< Return to Video

Vindingrijkheid en elegantie in oude Afrikaanse alfabetten.

  • 0:00 - 0:04
    15 jaar geleden keerde ik naar huis terug,
  • 0:04 - 0:07
    na een verblijf van 20 jaar in de
    verenigde Staten.
  • 0:07 - 0:09
    Afrika riep me terug
  • 0:09 - 0:13
    en ik stichtte in mijn vaderland de eerste
  • 0:13 - 0:15
    opleiding voor grafisch design en nieuwe media,
  • 0:15 - 0:20
    het Zimbabwaans instituut voor
    visueel-digitale kunsten.
  • 0:20 - 0:24
    Ik droomde van een soort Bauhausschool,
  • 0:24 - 0:29
    waar nieuwe ideeën werden beproefd
  • 0:29 - 0:32
    en onderzocht.
  • 0:32 - 0:35
    Het scheppen van een nieuwe visuele taal,
  • 0:35 - 0:40
    gebaseerd op het Afrikaanse creatieve erfgoed.
  • 0:40 - 0:43
    We bieden een 2-jarige opleiding
  • 0:43 - 0:47
    aan getalenteerde studenten, die het
    voortgezet onderwijs
  • 0:47 - 0:49
    succesvol hebben afgerond.
  • 0:49 - 0:52
    Typografie is een belangrijk onderdeel
    van de cursus
  • 0:52 - 0:57
    en we stimuleren de studenten om hun inspiratie
    van binnenuit halen.
  • 0:57 - 0:59
    Dit is een poster die een van de studenten ontwierp
  • 0:59 - 1:04
    op het thema 'Onderwijs is een recht'.
  • 1:04 - 1:08
    Een paar logo's, ontworpen door mijn studenten.
  • 1:08 - 1:12
    Afrika heeft een lange schrijftraditie,
  • 1:12 - 1:14
    maar dat feit is niet zo bekend.
  • 1:14 - 1:18
    Daarom schreef ik het boek 'Afrikan Alphabets'.
  • 1:18 - 1:22
    Van de verschillende Afrikaanse schriften
  • 1:22 - 1:24
    was dit het eerste, het pré-historisch schrift,
  • 1:24 - 1:26
    zoals geïllustreerd door Nsibidi.
  • 1:26 - 1:29
    Het is het schrift van een geheime samenleving
  • 1:29 - 1:33
    van de Ejagham-stam in het zuiden van Nigeria.
  • 1:33 - 1:37
    Het is dus een bijzonder interessant schrift.
  • 1:37 - 1:40
    De Akan-stam uit Ghana en de Ivoorkust
  • 1:40 - 1:44
    ontwikkelden ongeveer 400 jaar geleden
    Adinkrasymbolen.
  • 1:44 - 1:48
    Dit zijn spreekwoorden, historische gezegdes,
  • 1:48 - 1:51
    voorwerpen, dieren en planten.
  • 1:51 - 1:53
    Mijn favoriete Adinkrasymbool
  • 1:53 - 1:55
    is het eerste links bovenaan.
  • 1:55 - 1:56
    Het heet Sankofa.
  • 1:56 - 2:02
    Het betekent; "ga terug en begrijp het",
    leer van het verleden.
  • 2:02 - 2:05
    Dit pictogram van de Jokwe-stam uit Angola
  • 2:05 - 2:09
    vertelt hoe de wereld werd geschapen.
  • 2:09 - 2:14
    Bovenaan is God, onderaan de mensheid.
  • 2:14 - 2:19
    Links is de zon, rechts de maan.
  • 2:19 - 2:23
    Alle wegen leiden naar en van God.
  • 2:23 - 2:28
    De geheime samenlevingen van de
    Yoruba-stam in Congo
  • 2:28 - 2:30
    en Palo-religies
  • 2:30 - 2:34
    in Nigeria, Congo en Angola,
  • 2:34 - 2:37
    ontwikkelden dit ingewikkelde schrift
  • 2:37 - 2:41
    dat nog steeds in gebruik is in de Nieuwe Wereld.
  • 2:41 - 2:47
    In Cuba, Brazilië, Trinidad en Haïti.
