Inwencja i elegancja starożytnych alfabetów afrykańskich

Od prostego alfabetu do tajnego języka symboli, grafik komputerowy Saki Mafundikwa celebruje wiele form komunikacji pisemnej na kontynencie afrykańskim.
Podkreśla historię i dziedzictwo ucieleśnione w słowie pisanym i symbolach oraz nakłania afrykańskich projektantów do czerpania świeżych inspiracji z tych form graficznych.
Najlepiej oddaje to jego ulubiony ghański hieroglif Sankofa, który znaczy „wróć i odzyskaj” albo „ucz się z przeszłości”.

15 lat temu wróciłem do domu

po 20-letnim pobycie w USA.

Afryka przywołała mnie z powrotem.

Założyłem pierwszy w kraju

college grafiki komputerowej
i nowych mediów,

Zimbabwe Institute of Vigital Arts.

Chodziło mi o coś w rodzaju Bauhausu,

szkoły, gdzie kwestionuje się
i bada nowe idee,

szkoły, gdzie kwestionuje się
i bada nowe idee,

tworzy nowy język wizualny

oparty na kreatywnym dziedzictwie afrykańskim.

Oferujemy dwuletnie studia
zdolnym uczniom,

którzy pomyślnie ukończyli edukację

na poziomie szkoły średniej.

Ważną częścią programu jest typografia.

Zachęcamy studentów
do szukania inspiracji wewnętrznej.

Oto plakat projektu jednego ze studentów

na temat "Edukacja jest prawem".

Kilka logo projektu moich studentów.

Afryka ma długą tradycję pisma,

ale nie jest to fakt powszechnie znany

i dlatego napisałem "Alfabety afrykańskie".

Spośród różnych typów pisma w Afryce

pierwsze było proto-pismo,

co ilustruje Nsibidi,

system pisma tajnego stowarzyszenia

ludu Ejagham w południowej Nigerii,

czyli specjalny system pisma.

Lud Akan z Ghany
i Wybrzeża Kości Słoniowej

400 lat temu rozwinął symbole Adinkra.

Tu przysłowia, powiedzenia historyczne,

przedmioty, zwierzęta i rośliny.

Mój ulubiony symbol Adinkra

jest pierwszy u góry po lewej.

Nazywa się Sankofa.

To znaczy: "Wracaj i odzyskuj".
Ucz się z przeszłości.

Ten piktogram autorstwa
plemienia Jokwe z Angoli

opowiada historię stworzenia świata.

Na górze Bóg, na dole człowiek, ludzkość,

po lewej słońce, po prawej księżyc.

Wszystkie ścieżki prowadzą do i od Boga.

Tajne stowarzyszenia religijne
Yoruba, Kongo i Palo,

Tajne stowarzyszenia religijne
Yoruba, Kongo i Palo,

w Nigerii, Kongo i Angoli,

rozwinęły złożony system pisma,

który nadal funkcjonuje w Nowym Świecie

na Kubie, w Brazylii, Trynidadzie i Haiti.

W lasach deszczowych
Demokratycznej Republiki Kongo,

w społeczności Ituri

mężczyźni uzyskują tkaninę
ze specjalnego drzewa,

a kobiety, które zajmują się też
śpiewaniem hymnów,

malują splatające się wzory

o strukturze polifonicznej,

jaką wykorzystują w śpiewaniu,

coś na kształt partytury.

W RPA kobiety Ndebele

wykorzystują takie symbole
i wzory geometryczne

do malowania domów na żywy kolor,

a kobiety Zulu układają takie symbole

z koralików wyplatanych
w bransolety i naszyjniki.

z koralików wyplatanych
w bransolety i naszyjniki.

Najdłuższą tradycję piśmienną ma Etiopia.

Pismo etiopskie z IV wieku p.n.e.

Pismo etiopskie z IV wieku p.n.e.

wykorzystuje język amharski,

którym mówi ponad 24 miliony ludzi.

Król Ibrahim Njoya
z królestwa Bamum w Kamerunie

mając 25 lat stworzył Shü-mom.

Shü-mom to system pisma.

Jest to pismo sylabiczne,
a więc niezupełnie alfabet.

Tu widać trzy etapy rozwoju,

przez które przeszło w ciągu 30 lat.

Lud Vai z Liberii
miał długą tradycję piśmiennictwa

przed pierwszym kontaktem
z Europejczykami w XIX w.

To jest pismo sylabiczne
czytane od lewej do prawej.

Po sąsiedzku, w Sierra Leone,

lud Mende także rozwinął pimo sylabiczne,

ale czytane od prawej do lewej.

Afryka ma długą tradycję projektowania,

wyraźny zmysł estetyczny,

ale projektanci w Afryce mają problem.

Zwłaszcza obecnie

męczą się z każdą formą designu,

bo wpływów i inspiracji
chętniej szukają na zewnątrz.

bo wpływów i inspiracji
chętniej szukają na zewnątrz.

Duch twórczy w Afryce, tradycja tworzenia,

jest równie potężny jak kiedyś,

gdyby tylko projektanci zajrzeli w głąb siebie.

Krzyż etiopski ilustruje to,

co ustalił Dr Ron Eglash:

Afryka może dużo zaoferować w informatyce

i matematyce
dzięki intuicyjnemu pojmowaniu fraktali.

Afrykanie w starożytności stworzyli cywilizację,

a nadal stojące pomniki

są prawdziwym świadectwem ich wielkości.

Chyba jednym z największych
osiągnięć ludzkości

jest wynalazek alfabetu,

co przypisywano Mezopotamii

i wynalazkowi pisma klinowego
w 1600 p.n.e.,

a potem egipskim hieroglifom,

i ta wersja uchodziła za niezbity fakt historyczny.

Tak było do roku 1998,

kiedy profesor z Yale,
John Coleman Darnell

odkrył na pustyni tebaidzkiej
w zachodnim Egipcie

napisy na wapiennych klifach,

datowane między 1800 a 1900 p.n.e.,

całe stulecia przed Mezopotamią.

Napisy nazwano Wadi el-Hol

z powodu miejsca, gdzie je odkryto.

Badania nadal trwają,

kilka napisów odcyfrowano,

ale wśród badaczy
panuje zgodne przekonanie,

że to pierwszy alfabet ludzkości.

Tutaj widać opis paleograficzny tego,

co odcyfrowano do tej pory,

poczynając od litery A, "ālep", na górze,

i "bêt", pośrodku, i tak dalej.

Czas, by studenci designu w Afryce

przeczytali dzieła takich tytanów
jak Cheikh Anta Diop,

Cheikh Anta Diop z Senegalu,

którego nowatorską pracę na temat Egiptu

to odkrycie jeszcze umacnia.

Ostatnie słowo należy
do wielkiego przywódcy jamajskiego,

Marcusa Mosiah Garveya

i ludu Akan z Ghany

oraz ich symbolu Adinkra Sankofa,

który zachęca do wędrówki w przeszłość,

żeby zaznajomić się z teraźniejszością

i budować przyszłość dla nas i naszych dzieci.

Czas również, żeby projektanci w Afryce

przestali szukać na zewnątrz.

Od dawna wypatrują na zewnątrz,

a przecież to, czego szukają

jest dokładnie tutaj,
w ich zasięgu, w nich samych.

Dziękuję bardzo.

(Brawa)