Introduction to lab values and normal ranges | Health & Medicine | Khan Academy

Spójrzmy na tę kartkę z wynikami badań laboratoryjnych.

Umieściłem tu kilka wartości, załóżmy, że są to moje wyniki.

Obok wartości znajdują się zakres oraz jednostki.

Więc przeanalizujmy je kawałek po kawałku, w między czasie

pokażę niektóre techniki skrótowego zapisu, które
pozwolą Wam w przyszłości zrozumieć jak go odczytać.

Część skrótów wymyślonych przez pewne osoby, niekoniecznie muszą się pokrywać z moimi.

Nauczyłem się ich od moich poprzedników, ale są używane nie tylko w USA, lecz prawie na całym świecie.

Skróty te są dość jednolite.

Patrząc na te wyniki widzimy, że są dosyć
łatwe do przepisania. Wyobraźcie sobie, że

musicie szybko przenieść je na kartkę i
przejść dalej. Możecie to zrobić to w ten sposób:

Rysujemy taki diagram i po lewej stronie piszemy "5".

To odnosi się do pierwszego rzędu –
wbc (białe krwinki). Mamy tu wartość 5000, którą

przedstawia cyfra 5. Jest jasne,
że jest to liczba wyrażona w tys/ml.

Tak więc, gdy widzimy 5, wiemy,
że chodzi o tysiące komórek w mililitrze.

Kolejne pytanie: na jaki rodzaj komórek
właściwie patrzymy? Wiemy, że chodzi o

białe komórki krwi, ale informację,
o których dokładnie mowa, znajdziemy w 6. rzędzie.

A więc te 6 rzędów pokazuje nam zestawienie tych liczb.

To dlatego są one wyrażone procentowo.
A więc te 5000 komórek dzieli się na:

neutrofile z jądrem segmentowanym (zapiszę je jako S61),

neutrofile z jądrem pałeczkowatym stanowiące 3%,

limfocyty stanowią 29%,
monocyty 4%, bazofile 1% i eozynofile 2%.

Są to wartości procentowe różnych rodzajów
białych krwinek, które łącznie dadzą 100. Zgadza się?

Sprawdźmy. Mamy 7 i 29, czyli 36,
dodajmy 3, to 39. Tak, 100%.

W ten sposób widzimy szybko różne rodzaje
białych krwinek krążących w naszym organizmie.

To właśnie przedstawiają te liczby.

Kolejne dwie liczby dotyczące hemoglobiny i hematokrytu zapisujemy na górze i na dole diagramu.

Ponownie, gdy spojrzymy na liczby w ten sposób, od razu wiemy, że dotyczą zawartości czerwonych krwinwek.

Obie te wartości odzwierciedlają
zawartość czerwonych krwinek w krwi.

Wreszcie, ostatni rodzaj komórek,
po tej stronie, przedstawia płytki krwi.

Zapisujemy 227 w znaczeniu 227 tys. komórek na mikrolitr. Wcześniej mówiliśmy o mililitrach (dla białych krwinek),

ale teraz, dla płytek krwi używamy mikrolitrów. Rzeczywiście, zapiszę „komórki” w cudzysłowiu, gdyż wiemy, że

tak naprawdę, to nie są komórki,
lecz ich małe fragmenty, zwane płytkami.

Tak więc te 227 tys informuje ile płytek
krwi znajduje się w 1mikrolitrze krwi.

To pierwsza część danych. Wszystkie
te informacje zostały podsumowane

bardzo szybko w postaci diagramu.

Teraz przejdźmy do badań biochemicznych.

Jeśli zamawia się biochemię 7, chodzi o pierwsze 7 tych wartości. Jeśli zaś – biochemię 10,

wtedy chodzi o wszystkie 10 wartości.

Tak narysujemy to na diagramie . Mniej więcej w ten sposób.

Zaś biochemię 10, ostatnie trzy wartości zaznaczmy tutaj.

A więc sód będzie na górze po lewej stronie,
poniżej zaś, 4.3 dla potasu.

I w ten sposób przepisujemy resztę wartości.
Chlor: 103, na prawo poniżej - dwuwęglany: 22,

kreatyninę zaznaczamy tu: 0,8,
i azot mocznika: 15, nazywany BUN,

od pierwszych liter angielskiej nazwy.
Potem stężenie glukozy na czczo: 92.

Wapń zaznaczamy na górze tych
małych widełek diagramu, czyli dokładnie tu.

Magnez zapisujemy po tej stronie,
fosforany zaś po tej. Tak więc biochemia 7 jest na górze,

a biochemia 10 byłaby takim
zestawieniem dla wszystkich wartości.

Kolejne wyniki dotyczą enzymów
wątrobowych, również dla nich narysujemy diagram.

Ma on kształ litery X. Na górze X są dwie liczby,
zazwyczaj zapisujemy stężenie bilirubiny całkowitej, o tak,

1,1, potem stawiamy ukośnik i kolejną liczbę oznaczającą stężenie bilirubiny bezpośredniej: 0,1.

Po lewej stronie stawiamy ASPAT
a po prawej ALAT, zaś na dole

zaznaczamy fosfatazę alkaliczną:76.
W ten sposób dane liczby są zestawione,
więc jeśli kiedyś zobaczycie któryś z tych diagramów

i będziecie się zastanawiać do czego się odnoszą,
teraz po złamaniu kodu, wiecie jak je odczytać.

Jeśli zobaczycie, np. tę liczbe, 22,
od razu będziecie wiedzieć, że chodzi o ALAT.

W ten sposób szybko przepisuje się dane. Ale wiadomo,
że kiedy patrzymy na wyniki badań, pierwsza rzecz,

o którą się pytamy, to czy są dobre czy złe?
Chcemy ,patrząc na te wartości, porównać je do przedziałów.

