaşam ile mi
yeni bedenlere girmeliyiz?

İlk başta, problemin

materyale bağlı olduğunu sandı,

bu yüzden bütün mal ve mülkünü bıraktı.

Avare bir dilenci oldu

ve bunun da kendisini hiç
mutlu etmediğini keşfetti.

Sonra bir müzik
öğretmeninin bir öğrenciye,

"Teli çok fazla germe, kopar,

ama çok da gevşetme,

ses vermez."

O anda fark etti ki

uç noktalarda cevap aramak

bir hataymış.

Lüks hayat ve fakirlik arasındaki orta yol

en bilge olandı.

Bodi ağacı altında meditasyon yaparken

cevabın kalanı ona geldi.

Hayatın tümü ızdırabla doludur.

Buna sebep olan şey ise,

kişinin kendini tatminini başkalarının
sırtından yaptığı bencil ihtirası.

Sekiz adımlık planı takip etmek bize,

o ihtirası azaltmayı öğretebilir

ve böylece ızdırap da azalır.

O gün Siddhartha, Buda oldu.

Yani aydınlanmış kişi.

Tek aydınlanmış kişi değil, ama ilk olan.

Budist plana,

Sekiz aşamalı kutsal yol denir

ve takip edilmesi kolay olmasa da,

milyonlarca kişiye,

aydınlanmanın yolunu gösterdi.

Mükemmel aydınlanmanın anlamı da bu:

Şefkat,

içgörü,

huzur

ve metanet hâli.

O ağacın altından kalktığı zamandan

yaşlı bir adam olarak ölümüne kadar,

Buda insanlara nasıl
aydınlanılacağını öğretti:

Güzel konuşma,

güzel hedefler,

gerçek olana odaklanmış bir akıl

ve başkalarını sevmeye
odaklanmış bir kalp.

Pek çok Budist Tanrı'ya
veya tanrılara inanır

ancak davranışlar inançlardan
daha önemlidir.

Bugün dünyada yaklaşık bir milyar

Budist var.

Çoğunlukla doğuda, güneydoğuda
ve güney Asya'dalar.

2000 yıl önce Yahudiliğin
Kutsal Ülkesi'nde

Hristiyanlık doğdu.

Aynı Hinduların "İnsan Formundaki
Tanrı" dedikleri Krişna gibi,

Hristiyanlar da aynı şeyi İsa için söyler

ve Hristiyanlık Yahudilikten türemiştir,

aynen Budizm'in Hinduizm'den
türemesi gibi.

Cebrail meleği, İbrahim'in
Allah'ı tarafından

Meryem isimli genç kadına,

oğlunun annesi olmasını
istemek için gönderildi.

Oğul İsa idi,

bir marangoz olarak

Meryem ve kocası Yusuf
tarafından büyütüldü.

30 yaşına geldiğinde,

Tanrı'nın yaşayan kelimesi olarak

toplumsal mesleğine başladı.

Dindarlıkla adalet ve
merhametten daha az ilgilendi.

Kalabalıkları çekmek için
hastaları iyileştirdi

ve sonra onlara kutsal babasını öğretti--

sevecen, bağışlayıcı ve nazik babasını.

Sonra herkesi ortak bir masaya davet etti

ve onun Tanrı Krallığı'nı göstermek için

kimsesizleri, günahkârları ve azizleri
beraber yemeğe çağırdı.

Onun kalender hikmeti

başını belaya sokmadan önce

sadece üç yılı vardı.

Düşmanları onu tutuklattı

ve Roma tarafından

sorun çıkaranlara ölüm cezası veren

standart yöntemle,

çarmıha gerilerek idam edildi.

Ancak gömüldükten kısa bir süre sonra,

kadınlar onun mezarının
boş olduğunu gördüler

ve hemen,

öldükten sonra diriltildiği
sözünü yaydılar.

İlk Hristiyanlar

onun mesajının doğru olduğundan güç alarak

onun diriltilmiş
görüntülerini tanımladılar.

