Punic Wars between Rome and Carthage | World History | Khan Academy

- [Nauczyciel] Na początku III wieku p.n.e.

Republika Rzymska, założona w 509 r. p.n.e.

sprawuje władzę nad większością

Półwyspu Apenińskiego.

Lecz nie jest to jedyna licząca się siła Morza Śródziemnego.

Istnieją pozostałości Imperium Aleksandra Wielkiego

a także Kartagina.

Obszar zaznaczony na niebiesko pokazuje,

że Kartagina władała sporym imperium,

które kontrolowało zachodni basen Morza Śródziemnego.

Jak możecie to sobie przedstawić, kwestią czasu było,

zanim te dwie potęgi wejdą ze sobą w konflikt.

Wyszło tak, że właściwie zaistnieją

trzy znaczące wojny.

Niektórzy historycy uważają je za najważniejsze

i największe w skali wojny

od początku świata.

Pierwsza

rozpoczeła się w 264 r.

p.n.e.

i trwała 23 lata

do 241 r.

p.n.e.

Jest znana jako pierwsza

wojna punicka.

Widzicie to na osi czasu tutaj,

od 264

do 241

właśnie tu.

Przyczyną był konflikt

pomiędzy dwoma miastami - państwami na Sycylii.

Sycylia to wyspa w tym miejscu.

Mamy miasto-państwo Syrakuzy,

które jest potężnym,

założonym niegdyś przez Greków miastem,

i które poróżniło się z Mesyną,

kolejnym miastem-państwem na północnym,

północno-wschodnim cyplu Sycylii.

Rzym i Kartagina, te dwie potęgi, wplątały się weń,

a wynikiem był konflikt na całej Sycylii,

gdzie Kartagina już miała przyczółek na zachodnim wybrzeżu.

Ciekawe w tej wojnie jest to,

że Kartagina miała potężną,

możecie ją postrzegać jako potęgę morską,

miała bardzo silną flotę.

Rzym z kolei miał potężną piechotę,

za to prawie nie miał marynarki.

Jak zobaczymy omawiając I wojnę punicką,

to się zmieni.

Pierwsza ważna bitwa rozegrała się pod Akragas,

pewnie źle to wymawiam,

na Sycylii.

Rzymianie wygrali decydująco,

a Kartagińczycy, jak się domyślacie,

powiedzieli

"Cóż, może powinniśmy bardziej walczyć z nimi na morzu."

To nastąpiło w 260 r. w bitwie koło Wysp Liparyjskich,

które leżą tutaj.

Kiedy Rzymianie zostali pokonani powiedzieli

"Hej, może przydałoby się więcej okrętów."

Więc w ciągu tych kilku dekad,

trwały

ciągłe walki.

Kartagińczycy, Punijczycy, kilka razy wygrali,

mówiliśmy o tym w poprzednim filime.

Punijczycy to rzymskie określenie

Kartagińczyków, które nawiązuje

do ich Fenickich korzeni.

Punijczycy wygrali kilkukrotnie, lecz generalnie

prowadzili Rzymianie.

I tak, pod koniec I wojny punickiej,

wydarzyło się kilka rzeczy.

Kartagina opuszcza Sycylię.

Kartagina wygnana

z

Sycylii.

Mamy odszkodowanie wojenne.

Rzym rzekł Kartaginie "Hej, musicie zapłacić

za wszystkie szkody, jakie wyrządziliście!"

Jest to ciężkie dla Kartaginy, bo

sama wojna kosztowała ją sporo,

a Kartagina nie miała żołnierzy obywateli.

Jej armia złożona była ....

miała obywateli w marynarce, żeglarzy.

Lecz armia składała się głównie z najemników.

Są to żołnierze,

którzy, jeśli im wystarczająco zapłacisz,

będą za ciebie walczyć.

Nie mieli więzi

zbudowanych na ideologii, czy przynależności.

Kartagina, w ciągu tych dekad wojny,

musiała sporo zapłacić tym najemnikom.

Miała też własne wydatki.

A teraz Rzym chce odszkodowania.

Odszkodowanie wojenne

dla Rzymu.

Kolejnym, rzeknijmy, bocznym skutkiem

I wojny punickiej

jest rozbudowa Rzymskiej floty wojennej.

Rzym

buduje

flotę.

Pewnie się domyślacie, że szczególnie koszt I wojny punickiej

jest dużym ciężarem dla Kartaginy.

Właściwie ją destabilizuje.

Wielu najemników, którzy nie dostają zapłaty,

jaką powinni dostać, urządzają bunt.

Od 240 do 238 mamy wojnę z najemnikami,

więc 240

do 238

p.n.e.

wojna z najemnikami.

W końcu są oni pokonani przez Kartagińczyków,

lecz efektem jest utrata wpływów

na Sardynii i Korsyce.

I tak, pod koniec wojny z najemnikami

mapa wygląda następująco.

Ta mapa przedstawia

wygląd regionu Morza Śródziemnego w 238 r.

p.n.e.