Pytamy się – czy mieszczą się one w prawidłowym zakresie?

Porozmawiajmy o tym co dokładnie
znaczy „prawidłowy”, bo wiem, że to jest pierwsza rzecz,

na którą patrzy większość ludzi.
A więc narysuję zwykłą krzywą. Gdybyście wzięli

wszystkich ludzi, powiedzmy 10tys –
to nie wszyscy, ale bardzo dużo ludzi – i poprosili ich

o podanie ich liczby białych krwinek,
oczywiście podadzą wam wiele różnych liczb.

Prawdopodobnie, będą zastanawiać się po co wam
ta informacja. Ale załóżmy, że odpowiedzą na pytanie.

Wtedy umieśćcie dane na krzywej i narysujcie
mały diagram. Będzie to wyglądało w ten sposób.

Liczbę białych komórek krwi zaznaczamy
tutaj, jest ona oczywiście wyrażona w tysiącach.

Tysiące komórek w mililitrze. Tu zaznaczamy częstotliwość,
a tu liczbę osób. Literką "f" oznaczę częstotliwość.

Stwierdzicie, że bardzo dużo osób mieści się
w tym przedziale, i rzeczywiście, będzie to aż 95% ludzi.

Do tego obszaru, między
wartościami 4,5 a 10, należy większość ludzi.

Właśnie w ten sposób ustala się
większość przedziałów dla prawidłowych wartości
- czyli takich, jakie obserwujemy u większości ludzi.

A więc zazwyczaj to te właśnie wartości tworzą przedział,
gdy się nad tym zastanowimy, oznacza to również, że

zdarzą się osoby poniżej lub powyżej
tego przedziału. Wynika to z definicji.

Poza tą normą znajduje się 5% ludzi. Tak więc,
gdy widzimy takie przedziały, pamiętajmy, że istnieje również

prawidłowe odchylenie od tej normy,
czyli wyższe lub niższe od niej wartości. Jednak
prawidłowy zakres zazwyczaj dotyczy większości z nas.

A więc myśląc o tym, co dokładnie
znaczy prawidłowy przedział, rozważmy

to, co sprawia, że norma jest
inna. Weźmy na przykład hematokryt.

Patrzę na wyniki i chcę ustalić czy są one
prawidłowe, czy nie. Gdybym analizował hematokryt
u noworodka, choć teraz patrzę na wyniki dorosłego,

to wartość hematokrytu u takiego
noworodka, byłaby niezwykle wysoka.

Tak więc powinienem porównywać
ją z wynikami innych noworodków.

Bardzo ważne jest wzięcie pod uwagę wieku - musimy upewnić się, że analizujemy odpowiednią grupę wiekową.

Ponadto, należy wziąć pod uwagę płeć.
Na przykład prawidłowa wartość hematokrytu dla mężczyzn

jest nieco wyższa od prawidłowej wartości dla kobiet.
Tak więc zakres normy ustalany jest dla wieku oraz płci.

Ponadto, różne badania laboratoryjne będą
dawały różne wyniki. Jest to dość interesujące,
możesz również sprawdzić w sieci prawidłowe zakresy

dla innych podanych tutaj wartości. Zauważysz,
że będą się one różniły od tych, które pokazuję tutaj.

Wyniki będą się różniły również w zależności od laboratoriów i od stosowanych w nich technik, a nawet technik w obrębie

tego samego laboratorium. Jest to szczególnie ważne

w czytaniu wyników badań. Tak więc piszę tu IU,
co jest skrótem z angielskiego Jednostka Międzynarodowa.

Jest ona charakterystyczna dla danej analizy
laboratoryjnej, będzie ona zależała od dokładnie tej analizy

a zakres jej wartości będzie zmienny. Tak więc
należy wziąć pod uwagę również zastosowaną technikę.

Wreszcie, trzeba rozważyć
daną sytuację. Na przykład pacjent,

któremu należy zmierzyć stężenie glukozy na czczo, jest zazwyczaj informowany, o tym, że ma nic nie jeść na noc,

ani rano na śniadanie przed
pobraniem krwi. To dość powszechne.

Wtedy prawidłowe stężenie glukozy na czczo
powinno wynosić poniżej 100. Ale załóżmy, że przypadkowo,

zdecydujesz się na małą przekąskę rano,
ponieważ tak robisz zazwyczaj, i zjadasz grzankę.

Następstwem tego będzie
podwyższone stężenie glukozy we krwi. Będzie ono
prawidłowe, jeśli poinformujemy, że nie byliśmy na czczo

i skusiliśmy się wcześniej na przekąskę. Sytuacja zmieniła się, a twój metabolizm sprawił, że stężenie glukozy wzrosło.

A więc jedynie dla stężenia glukozy
na czczo normą jest wartość poniżej 100.
W przeciwnym wypadku może być wyższa.

Teraz rozważmy sytuację, gdy ktoś
zażywa lekarstwa, np zmniejszające stężenie potasu.

Leki te powodują wydalanie potasu
z moczem. W tym wypadku wartość stężenia potasu

maleje. Spodziewamy się, że będzie ona niższa z powodu zażywania takich leków. Tak więc,niektóre z tych przedziałów

będą się zmieniać w zależności
od zażywanych leków, zjedzonego lub nie śniadania

oraz twojego stanu zdrowia.
Dana sytuacja zdecydowanie wpłynie na wyniki badań.

A więc gdy tylko patrzysz na zakres i wartości, i chcesz wiedzieć czy mieścisz się w normie, weź pod uwagę wszystkie

te rzeczy, które mogłyby zaważyć na tym,
czemu wyniki zawierają się lub nie w tej normie.