Mesaj şöyleydi: Benim sizi sevdiğim
gibi siz de birbirinizi sevin.

Hrisityanlar İsa'nın doğumunu

Aralık ayında Noel'de kutlarlar.

Onun ızdırabını, ölümünü
ve diriltilişini ise

baharda Kutsal Hafta'da kutlarlar.

Vaftiz töreninde,

günahlardan yıkanma

ve Hristiyan toplumuna samimi karşılama,

İsa'nın marangoz olduğu,
hayatını bıraktığı zamanki

kendi vaftizini hatırlatır.

Cemaat töreninde,

Hristiyanlar ekmek yiyip şarap içerler

ki bunlar İsa'nın bedeni ve
kanı olarak kutsanmışlardır

ve İsa'nın son akşam
yemeğini hatırlatırlar.

Dünya üzerinde iki milyar Hristiyan vardır

ki bu dünya nüfusunun
üçte birini temsil eder.

İslam, 1400 yıl önce,

Arap çölünde bir mağarada tefekkür eden

muazzam erdem sahibi

bir adamla başladı.

Adamın adı Muhammed'di.

İlahi bir elçi tarafından
ziyaret edilmişti,

yine Cebrail meleği

Arapça'da, Cibril denilen melek

ona Allah'ın sözlerini getiriyordu.

İbrahim'in tek ilahı olan Allah'ın.

Birkaç yıl içinde,

daha fazla mesajlar geldi

ve o bunları ezberleyip öğretti.

Okuduğu ayetler erdemli söylemlerle,

güzel şiirler

ve gizemli metaforlarla doluydu.

Ancak Muhammed bir tüccardı, şair değildi.

Pek çok insan ayetlerin,

gerçekten Tanrı'nın sözleri
olduğuna inandı

ve bu inananlar ilk Müslümanlar oldular.

Muslümanın kelime anlamı teslim olandır,

yani Tanrı'nın rızasına boyun eğen kişi.

Bir müslümanın beş önemli görevi

İslamın Beş Şartı olarak adlandırılır:

Şehadet, Müslümanların açıkça

Allah'tan başka ilah olmadığını

ve Muhammed'in onun son
peygamberi olduğunu ilan etmesidir.

Namaz, müslümanların Mekke'ye yönelerek
beş vakit namaz kılmasıdır.

Zekât, her müslümanın kazandığının

yüzde 3 veya 2'sini fakirlere vermesidir.

Oruç, kameri aylardan Ramazan ayında

gün boyu oruç tutmalarıdır,

ki bunu iradelerini ve

Allah'a olan inançlarını
güçlendirmek için yaparlar.

Ve Hac, hayatlarında bir kere,

yapabilen müslümanlar

kutsal şehir Mekke'yi hac ederler.

Orada Tanrı'nın önünde durup

değerli ya da değersiz
olarak yargılanacakları

zamanın ve O'nunla sonsuz hayatın

provasını yaparlar.

Allah'ın sözleri

peygambere 23 yılda indi,

Kur'an'da toplandı,

ki kelime anlamı "okuma" demektir.

Müslümanlar bu kitabın, insan
yozlaşmasından uzak

tek kutsal kitap olduğuna inanırlar.

Pek çokları tarafından da

Arap dilindeki

en güzel edebi eser olarak düşünülür.

İslam, dünyanın en büyük ikinci dinidir;

tüm dünyada bir buçuk milyardan
fazla Müslüman tarafından tatbik edilir.

Din, var olduğu sürece

kültürün bir görünüşüdür

ve uygulamasının sayısız
varyasyonu vardır.

Ancak tüm dinlerde ortak olan şey,

boş gösterişlerin ve

varoluşun düşük gerçekliklerinin ötesinde

manaya bir çağrıdır.

Günahın,

ızdırabın

ve ölümün de ötesinde,

korkunun

ve kendimizin de ötesinde.