< Return to Video

Böbrekleriniz nasıl çalışır? - Emma Bryce

  • 0:07 - 0:08
    Sıcak bir gün,
  • 0:08 - 0:10
    birkaç bardak suyu
  • 0:10 - 0:12
    art arda midenize indirdiniz.
  • 0:12 - 0:16
    Sonrasında duyduğunuz ani gereksinimin
    ardında hassas iç sensörler olarak
  • 0:16 - 0:20
    işlev gösteren iki adet
    fasulyeye benzeyen organ var.
  • 0:20 - 0:22
    Böbrekler vücuttaki sıvı dengesini kurar,
  • 0:22 - 0:24
    kandaki atıkları tespit ederler,
  • 0:24 - 0:27
    vitaminler, mineraller ve hayatta
    kalmanız için gerekli hormonların
  • 0:27 - 0:29
    kana salınmasını sağlarlar.
  • 0:29 - 0:32
    Böbreklerinize merhaba deyin!
  • 0:32 - 0:35
    Bu organların temel görevi
    vücuttaki atık maddeleri
  • 0:35 - 0:39
    zararsız hâle getirmek
    ve onları idrara dönüştürmektir.
  • 0:39 - 0:41
    Vücuttaki 8 litre kan
  • 0:41 - 0:45
    günde 20-25 kez böbreklerden geçer.
  • 0:45 - 0:52
    Bu, böbreklerin her 24 saatte
    180 litre kanı süzdüğü anlamına gelir.
  • 0:52 - 0:54
    Kanınızda bulunan maddeler,
  • 0:54 - 0:57
    siz yediklerinizi ve içtiklerinizi
    sindirdikçe sürekli değişir.
  • 0:57 - 1:01
    Bu da böbreklerinizin neden
    sürekli çalışmak zorunda olduğunu açıklar.
  • 1:01 - 1:04
    Kan böbreklere atar damarlarla
    ulaşır ve bu atar damarlar
  • 1:04 - 1:09
    daha ince dallara ayrılarak nefron
    adı verilen özel modüllerin
  • 1:09 - 1:11
    etrafını çevreleyen
    kılcal damarları oluşturur.
  • 1:11 - 1:14
    Her bir böbrekte,
    1 milyon nefron
  • 1:14 - 1:16
    kanı titizlikle tetkik eden
  • 1:16 - 1:20
    güçlü bir filtre ve sensör
    dizisi oluşturur.
  • 1:20 - 1:22
    Bu iç arıtım sisteminin
  • 1:22 - 1:26
    ne kadar kusursuz ve hassas
    olduğunu burada görebiliriz.
  • 1:26 - 1:31
    Her bir nefron, kanı süzmek için
    iki güçlü donanıma sahiptir:
  • 1:31 - 1:38
    Su kabarcığına benzeyen glomerül ve uzun,
    çizgili pipete benzeyen tübül (borucuk).
  • 1:38 - 1:41
    Glomerül bir süzgeç gibi çalışarak,
    vitaminler ve mineraller gibi,
  • 1:41 - 1:45
    sadece belirli bileşenlerin,
    tubüle geçmesine izin verir.
  • 1:45 - 1:47
    Bu kılcal damarın görevi
  • 1:47 - 1:51
    vücudun bu bileşenlerin herhangi birine
    ihtiyacı olup olmadığını saptamaktır.
  • 1:51 - 1:55
    Vücudun ihtiyacı olan bileşenler
    burada tekrar absorbe edilerek
  • 1:55 - 1:58
    kana karışır ve dolaşıma katılırlar.
  • 1:58 - 2:00
    Ama kanın içeriğinde
    sadece faydalı maddeler yoktur.
  • 2:00 - 2:03
    Kan atık maddeleri de içermektedir.
  • 2:03 - 2:06
    Nefronlar atık maddelere
    ne olacağını çözmek zorundadır.
  • 2:06 - 2:09
    Tubüller vücudun ihtiyaç duymadığı
    maddeleri algılar,
  • 2:09 - 2:13
