Bộ phận tí hon này có thể đi dạo trong cơ thể bạn để tìm ra khối u
-
0:01 - 0:04Trong không gian từng đủ chứa
một tranzito, -
0:04 - 0:07giờ đủ để chứa một tỷ tranzito như thế.
-
0:08 - 0:12Điều đó giúp một chiếc máy tính
có kích thước bằng cả căn phòng -
0:12 - 0:14giờ có thể đựng vừa trong túi bạn.
-
0:14 - 0:17Bạn có thể nói tương lai thật nhỏ bé.
-
0:18 - 0:19Là một kĩ sư,
-
0:19 - 0:23tôi được truyền cảm hứng từ
cuộc cách mạng thu nhỏ của máy tính. -
0:23 - 0:24Là một nhà vật lí học,
-
0:24 - 0:30tôi tự hỏi liệu chúng ta có thể dùng nó
để giảm số lượng người chết -
0:30 - 0:34vì một trong những căn bệnh
lan rộng nhanh nhất trên Trái Đất: -
0:34 - 0:36ung thư.
-
0:36 - 0:37Khi tôi nói điều đó,
-
0:37 - 0:41hầu hết mọi người nghĩ rằng chúng tôi
đang nghiên cứu cách chữa trị ung thư. -
0:41 - 0:42Và đúng vậy.
-
0:42 - 0:43Nhưng hóa ra
-
0:43 - 0:46có một cơ hội đáng kinh ngạc
để cứu sống nhiều người -
0:46 - 0:49nếu được phát hiện và
phòng ngừa sớm ung thư. -
0:50 - 0:55Trên thế giới, hơn 2/3 số ca chết
vì ung thư hoàn toàn có thể ngăn ngừa được -
0:55 - 0:58bằng những phương pháp
mà ta đã biết đến ngày nay. -
0:58 - 1:01Những thứ như vắc xin,
chụp chiếu thường xuyên, -
1:01 - 1:04và tất nhiên, ngừng hút thuốc.
-
1:04 - 1:08Nhưng ngay cả khi có
những công cụ và kĩ thuật tối tân nhất, -
1:08 - 1:10vài khối u không thể bị phát hiện
-
1:10 - 1:14đến khi chúng phát triển được 10 năm,
-
1:14 - 1:17khi đã có đến 50 triệu tế bào ung thư.
-
1:18 - 1:20Sẽ ra sao nếu có công nghệ tốt hơn
-
1:20 - 1:23để phát hiện những tế bào
chết người này sớm hơn, -
1:23 - 1:24khi chúng có thể bị cắt bỏ,
-
1:24 - 1:27khi chúng mới bắt đầu phát triển?
-
1:27 - 1:30Để tôi cho bạn biết kĩ thuật thu nhỏ
sẽ đưa ta đến đâu. -
1:31 - 1:33Đây là chiếc kính hiển vi
trong phòng thí nghiệm -
1:33 - 1:37mà nhà giải phẫu bệnh dùng để
xét nghiệm mẫu mô, -
1:37 - 1:39như sinh thiết hay
xét nghiệm tế bào cổ tử cung. -
1:40 - 1:42Chiếc kính hiển vi trị giá 7000$ này
-
1:42 - 1:45phải được sử dụng bởi những người
có nhiều năm được đào tạo -
1:45 - 1:47chuyên về phát hiện tế bào ung thư.
-
1:48 - 1:51Đây là bức ảnh từ một đồng nghiệp của tôi
ở trường đại học Rice, -
1:51 - 1:53Rebecca Richards-Kortum.
-
1:53 - 1:57Những gì cô ấy và cả đội đã thực hiện
là thu nhỏ cả chiếc kính hiển vi -
1:57 - 1:59thành một bộ phận trị giá 10$,
-
1:59 - 2:01và gắn ở đầu của một sợi quang.
