Hãy dọn sạch rác vũ trụ đang quay quanh Trái Đất

Cuộc sống chúng ta phụ thuộc vào thế giới chúng ta không thể thấy: cơ sở hạ tầng vệ tinh mà chúng ta sử dụng hàng ngày vì mục đích thông tin, giải trí, giao tiếp ..v..v. Những các quỹ đạo không phải là tài nguyên vô hạn, và vấn đề về các mảnh vụn không trung sẽ ngày càng tồi tệ nếu như chúng ta không thay đổi hành vi của mình. Natalie Panek đã kêu gọi chúng ta cân nhắc về ảnh hưởng của môi trường của các vệ tinh chúng ta phụ thuộc vào. Theo như cô ấy, môi trường quỹ đạo của chúng ta rất xinh đẹp và là cánh cổng để khám phá vũ trụ. Điều đó phụ thuộc vào chúng ta nếu chúng ta muốn nó như vậy.

Cuộc sống chúng ta lệ thuộc

vào một thế giới chúng ta không thấy

Thử nghĩ về tuần vừa rồi của bạn xem.

Có phải bạn đã xem TV, sử dụng định vị,

kiểm tra thời tiết và thậm chí đã
có một bữa ngon lành?

Những thứ này diễn ra
trong cuộc sống hàng ngày

đều phụ thuộc vào các vệ tinh

một cách trực tiếp hay gián tiếp.

Trong khi chúng ta không để ý

các dịch vụ từ vệ tinh cung cấp,

thì thực sự các vệ tinh đó
đáng để chúng ta quan tâm

khi chúng đang để lại dấu hiệu cuối cùng

trên không gian của chúng.

Con người trên khắp thế giới
sống nhờ vào các vệ tinh mỗi ngày

với mục đích thông tin, giải trí
và để giao tiếp.

Kể cả việc giám sát
nông nghiệp và môi trường,

kết nối internet, định hướng.

Các vệ tinh thậm chí đóng vai trò

trong hoạt động của thị trường
năng lượng và tài chính.

Nhưng những vệ tinh chúng ta phụ thuộc

hàng ngày

có tuổi thọ nhất định.

Chúng có thể cạn kiệt nhiên liệu,

chúng có thể gặp sự cố,

hoặc chúng chỉ cơ bản hoàn thành xong
nhiệm vụ của đời mình.

Và lúc này, các vệ tinh
thực sự trở thành rác thải vũ trụ,

làm hỗn loạn môi trường quỹ đạo.

Tưởng tượng bạn đang lái xe trên quốc lộ
vào một ngày đẹp trời đầy nắng

để làm một công việc vặt.

Bạn bật nhạc lớn tiếng,

hạ thấp cửa sổ xuống,

với những làn gió mát lạnh
thổi qua mái tóc.

Tuyệt vời, phải không ?

Mọi thứ đều suôn sẻ

cho đến khi xe của bạn bất ngờ
"dở chứng" và dừng lại

ngay giữa đường quốc lộ.

Và bạn không có sự lựa chọn nào khác
ngoài việc bỏ chiếc xe ở lại

trên đường quốc lộ.

Có lẽ bạn may mắn

có thể chuyển được chiếc xe vào lề

để tránh đường cho các xe khác.

Một vài giờ trước,

chiếc xe là một bộ máy hữu ích
mà bạn phải sử dụng hàng ngày.

Giờ đây, nó chỉ là một đống sắt vụn

chiếm lĩnh không gian
của mạng lưới giao thông

Và tưởng tượng các con đường quốc tế
đều bị quá tải bởi các phương tiện hư hỏng

đang chắn đường của các phương tiện khác.

và tưởng tượng các mảnh vỡ
đang vung vãi khắp nơi

Nếu một vụ va chạm xảy ra,

thì hàng ngàn mảnh vụn nhỏ hơn

sẽ trở thành trở ngại mới.

Đây là ví dụ điển hình
của ngành công nghiệp vũ trụ.

Những vệ tinh không còn hoạt động

thường bị di rời khỏi quỹ đạo
trong nhiều năm,

hoặc chỉ được di dời đi
như là một giải pháp tạm thời.

Và không hề có bất kì
luật quốc tế nào về vũ trụ

để buộc chúng ta phải dọn dẹp

Nên vệ tinh đầu tiên, Sputnik I,

được phóng vào năm 1957

và trong năm đó, chỉ có
tổng cộng ba vụ phóng

các thập kỉ sau, hàng chục nước
ở trên thế giới

đã phóng hơn hàng ngàn
vệ tinh vào quỹ đạo

và xu hướng này
sẽ ngày càng gia tăng trong tương lai

đặc biệt nếu bạn nghĩ đến
hậu quả của

việc phóng hơn 900 chòm sao vệ tinh

Ta gửi các vệ tinh
vào quỹ đạo khác nhau

tùy vào mục đích của chúng

Nơi phổ biến nhất của vệ tinh

là quỹ đạo tầm thấp,

có thể chụp ảnh bề mặt trái đất

từ độ cao tới 2000km.