Jak widzicie, Rzymianie

mają teraz kontrolę nie tylko nad Półwyspem Apenińskim,

lecz też nad Korsyką, Sardynią

i Sycylią.

Potęga Rzymu będzie tylko rosnąć,

lecz Kartagina, to dumne imperium,

jeszcze się nie poddaje.

W 218 r.

Kartagiński wódz Hannibal,

przesławny Hannibal, atakuje Rzymian.

Czyni to w niekonwencjonalny sposób.

Atakuje od północy.

Kieruje swoją armię, w tym słonie

przez Alpy Szwajcarskie.

Oto jest wizja artystyczna

armii Hannibala ze słoniami w trakcie marszu

przez Alpy.

Sieją zniszczenie na całym Półwyspie Apenińskim.

Trwa to z grubsza 15 lat.

Od

218

p.n.e.

do 201

p.n.e.

trwa druga wojna punicka.

Pomimo tego, że Hannibal miażdżył wszystko

przez ponad dekadę w Italii,

nie był w stanie przejąć władzy nad Rzymem.

Istnieje kilka wytłumaczeń.

Jedno głosi, że podbici ludzie

ciągle buntowali się przeciw niemu.

Nie byli zadowoleni z poddaństwa

Kartagińczykom,

Punijczykom, można by rzec.

Nigdy nie otrzymał też posiłków potrzebnych

do pełnego podporządkowania Rzymu.

Pod koniec drugiej wojny punickiej,

Rzymianie decydują się przenieść wojnę pod Kartaginę.

W 202 r.

p.n.e. w bitwie pod Zamą,

Rzymianie odnoszą decydujące zwycięstwo nad Hannibalem.

Hannibal jest odwołany do obrony ojczyzny

i zostaje pokonany pod Zamą.

W 201 r. p.n.e. mamy koniec II wojny punickiej.

W owym czasie, pod koniec II wojny punickiej,

Rzym

władał

sporym obszarem Półwyspu Iberyjskiego,

wcześniej będącego pod kontrolą Kartaginy.

A Kartagina zostaje sprowadzona do roli

państwa satelickiego Rzymu.

Mapa mniej więcej wygląda tak.

Po tym wszystkim Rzym nie jest szczęśliwy.

To była bardzo paskudna wojna.

Hannibal niszczył wszystko na Półwyspie Apenińskim.

Prawie udało mu się podbić Rzym.

To było krytyczne zagrożenie dla Republiki Rzymu.

Kartagina jest państwem satelickim Rzymu.

Muszą płacić odszkodowanie wojenne.

Nie mogą posiadać dużej armii,

ani dużej floty.

Mnóstwo ludzi w Rzymie w ciągu następnych dekad,

nawet pomimo osłabienia Kartaginy,

zaczyna się domagać

"Hej, powinniśmy całkowicie zniszczyć to miasto,

bo za każdym razem, kiedy ich niszczymy, lub pokonujemy,

mamy potem pokój,

ale oni na powrót stają się potężni i potem

znowu mamy z nimi wojnę."

A były to paskudne wojny.

W końcu, w 149 r.

pozwólcie, że zapiszę,

149 r.

p.n.e.

Kartagina odzyskuje nieco sił,

próbuje odtworzyć wojsko,

Rzymianie są przestraszeni.

Mówią "Wiecie co, po prostu ich wykończmy,

raz na zawsze."

Mówią "OK."

Żądają od Kartagińczyków różnych trudnych rzeczy.

Mówią "Hej, przenieście swoje miasto wgłąb lądu.

Nie chcemy, żebyście wzrośli w siłę."

Kartagińczycy oczywiście nie mogą.

Mówią "Hej, nie możemy przenieść całego miasta

i zrobić tego, czego żądacie."

Rzymianie używają tego jako podstawy do ataku.

Od 149

p.n.e. do 146

p.n.e.

mamy III wojnę punicką,

podczas której

Rzym niszczy Kartaginę,

udaje im się zniszczyć

700 - letnie

miasto-państwo, imperium, jak zwał.

Miasto Kartagina jest kompletnie zrujnowane.

Mieszkańcy zostają zniewoleni,

Rzymianie lubili to robić z podbitymi ludami.

Miasto jest palone bardzo

systematycznie przez 17 dni

Rzymianie chcą się upewnić, że Kartagina

nigdy więcej nie zagrozi Rzymowi.

Po III wojnie punickiej

Rzym jest dominującą potęgą

Morza Śródziemnego.

Nie tylko władają tym,

co mieli na początku III wojny punickiej,

ale mają też

Afrykańskie kolonie Kartaginy.

W tym samym roku, 146 p.n.e.

Rzym jest też w stanie podbić Grecję.

Po III wojnie punickiej

Rzym

jest niezwykle potężny

a Republika Rzymska zaczyna przekształcać się

w cesarstwo.

Nie jest oficjalnie imperium.

Wciąż ustrojowo jest republiką,

ale ma inne ludy pod władaniem,

więc możecie myśleć o tym, jako o imperium.

Zaczyna wyglądać jak ta ważna cywilizacja,

która w końcu podbije całe Morze Śródziemne.