-
2:02 - 2:06Điều đó có nghĩa là thay vì
lấy mẫu thử từ bệnh nhân -
2:06 - 2:07và đem đi soi,
-
2:07 - 2:10ta có thể đem chiếc kính đến chỗ bệnh nhân
-
2:10 - 2:15Khi đó, thay vì cần một chuyên gia
để xem xét ảnh chụp, -
2:15 - 2:20ta có thể thiết lập để máy tính có thể
phân biệt tế bào bình thường và ung thư. -
2:20 - 2:21Điều này rất quan trọng,
-
2:21 - 2:24bởi vì điều họ phát hiện ra khi
làm việc ở những vùng nông thôn -
2:24 - 2:28là ngay cả khi họ có thể
chụp chiếu di động trên xe, -
2:28 - 2:30có thể đến tận nơi đó
thực hiện việc kiểm tra -
2:30 - 2:32và lấy mẫu thử
-
2:32 - 2:35gửi đến bệnh viện trung tâm để phân tích,
-
2:35 - 2:36vài ngày sau đó,
-
2:36 - 2:39người phụ nữ nhận được điện thoại
báo kết quả bất thường -
2:39 - 2:41và được mời đến gặp.
-
2:41 - 2:45Một nửa số họ không đến
vì không đủ kinh phí đi lại. -
2:46 - 2:49Với chiếc kính hiển vi được tích hợp
và phân tích bằng máy tính, -
2:49 - 2:52Rebecca và đồng nghiệp
có thể tạo ra chiếc xe -
2:52 - 2:56được thiết lập
cả chẩn đoán và chữa trị bệnh. -
2:56 - 2:59Điều đó có nghĩa là họ có thể chẩn đoán
-
2:59 - 3:01và thực hiện liệu pháp ngay tại chỗ,
-
3:01 - 3:03vì vậy không ai không thể theo kịp.
-
3:04 - 3:08Đó chỉ là một ví dụ cho việc thu nhỏ
có thể cứu sống nhiều người. -
3:08 - 3:09Là một kĩ sư,
-
3:09 - 3:12chúng tôi nghĩ về nó như
một sự thu nhỏ đúng nghĩa. -
3:12 - 3:15Bạn lấy một vật lớn và làm cho nó nhỏ lại.
-
3:15 - 3:17Nhưng những gì tôi
nói với bạn về máy tính -
3:17 - 3:19là chúng làm thay đổi cuộc sống của ta
-
3:19 - 3:23khi chúng trở nên nhỏ
vừa đủ cho ta đem theo mọi nơi. -
3:24 - 3:28Vậy sự thay đổi tương đương
trong y học thì như thế nào? -
3:28 - 3:32Tưởng tượng bạn có một máy dò tìm
-
3:32 - 3:36nhỏ đến mức chúng có thể
lưu thông trong cơ thể bạn, -
3:36 - 3:38tự tìm ra khối u
-
3:38 - 3:41và phát tín hiệu ra bên ngoài?
-
3:41 - 3:43Nghe cứ như khoa học viễn tưởng.
-
3:43 - 3:47Nhưng thật sự công nghệ nano
cho phép chúng ta làm được điều đó. -
3:47 - 3:52Công nghệ nano cho phép ta thu nhỏ
bộ phận làm nên máy dò tìm -
3:52 - 3:54từ độ rộng của một sợi tóc
-
3:54 - 3:56là 100 micro mét
-
3:56 - 3:58nhỏ hơn 1000 lần
-
3:58 - 4:00chỉ còn 100 nano mét.
-
4:00 - 4:03Điều đó có mối quan hệ mật thiết sâu sắc.
-
4:04 - 4:07Thì ra chất liệu có thể thay đổi đặc tính
-
4:07 - 4:09ở thước đo nano,
-
4:09 - 4:12Bạn lấy một chất liệu thông dụng như vàng,
-
4:12 - 4:15và nghiền nó ra thành bụi,
thành những mẩu vàng nano, -
4:15 - 4:18nó biến đổi từ màu vàng thành màu đỏ.
-
4:19 - 4:23Nếu bạn lấy một chất hiếm hơn
như cadimi selenua -
4:23 - 4:25tạo thành một khối tinh thể lớn màu đen
-
4:25 - 4:28nếu bạn tạo ra tinh thể nano
từ chất liệu này -
4:28 - 4:29bỏ vào trong chất lỏng,
-
4:29 - 4:31và chiếu sáng lên,
-
4:31 - 4:32chúng sẽ phát sáng.