Các vệ tinh này ảnh hưởng
bởi bầu khí quyển trái đất,

nên quỹ đạo của chúng dĩ nhiên bị hư hại

và cuối cùng là cháy rụi,

có lẽ trong vòng vài thập kỉ.

Một vị trí phổ biến khác của các vệ tinh

là quỹ đạo địa tĩnh

với độ cao khoảng 35.000 km

Các vệ tinh ở cùng vị trí cao hơn
trái đất khi trái đất xoay,

để phục vụ các mục đích như giao tiếp hay
phát sóng TV.

Các vệ tinh ở quỹ đạo cao như thế này
có thể tồn tại hàng thế kỉ.

Và rồi có một quỹ đạo
được gọi là "bãi tha ma"

với những vỡ vụn và các vệ tinh bị vứt bỏ

nơi các vệ tinh
được chủ ý đưa tới

vào cuối đời của chúng

để chúng tránh khỏi con đường
của các quỹ đạo khác

Trong số gần 7000 vệ tinh
được phóng kể từ những năm 1950

chỉ có 1 phần 7
hiện đang hoạt động,

và bên cạnh những vệ tinh
không còn hoạt động,

là hàng trăm ngàn
mảnh vụn kích cỡ viên đá

và hàng triệu mảnh vụn li ti

cũng đang xoay quanh trái đất

Các mảnh vụn là mối nguy lớn
đến các chuyến bay không gian,

cũng như đối với các vệ tinh
mà chúng ta sử dụng hàng ngày.

Hiện nay, do các mảnh vụn và rác này
đang ngày càng nguy hiểm,

nên các quốc gia và cộng đồng quốc tế
đã và đang nỗ lực

đề ra các tiêu chuẩn kỹ thuật

giúp chúng ta hạn chế việc
gia tăng thêm các mảnh vụn.

Vì vậy cũng đã có những đề xuất

đối với các vệ tinh bay ở quỹ đạo tầm thấp

sẽ bị bắn ra khỏi quỹ đạo
trong vòng 25 năm,

nhưng thời gian như vậy vẫn là quá lâu,

đặc biệt đối với một vệ tinh
đã không hoạt động trong nhiều năm.

Và cũng có cả quy định
dành cho những vệ tinh chết ở địa tĩnh

phải được chuyển ra bãi tha ma.

Nhưng những luật này
không được ban hành theo luật quốc tế,

và hiển nhiên là sẽ được thực hiện theo
cơ chế quốc gia.

Những quy định này cũng không dài hạn,

không chủ động,

cũng như không giải quyết
các mảnh vụn đã tồn tại ở đó.

Nó chỉ giúp hạn chế
sự tạo ra các mảnh vụn trong tương lai

Rác thải vũ trụ không phải là vấn đề
cá nhân.

Và đỉnh Everest thực sự là ví dụ
so sánh thú vị

hướng tiếp cận mới cách
chúng ta tương tác với môi trường,

vì nó được trao danh hiệu

là bãi rác cao nhất thế giới.

Hàng thập kỷ sau các cuộc chinh phục
nóc nhà của thế giới,

việc hàng tấn rác bị
những nhà leo núi bỏ lại

đã dấy lên quan ngại,

và có thể bạn cũng đã nghe tin
có khả năng

Nepal sẽ hạn chế số người leo núi

bằng việc tăng cường các
hình phạt và quy định nghiêm ngặt hơn.

Dĩ nhiên, mục tiêu
là để khiến các nhà leo núi

phải dọn dẹp sạch sẽ khi ra đi,

Có thể các tổ chức PLN bản địa sẽ trả tiền
cho những nhà leo núi làm giảm lượng rác.

hoặc các đoàn thám hiểm nên tổ chức
các chuyến đi dọn rác tình nguyện.

Nhưng vẫn có nhiều người leo núi cám thấy

các nhóm độc lập
nên có ý thức tự quản.

Không hề có câu trả lời đơn giản

và thậm chí các nỗ lực thiện chí
trong việc bảo tồn môi trường

thường giải quyết được các vấn đề.

Nhưng điều đó không có nghĩa
chúng ta không nên cố gắng hết mình

để bảo vệ môi trường
mà chúng ta phụ thuộc vào

và giống như Everest, một nơi xa xôi
và thiếu thốn cơ sở hạ tầng

môi trường không gian

khiến việc xử lý rác trở thành một thách thức.