    örneğin proteinlerin yıkımı sonucu
    ortaya çıkan atık madde olan üre gibi.
  • 2:13 - 2:16
    Onları üreter denilen iki adet
    uzun borucuk vasıtasıyla
  • 2:16 - 2:19
    idrar hâlinde böbrekten
    dışarıya yönlendirirler.
  • 2:19 - 2:23
    Bu borucuklar, içindekileri
    idrar torbasına ulaştırarak
  • 2:23 - 2:27
    vücudun atık maddelerden
    tamamen kurtulmasını sağlarlar.
  • 2:27 - 2:29
    İdrarın içinde, su da bulunmaktadır.
  • 2:29 - 2:32
    Eğer böbrekler kanınızda çok fazla su
    olduğunu tespit ederse
  • 2:32 - 2:35
    örneğin birkaç bardak suyu art arda
    tepenize diktiğiniz zaman,
  • 2:35 - 2:39
    ekstra sıvıyı atılması için
    mesaneye gönderir.
  • 2:39 - 2:42
    Diğer taraftan kanda
    düşük olan su seviyeleri ise
  • 2:42 - 2:45
    böbrekleri suyun bir kısmını
    kan dolaşımına salmak üzere
  • 2:45 - 2:48
    harekete geçirir ve bu da idrarda
    daha az su olması anlamına gelir.
  • 2:48 - 2:52
    Vücudunuzda az su bulunduğunda idrarın
    renginin daha koyu olmasının nedeni budur.
  • 2:52 - 2:56
    Su miktarını kontrol ederek böbrekler
    vücudun sıvı seviyelerini dengeler.
  • 2:56 - 3:01
    Ancak bu hassas dengeleme görevi
    böbreğin tek hüneri değildir.
  • 3:01 - 3:04
    Bu organlar D vitaminin
    aktive edilmesinden,
  • 3:04 - 3:07
    kan basıncını kontrol eden
    renin hormonu
  • 3:07 - 3:12
    ve kırmızı kan hücresi üretimini
    arttıran eritropoetin hormonunun
  • 3:12 - 3:15
    salgılanmasından sorumludur.
  • 3:15 - 3:19
    Böbreklerimiz olmasaydı, vücudumuzdaki
    sıvılar kontrolden çıkardı.
  • 3:19 - 3:24
    Ne zaman yemek yesek, kanımız kontrolden
    geçmemiş bir sürü maddeyi de alırdı.
  • 3:24 - 3:30
    Kısa bir süre içinde de sistemimiz
    biriken atıklarla dolar ve çökerdi.
  • 3:30 - 3:33
    Böbrekler tüm organ ve sistemlerin uyum
    içinde çalışmasını sağlamakla kalmayıp,
  • 3:33 - 3:35
    bizim hayatta kalmamızı da sağlar.
  • 3:35 - 3:39
    O zaman bu iki büyüleyici fasulyeye
    sahip olduğumuz için şanslıyız.
Title:
Böbrekleriniz nasıl çalışır? - Emma Bryce
Description:

Sıcak bir günde birkaç bardak su içtikten sonra ani bir gereksinim hissetmiş olabilirsiniz. Bu gereksinimden hassas ayarlara sahip iç sensörler olarak işlev gösteren fasulyeye benzeyen iki organ sorumludur. Emma Bryce
inanılmaz organlar olan böbreklerin, vücudunuzdaki sıvı miktarını dengelemek, kanınızdaki atık ürünleri tespit etmek ve vitamin, mineral ve hayatta kalmanız için gerekli olan hormonların gerektiğinde kana salınmasını kontrol etmek gibi işlevleri nasıl gerçekleştirdiğini anlatıyor.

Ders Emma Bryce , animasyon Tremendousness.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:55

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.