-
4:32 - 4:38Và chúng phát ra màu
lam, lục, vàng, cam, đỏ, -
4:38 - 4:40chỉ tùy thuộc vào kích thước chúng.
-
4:41 - 4:45Thật là điên rồ! Bạn có thể tượng tượng
một vật như thế trong thế giới vĩ mô? -
4:45 - 4:51Như thể tất cả chiếc quần jeans trong tủ
của bạn được làm hoàn toàn từ sợi bông, -
4:52 - 4:56nhưng chúng có màu khác nhau
chỉ dựa vào kích cỡ của chúng -
4:56 - 4:58(Cười)
-
4:59 - 5:01Là một nhà vật lý học,
-
5:01 - 5:03điều thú vị không kém đối với tôi
-
5:03 - 5:05là không chỉ màu sắc của chất liệu
-
5:05 - 5:07thay đổi ở thước đo nano;
-
5:07 - 5:11cách chúng di chuyển
trong cơ thể cũng thay đổi. -
5:11 - 5:14Và đó là sự quan sát
chúng tôi đang thực hiện -
5:14 - 5:16để tạo ra máy dò tìm ung thư tốt hơn.
-
5:16 - 5:18Để tôi chỉ cho bạn thấy điều này.
-
5:19 - 5:21Đây là một mạch máu trong cơ thể.
-
5:21 - 5:23Bao quanh mạch máu là một khối u.
-
5:24 - 5:27Chúng tôi sẽ tiêm các
phần tử nano vào mạch máu -
5:27 - 5:31và xem cách chúng di chuyển
từ dòng máu vào khối u. -
5:31 - 5:36Hóa ra mạch máu của nhiều khối u có lỗ hở
-
5:36 - 5:40hở để phần tử nano có thể lọt ra khỏi
dòng máu để vào khối u. -
5:41 - 5:44Chúng có lọt ra hay không
phụ thuộc vào kích thước của chúng. -
5:44 - 5:45Nên trong ảnh này,
-
5:45 - 5:50cái nhỏ hơn, 100 nano mét,
phần tử nano màu xanh đang lọt ra ngoài, -
5:50 - 5:53và cái lớn hơn, 500 nano mét,
phần tử nano màu đỏ -
5:53 - 5:55đang bị mắc kẹt trong dòng máu.
-
5:55 - 5:57Nó có nghĩa là
với tư cách một kĩ sư, -
5:57 - 6:01tùy thuộc vào cách tôi làm
một vật liệu to hay nhỏ, -
6:01 - 6:04tôi có thể thay đổi
nơi nó đi đến trong cơ thể bạn. -
6:05 - 6:10Trong phòng thí nghiệm của tôi, gần đây
chúng tôi tạo ra máy dò tìm ung thư nano -
6:10 - 6:15nhỏ đến mức nó có thể di chuyển
trong cơ thể và tìm kiếm khối u. -
6:15 - 6:20Chúng tôi thiết kế chúng để
lắng nghe sự xâm nhập của khối u; -
6:20 - 6:24âm thanh của sự truyền
tín hiệu hóa học khối u cần để lan rộng. -
6:25 - 6:28Để một khối u thoát khỏi
phần mô nó được sinh ra, -
6:28 - 6:31nó cần tạo ra chất hóa học gọi là enzim
-
6:31 - 6:33để làm mòn khung mô.
-
6:34 - 6:38Chúng tôi thiết kế các phần tử nano này
có thể được kích hoạt bởi enzim. -
6:39 - 6:45Một enzim có thể kích hoạt 1000
phản ứng hóa học trong một giờ. -
6:45 - 6:49Trong ngành kĩ thuật, chúng tôi
gọi nó là sự khuếch đại -
6:49 - 6:51tỉ lệ 1/1000,
-
6:51 - 6:53khiến cho nó cực nhạy.