  • 2:47 - 2:51
    In de regenwouden van de Democratische
    Republiek Congo
  • 2:51 - 2:54
    en in de Iturigemeenschap
  • 2:54 - 2:57
    bewerken de mannen een speciale houtsoort
    tot een doek
  • 2:57 - 3:00
    waarop de vrouwen, die ook ritueel zingen,
  • 3:00 - 3:03
    in-elkaar-grijpende patronen schilderen.
  • 3:03 - 3:06
    Daarin zit dezelfde structuur
  • 3:06 - 3:11
    als in hun polyphone gezangen.
  • 3:11 - 3:15
    Een soort notenschrift zou je kunnen zeggen.
  • 3:15 - 3:17
    In Zuid-Afrika gebruiken de Ndbelevrouwen
  • 3:17 - 3:21
    deze symbolen en andere geometrische patronen
  • 3:21 - 3:24
    bij het schilderen van hun huizen in heldere kleuren.
  • 3:24 - 3:27
    De Zoeloevrouwen gebruiken de symbolen
  • 3:27 - 3:29
    in hun geweven kralenarmbanden en -kettingen.
  • 3:29 - 3:32
    in hun geweven kralenarmbanden en -kettingen.
  • 3:32 - 3:36
    Ethiopië heeft de langste schrijftraditie
  • 3:36 - 3:38
    met het Ethiopische schrift, dat werd ontwikkeld
  • 3:38 - 3:40
    in de vierde eeuw voor Christus.
  • 3:40 - 3:43
    Er wordt Amharisch mee geschreven,
  • 3:43 - 3:46
    dat gesproken wordt door meer dan
    24 miljoen mensen.
  • 3:46 - 3:51
    Koning Ibrahim Njoya van het koninkrijk der
    Bamums in Kameroen
  • 3:51 - 3:54
    ontwikkelde het Shü-mom toen hij 25 was.
  • 3:54 - 3:56
    Shü-mom is een schrijfsysteem.
  • 3:56 - 3:59
    Het is eigenlijk een lettergrepenreeks, geen alfabet.
  • 3:59 - 4:03
    Hier zien we 3 ontwikkelingsstadia
  • 4:03 - 4:07
    die het in 30 jaar tijd doorliep.
  • 4:07 - 4:13
    De Vai-stam uit Liberia hadden al een lange traditie
    van geletterdheid,
  • 4:13 - 4:17
    voordat ze in de 19de eeuw in contact kwamen
    met de Europeanen.
  • 4:17 - 4:21
    Het is een lettergrepenreeks en je leest het
    van links naar rechts.
  • 4:21 - 4:25
    De naburige stam in Sierra Leone, de Mende,
  • 4:25 - 4:27
    ontwikkelde ook een lettergrepenreeks,
  • 4:27 - 4:31
    maar die lees je van rechts naar links.
  • 4:31 - 4:34
    Afrika heeft een lange designtraditie,
  • 4:34 - 4:38
    een welomschreven gevoel voor design.
  • 4:38 - 4:40
    Het probleem is echter,
  • 4:40 - 4:43
    dat vooral de huidige Afrikaanse designers
  • 4:43 - 4:45
    worstelen met allerlei soorten design.
  • 4:45 - 4:50
    Ze zijn namelijk geneigd om invloeden en inspiratie
  • 4:50 - 4:52
    buiten de deur te zoeken.
  • 4:52 - 4:56
    De spirituele, creatieve Afrikaanse traditie
  • 4:56 - 4:59
    is krachtig als altijd,
  • 4:59 - 5:03
    als designers zich er maar in zouden verdiepen.
  • 5:03 - 5:06
    Dit Ethiopische kruis illustreert
  • 5:06 - 5:09
    wat dr. Ron Eglash heeft vastgesteld:
  • 5:09 - 5:13
    dat Afrika veel kan bijdragen aan computergebruik
  • 5:13 - 5:18
    en wiskunde, doordat er een intuïtief begrip
    van fractalen is.
  • 5:18 - 5:22
    De Afrikanen uit de oudheid creëerden
    de beschaving.
  • 5:22 - 5:26
    Hun monumenten, die nog steeds overeind staan,
  • 5:26 - 5:29
    zijn een ware getuigenis van hun grootheid.