Nhưng cơ bản là ta không thể
đạt được những độ cao mới

và tạo ra bãi rác thậm chí lớn hơn,

thứ mà không thuộc về thế giới này.

Thực tế của không gian

là nếu một bộ phận
của vệ tinh bị hư hại,

thì cơ hội sửa chữa được
là rất thấp,

và tất nhiên giá thành là rất cao.

Nhưng chuyện gì xảy ra nếu chúng ta
thiết kế vệ tinh thông minh hơn

Giá như như tất cả vệ tinh,

không phân biệt quốc gia
mà nó được tạo ra

đều tuân theo tiêu chuẩn

về tái chế, phục vụ

hay việc bắn ra khỏi quỹ đạo?

Giá như thật sự có những
luật lệ quốc tế đủ mạnh

để bắt buộc tống khứ
những vệ tinh hết sử dụng

thay vì di chuyển nó sang quỹ đạo khác

như là một giải pháp tạm thời?

Hay có thể các nhà sản xuất vệ tinh
sẽ bị tính một khoản phí

thậm chí trước khi phóng vệ tinh

và khoản tiền đó sẽ chỉ được trả lại

nếu vệ tinh được tiêu hủy đúng cách

hoặc nếu họ dọn dẹp
một phần các mảnh vụn

Hoặc là vệ tinh
cần có công nghệ trên khoang

để đẩy nhanh quá trình tiêu hủy.

Có một vài động thái đáng khen ngợi

Ví dụ như vệ tinh của Anh, Techdemosat -1,
phóng vào năm 2014,

được thiết kế tiêu hủy vào cuối vòng đời

thông qua một cái buồm kéo nhỏ.

Nó có thể được sử dụng với
những vệ tinh nhỏ

nhưng đối với những vệ tinh ở trên các
quỹ đạo cao hơn nữa

hay với kích cỡ lớn như
những chiếc xe buýt,

phải cần có một phương pháp khác.

Do đó, chúng ta có thể sử dụng những thứ
như laser cường độ cao

hoặc sử dụng lưới và dây cước để kéo,

nghe có vẻ điên rồ trong ngắn hạn.

Và sau đó nhiều khả năng là

sẽ có ý tưởng về xe cứu hộ quỹ đạo
hay kĩ sư vũ trụ.

Hãy tưởng tượng
nếu cánh tay robot

trên một chiếc xe cứu hộ không gian

có thể sữa các thành phần bị hư
trên vệ tinh,

khiến chúng có thể được tái sử dụng.

Hoặc giả sử có cánh tay robot

có thể tiếp nhiên liệu cho động cơ đẩy
trên tàu

hoạt động theo nguyên lý đẩy hóa học

giống như bạn và tôi đổ xăng
cho chiếc xe của mình?

Sử dụng robot sữa chữa và bảo trì

có thể kéo dài tuổi thọ của hàng trăm
vệ tinh xoay quanh trái đất.

Bất cứ lựa chọn dọn dẹp hoặc xử lí thải
mà chúng ta tìm ra,

đó không chỉ là vấn đề về kĩ thuật.

Mà còn cả luật lệ và chính trị vũ trụ
mà chúng ta cần phải giải quyết.

Đơn giản như, chúng ta vẫn chưa có cách
khai thác không gian bền vững.

Khám phá, đổi mới
để thay đổi cách chúng ta sống và làm việc

là thứ mà con người phải làm

và trong việc khám phá vũ trụ

chúng ta đang thật sự vượt
qua ranh giới của trái đất.

Nhưng khi chúng ta tiến xa hơn
trong việc nghiên cứu và cải tiến,

chúng ta phải nhớ rằng không bao giờ
được chối bỏ trách nhiệm với môi trường

Quỹ đạo thấp và đĩa tĩnh
sẽ chắc chắn bị quá tải,

và chúng ta không thể
phóng các vệ tinh mới

để thay thế những cái cũ đã hư hại

mà không giải quyết nó trước.

giống như việc chúng ta không thể
bỏ chiếc xe hỏng

giữa đường cao tốc.

Lần sau khi bạn dùng điện thoại,

để kiểm tra thời tiết hoặc sử dụng GPS,

hãy nghĩ về công nghệ vệ tinh
khiến cho chúng hoạt động.

Nhưng cũng hãy nghĩ về ảnh hưởng

của vệ tinh lên môi trường
xung quanh trái đất,

và hãy giúp tuyên truyền thông điệp này
để chúng ta có thể chung tay giảm hậu quả.

Quỹ đạo trái đất cực kì xinh đẹp

và là cánh cổng để chúng ta khám phá.

Điều đó phụ thuộc vào ta
nếu ta muốn nó như vậy.

Cảm ơn.

(Vỗ tay)