-
6:53 - 6:57Nên chúng tôi đã làm được
một máy dò tìm ung thư cực nhạy. -
6:57 - 7:02Nhưng làm sao để tôi gửi tín hiệu
đã kích hoạt này ra thế giới bên ngoài, -
7:02 - 7:04nơi tôi có thể thao tác được?
-
7:04 - 7:07Để làm vậy, chúng tôi sử dụng
một bộ phận nữa của sinh học phân tử nano, -
7:07 - 7:09có liên quan đến quả thận.
-
7:10 - 7:12Thận là một bộ lọc.
-
7:12 - 7:17Công việc của nó là lọc máu
và đưa chất thải ra nước tiểu. -
7:17 - 7:20Hóa ra những gì thận lọc được
-
7:20 - 7:22cũng phụ thuộc vào kích thước
-
7:23 - 7:25Trong bức ảnh này, bạn có thể thấy
-
7:25 - 7:28thấy mọi thứ nhỏ hơn 5 nano mét
-
7:28 - 7:32đi từ máu, qua thận, vào trong nước tiểu,
-
7:32 - 7:35và mọi thứ lớn hơn đều được giữ lại.
-
7:35 - 7:40Nếu tôi làm một máy dò tìm ung thư
100 nano mét, -
7:40 - 7:43tiêm vào trong máu,
-
7:43 - 7:48nó có thể lọt vào khối u và
được kích hoạt bởi enzim khối u -
7:48 - 7:50để phát ra dấu hiệu
-
7:50 - 7:54đủ nhỏ để được lọc ra khỏi thận
-
7:54 - 7:56và đi vào nước tiểu,
-
7:56 - 8:00tôi có được một dấu hiệu ra bên ngoài
để tôi có thể phát hiện. -
8:01 - 8:03Nhưng có một vấn đề nữa.
-
8:03 - 8:04Đó là một dấu hiệu rất nhỏ,
-
8:04 - 8:06vậy làm sao tôi phát hiện được?
-
8:07 - 8:09Thật ra, dấu hiệu cũng chỉ là một phân tử.
-
8:09 - 8:12Đó là những phân tử
tôi tạo ra với tư cách là kĩ sư. -
8:12 - 8:15Chúng hoàn toàn nhân tạo,
và được thiết kế -
8:15 - 8:18để tương thích với công cụ được lựa chọn.
-
8:18 - 8:22Nếu chúng tôi muốn dùng
một công cụ đắt tiền cực nhạy -
8:22 - 8:24gọi là là khối phổ kế,
-
8:24 - 8:26chúng tôi sẽ tạo một phân tử lớn nhất định
-
8:27 - 8:30Hay nếu chúng tôi muốn làm
thứ gì đó rẻ và di động. -
8:30 - 8:34Chúng tôi tạo phân tử
có thể lấy được trên giấy -
8:34 - 8:36như que thử thai.
-
8:36 - 8:39Trên thực tế,
có rất nhiều bài kiểm tra trên giấy -
8:39 - 8:43đang dần trở nên có giá trị trong lĩnh vực
gọi là chẩn đoán trên giấy. -
8:44 - 8:46Điều đó sẽ dẫn chúng ta đến đâu?
-
8:47 - 8:48Những gì tôi sắp nói tiếp theo,
-
8:48 - 8:50với tư cách một nhà nghiên cứu lâu năm
-
8:50 - 8:52thể hiện giấc mơ của tôi.
-
8:52 - 8:54Tôi không nói đó là một lời hứa,
-
8:55 - 8:56đó là một giấc mơ.
-
8:56 - 9:00Nhưng tôi nghĩ chúng ta cần có
giấc mơ để luôn phấn đấu, -
9:00 - 9:04ngay cả, và đặc biệt,
với nhà nghiên cứu ung thư. -
9:04 - 9:07Những gì tôi sắp nói với bạn là điều
tôi hi vọng xảy ra với công nghệ, -
9:07 - 9:11mà cả đội tôi và tôi luôn tận tâm tận lực
-
9:11 - 9:13để biến nó thành hiện thực.