  • 5:29 - 5:33
    Hoogstwaarschijnlijk is een van de grootste
    prestaties van de mensheid
  • 5:33 - 5:36
    de uitvinding van het alfabet.
  • 5:36 - 5:39
    Dit wordt toegeschreven aan de Mesopotamiërs
  • 5:39 - 5:45
    met hun uitvinding van het spijkerschrift
    in 1600 voor Christus,
  • 5:45 - 5:49
    gevolgd door de hiëroglyfen in Egypte.
  • 5:49 - 5:54
    Die geschiedenis is als historisch feit
    in steen vastgelegd.
  • 5:54 - 5:57
    Dat is te zeggen, tot 1998,
  • 5:57 - 6:02
    toen ene professor John Coleman Darnell van Yale
  • 6:02 - 6:05
    in de Thebewoestijn inscripties ontdekte
  • 6:05 - 6:09
    op de kalksteenkliffen in westelijk Egypte.
  • 6:09 - 6:15
    De datering daarvan ligt tussen 1800
    en 1900 voor Christus,
  • 6:15 - 6:18
    eeuwen voor Mesopotamië.
  • 6:18 - 6:21
    Wadi el-Hol werd het genoemd,
  • 6:21 - 6:24
    naar de plek waar de inscripties ontdekt waren.
  • 6:24 - 6:27
    Er wordt nog steeds onderzoek gedaan.
  • 6:27 - 6:30
    Enkele zijn ontcijferd,
  • 6:30 - 6:33
    maar de wetenschappers zijn het erover eens
  • 6:33 - 6:38
    dat dit eigenlijk het eerste alfabet ter wereld is.
  • 6:38 - 6:41
    Dit is een paleografische kaart
  • 6:41 - 6:44
    waarop je kunt zien wat er tot nu toe ontcijferd is.
  • 6:44 - 6:47
    Het begint bovenaan met de letter A, 'ãlep',
  • 6:47 - 6:51
    'bêt' in het midden, enzovoort.
  • 6:51 - 6:55
    Het wordt tijd dat Afrikaanse designstudenten
  • 6:55 - 6:59
    de werken van titanen als Sjeik Anta Diop gaan lezen.
  • 6:59 - 7:01
    Sjeik Anta Diop uit Senegal,
  • 7:01 - 7:04
    wiens baanbrekende werk over Egypte
  • 7:04 - 7:07
    wordt bevestigd door deze ontdekking.
  • 7:07 - 7:10
    Tot slot is het woord aan de grote Jamaicaanse leider
  • 7:10 - 7:12
    Marcus Mosiah Garvey
  • 7:12 - 7:16
    en de Akan-stam uit Ghana,
  • 7:16 - 7:18
    met hun Adinkrasymbool Sankofa,
  • 7:18 - 7:20
    dat ons aanmoedigt de informatie voor het heden
  • 7:20 - 7:22
    te zoeken in het verleden
  • 7:22 - 7:27
    en zo aan een toekomst voor ons
    en onze kinderen te bouwen.
  • 7:27 - 7:31
    Het is dus hoog tijd dat Afrikaanse designers
  • 7:31 - 7:34
    stoppen met naar buiten kijken.
  • 7:34 - 7:36
    Ze hebben dat lange tijd gedaan,
  • 7:36 - 7:39
    maar waar ze naar op zoek zijn
  • 7:39 - 7:43
    lag steeds binnen handbereik, in henzelf.
  • 7:43 - 7:45
    Dank jullie wel.
  • 7:45 - 7:50
    (Applaus)
Title:
Vindingrijkheid en elegantie in oude Afrikaanse alfabetten.
Speaker:
Saki Mafundikwa
Description:

Van eenvoudige alfabetten tot geheime symbolische talen, grafisch ontwerper Saki Mafundikwa bewijst eer aan de vele vormen van geschreven communicatie binnen het continent Afrika. Hij belicht de geschiedenis en het erfgoed die besloten liggen in geschreven woorden en symbolen, en spoort Afrikaanse designers aan zich opnieuw te laten inspireren door deze grafische vormen. Het komt allemaal samen in zijn favoriet Ghanese symbool, Sankofa, wat 'ga terug en begrijp het', of 'leer van het verleden', betekent.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
08:10

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.