< Return to Video

Tajemnice mowy potocznej: promienie X czyli rentgen - Jessica Oreck i Rachael Teel

  • 0:06 - 0:08
    Tajemnice języka potocznego:
  • 0:08 - 0:10
    promieniowanie X czyli rentgenowskie
  • 0:10 - 0:12
    to promieniowanie elektromagnetyczne,
  • 0:12 - 0:15
    zdolne przenikać ciała stałe.
  • 0:15 - 0:17
    Nazwa "promienie X" nawiązuje
  • 0:17 - 0:20
    do prac Kartezjusza,
  • 0:20 - 0:21
    francuskiego filozofa,
  • 0:21 - 0:22
    matematyka,
  • 0:22 - 0:26
    i pisarza z XVII wieku.
  • 0:26 - 0:28
    Pośród wielu zasług Kartezjusza
  • 0:28 - 0:30
    dla świata liczb
  • 0:30 - 0:33
    było wynalezienie prostej,
    acz genialnej konwencji,
  • 0:33 - 0:36
    obecnie uważanej za oczywistą:
  • 0:36 - 0:38
    przypisanie niewiadomym
  • 0:38 - 0:43
    w równaniu liter X, Y i Z.
  • 0:43 - 0:46
    Kiedy niemiecki naukowiec Wilhelm Roentgen
  • 0:46 - 0:48
    odkrył znane nam dziś promieniowanie
  • 0:48 - 0:50
    pod koniec XIX wieku,
  • 0:50 - 0:54
    dał mu nazwę X-strahlen.
  • 0:54 - 0:56
    Strahlen to po niemiecku blask,
  • 0:56 - 1:00
    a X oznaczało nieznaną naturę
  • 1:00 - 1:03
    promieniowania odkrytego przez Roentgena,
  • 1:03 - 1:06
    taki czynnik X, można by rzec.
  • 1:06 - 1:09
    Angielskie tłumaczenie zachowało X,
  • 1:09 - 1:13
    ale niemiecki "błysk"
    zastąpiono słowem ray,
  • 1:13 - 1:16
    oznaczającym wiązkę światła.
  • 1:16 - 1:18
    W matematyce
  • 1:18 - 1:20
    słowo "ray" odnosi się do półprostej,
  • 1:20 - 1:23
    która ma początek, nie ma końca,
  • 1:23 - 1:25
    i ciągnie się w nieskończoność,
  • 1:25 - 1:28
    zgrabnie nawiązując znów do niewiadomej.
  • 1:28 - 1:32
    Dzisiaj rozumiemy promieniowanie X
  • 1:32 - 1:34
    i mimo obiekcji
  • 1:34 - 1:35
    skromnego odkrywcy,
  • 1:35 - 1:39
    nazywamy je promieniowaniem Roentgena,
  • 1:39 - 1:41
    razem z X eliminując
  • 1:41 - 1:44
    zagadkę leżącą u podstaw jego natury.
Title:
Tajemnice mowy potocznej: promienie X czyli rentgen - Jessica Oreck i Rachael Teel
Description:

Cała lekcja: http://ed.ted.com/lessons/mysteries-of-vernacular-x-ray-jessica-oreck-and-rachael-teel
Historia słowa „X-ray” jest historią wielkich myślicieli.
Francuski filozof Rene Descartes zastąpił niewiadome w równaniach literami X, Y i Z, a kilkaset lat później Wilhelm Roentgen literą X oznaczył nieznaną naturę odkrytego przez siebie promieniowania.
Jessica Oreck i Rachael Teel rzucają światło na pochodzenie tego współczesnego cudu.

Lekcja: Jessica Oreck i Rachael Teel, animacja: Jessica Oreck.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
01:59

Polish subtitles

Revisions