-
9:13 - 9:15Đây,
-
9:15 - 9:18tôi ước rằng một ngày nào đó,
-
9:18 - 9:22thay vì phải dùng nhiều
phương tiện chụp chiếu đắt tiền -
9:22 - 9:23để nội soi đại tràng,
-
9:23 - 9:25chụp nhũ ảnh,
-
9:25 - 9:26hay xét nghiệm tế bào cổ tử cung,
-
9:27 - 9:28chỉ cần một mũi tiêm,
-
9:28 - 9:30chờ trong một giờ,
-
9:30 - 9:33và thử nước tiểu trên một mẩu giấy.
-
9:34 - 9:36Tưởng tượng điều đó có thể thực hiện
-
9:36 - 9:39mà không cần sự ổn định của nguồn điện,
-
9:39 - 9:42hay chuyên gia y tế ở đó.
-
9:42 - 9:43Họ có thể ở cách xa
-
9:43 - 9:46và được kết nối bằng hình ảnh
trên điện thoại thông minh -
9:47 - 9:49Tôi biết điều này như một giấc mơ
-
9:49 - 9:52nhưng trong phòng thí nghiệm
chúng tôi đã thử nghiệm trên chuột, -
9:52 - 9:54cho kết quả tốt hơn
phương pháp hiện hữu -
9:54 - 9:58trong việc chẩn đoán ung thư phổi,
ung thư đại tràng và ung thư buồng trứng. -
9:59 - 10:01Và tôi hi vọng điều này có nghĩa là
-
10:01 - 10:06một ngày nào đó chúng ta có thể
phát hiện khối u ở bệnh nhân -
10:06 - 10:09sớm hơn 10 năm sau khi
chúng bắt đầu phát triển, -
10:09 - 10:11ở mọi tầng lớp xã hội,
-
10:11 - 10:13ở mọi nơi trên toàn thế giới
-
10:13 - 10:16dẫn tới việc được điều trị sớm hơn,
-
10:16 - 10:20và ta có thể cứu được
nhiều sinh mạng hơn bây giờ, -
10:20 - 10:21nếu được phát hiện sớm hơn.
-
10:22 - 10:23Cảm ơn.
-
10:23 - 10:30(Vỗ tay)
- Title:
- Bộ phận tí hon này có thể đi dạo trong cơ thể bạn để tìm ra khối u
- Speaker:
- Sangeeta Bhatia
- Description:
-
Sẽ ra sao nếu chúng ta có thể tìm ra khối u ác tính từ lâu trước khi chúng có thể hại ta -- mà không cần phương tiện chụp chiếu hiện đại và nguồn điện ổn định? Bác sĩ, nhà kĩ thuật y sinh, và doanh nhân Sangeeta Bhatia dẫn đầu một phòng thí nghiệm đa ngành nghiên cứu những phương pháp mới để hiểu rõ, chẩn đoán và chữa bệnh cho con người. Mục tiêu của cô: 2/3 số người chết vì ung thư mà cô ấy nói hoàn toàn có thể phòng ngừa. Với cách trình bày hết sức rõ ràng, cô ấy phân tích ngành khoa học về phân tử nano vô cùng phức tạp và chia sẻ giấc mơ của mình về một phương pháp chuẩn đoán ung thư mới có thể cứu sống hàng triệu người.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 10:43
TED Translators admin approved Vietnamese subtitles for This tiny particle could roam your body to find tumors | ||
Uyên Võ accepted Vietnamese subtitles for This tiny particle could roam your body to find tumors | ||
Uyên Võ edited Vietnamese subtitles for This tiny particle could roam your body to find tumors | ||
Uyên Võ edited Vietnamese subtitles for This tiny particle could roam your body to find tumors | ||
Anh Pham edited Vietnamese subtitles for This tiny particle could roam your body to find tumors | ||
Thiên Phú Võ declined Vietnamese subtitles for This tiny particle could roam your body to find tumors | ||
Thiên Phú Võ edited Vietnamese subtitles for This tiny particle could roam your body to find tumors | ||
Thao Luu edited Vietnamese subtitles for This tiny particle could roam your body to find tumors |